مشکلات و راه حل‌های آموزش دستشویی رفتن کودکان
اگر آموزش استفاده از لگن به خوبی پیش نمی‌رود، باید بدانید که بسیاری از خانواده‌ها در مسیر با موانعی شبیه شما مواجه می‌شوند. در این مطلب با برخی از رایج‌ترین چالش‌های والدین دربارهٔ توالت رفتن بچه‌ها و پیشنهادهایی در مورد نحوهٔ برخورد با مشکلات دستشویی رفتن کودکان آشنا شوید.
کودکتان از توالت استفاده نمی‌کند
اگرچه عجیب به نظر می‌رسد اما کودکان گاهی اوقات از استفاده از توالت خودداری می‌کنند، فقط چون از آن می‌ترسند! کاسهٔ توالت را از نگاه فرزندتان تصور کنید؛ چیزی سخت، سرد و مرموز با یک سوراخ که معلوم نیست به کجا منتهی می‌شود! صداهای بلندی ایجاد می‌کند و چیزهایی در آن ناپدید می‌شوند و دیگر هرگز دیده نمی‌شوند. قاعدتاً از این نقطه نظر، توالت چیزی است که باید از آن دوری کرد! حالا اگر سرویس بهداشتی ایرانی باشد، باز هم ممکن است این ترس تشدید شود، ترس افتادن توی آن!
برای احساس راحتی و آسودگی فرزندتان استفاده از یک لگن کوچک را امتحان کنید. برای شروع، به او بفهمانید که این لگن فقط مال خودش است. با نوشتن نامش روی آن یا اجازه دادن به او برای تزئین لگن با چند برچسب، آن را شخصی کنید. بگذارید با لباس کامل روی لگن بنشیند، عروسک خود را روی آن بگذارد و اگر می‌خواهد آن را در خانه این طرف و آن طرف ببرد.
برای این‌که کمک کنید با توالت بزرگ کنار بیاید، پوشک کثیف او را داخل توالت خالی کنید، سپس بگذارید سیفون را روی مدفوع خود بکشد و ناپدید شدن آن را تماشا کنید. به او اطمینان دهید که این همان چیزی است که باید اتفاق بیفتد و برای همه به همین شکل است. همچنین صداهای غرش سیفون و همه چیز نرمال و طبیعی است.
شاید نبود تمایل کودک شما به استفاده از توالت صرفاً راهی است که به شما بفهماند می‌خواهد مدت بیشتری در پوشک بماند. تحمیل این آموزش به کودکان فقط نتیجهٔ معکوس خواهد داشت. اگر واقعاً به نظر می‌رسد اکنون علاقه‌ای به آموزش استفاده از لگن ندارد، به او فرصت بدهید و سپس گوش به زنگ نشانه‌های آمادگی باشید.
اگر کودک شما تمام علائم آمادگی را نشان می‌دهد، اما هنوز تمایلی ندارد، ممکن است چیزی مانع از تمرکز او بر روی این آموزش شده باشد. هر تغییر بزرگی مانند رفتن به مدرسهٔ جدید، آمدن خواهر یا برادر جدید یا نقل مکان و اسباب‌کشی می‌تواند تمرکز کودک روی چالش دیگری مانند آموزش دستشویی رفتن را دشوار کند. قبل از از سرگیری تمرینات، صبر کنید تا فرزندتان در روتین جدید خودش جا بیفتد.
با پیشنهاد استفاده از توالت مخالفت می‌کند
کودک شما ممکن است به همان دلیلی که گاهی از حمام کردن یا رفتن به رختخواب امتناع می‌کند، در مقابل تمرین دستشویی رفتن هم مقاومت کند، چون او متوجه شده است که نه گفتن راهی برای اعمال قدرت است. اولین کاری که باید انجام دهید این است که از مسئله تنش‌زدایی کنید. برای این کار عقب‌نشینی کنید و بگذارید فرزندتان احساس کند که او مسئول این پروژه است. تدابیر زیر کمکتان خواهد کرد:
در مقابل یادآوری کردن مقاومت کنید: اگرچه وقتی فکر می‌کنید زمان خرابکاری شلوار کودکتان نزدیک است، مداخله نکردن کار دشواری خواهد بود، اما یادآوری بیش از حد باعث می‌شود فرزندتان احساس کند که محاصر شده و تحت کنترل است. به جای تکرار مکرر «لازم نداری بری دستشویی؟» صرفاً یک لگن کوچک را در مکانی مرکزی از خانه قرار دهید و در صورت امکان، بگذارید بدون پوشک در آن بخش خانه بدود تا بتواند در لحظۀ لازم بدون دخالت شما از آن استفاده کند.
مجبورش نکنید روی لگن بنشیند: نشستن اجباری روی لگن می‌تواند بذر شورش و عصیان را در او بکارد. اگر کودک شما یک لحظه نشست و سپس برای بازی از جایش پرید، بگذارید برود. نتیجهٔ اصرار شما ممکن است خرابکاری در شلوارش باشد، اما به همان اندازه احتمال دارد که وقتی احساس نیاز کرد، دوباره روی لگن بنشیند.
در مورد خرابکاری‌ها خونسرد باشید: آرام ماندن در مواجهه با یک کثیف‌کاری کار آسانی نیست، اما واکنش بیش از حد به این حوادث می‌تواند باعث ترس فرزندتان از بروز آنها شود، که به نوبهٔ خود ممکن است باعث ایجاد اضطراب در مورد کل فرایند آموزش شود. وقتی کودکتان شلوارش را خیس می‌کند، رفتاری حمایتگر داشته باشید و هر کاری را که برای آرامش خود لازم است انجام دهید، چه جمع کردن فرش مورد علاقه‌تان باشد، چه پهن کردن لایه‌هایی از حوله روی زمین.
همچنین یادمان باشد هر قدر هم که کلافه می‌شویم، فرزندانمان را به خاطر خرابکاری‌ها کردن تنبیه نکنیم. این کارمان عادلانه نیست و می‌تواند به مقاومت طولانی‌مدت منجر شود.
به رفتار خوب پاداش بدهید: چرخۀ مقاومت را با تمجید از تلاش‌های فرزندتان بشکنید. زمانی که برای اولین بار چیزی را داخل لگن می‌ریزد، برایش هورا بکشید و اولین باری که تمام روز خشک می‌ماند، آن را کار بسیار بزرگی وانمود کنید. اما هر بار رفتن به دستشویی را بزرگ نکنید، زیرا قرار گرفتن زیر نورافکن صحنه و همیشه مورد توجه بودن می‌تواند کودک شما را عصبی و گریزان کند.
برای تعریف و تمجید از او منتظر نمانید تا از لگنش استفاده کند. هرازگاهی به او بگویید چقدر خوب است که لباس زیر خشک یا پوشک خشک دارد. این به شما فرصت‌های بیشتری برای تشویق او در طول روز می‌دهد.
در مورد عوارض تنبیه کودکان بدانید.
کودکتان روی لگنش دستشویی ندارد
برای کودکان معمول است که به راحتی در لگن ادرار می‌کنند، اما در برابر استفاده از آن برای مدفوع مقاومت می‌کنند. به احتمال زیاد فرزند شما از خرابکاری و کثیف کردن آنجا می‌ترسد؛ شاید در مدرسۀ پیش‌دبستانی‌اش دفع داشته و اطرافیان بیش از حد واکنش نشان داده‌اند، یا شاید او شاهد چنین حادثه‌ای برای یک بچۀ دیگر بوده است. کمک کردن به او برای دفع و سپس تحسین او می‌تواند تأثیر زیادی در غلبه بر ترسش داشته باشد.
اگر کودک شما نسبتاً مرتب دفع دارد، زمان‌ها را یادداشت کنید. مثلاً درست پس از بیدار شدن از چرت روز یا ۲۰ دقیقه بعد از ناهار و سعی کنید مطمئن شوید که در آن زمان‌ها نزدیک یک لگن است. مربی مهدکودک یا معلم پیش‌دبستانی او را نیز در جریان این نقشه و برنامۀ زمانی قرار دهید.
با این حال، اگر کودک شما در حال حاضر بیش از حد در مورد موضوع مضطرب است، راه‌حل موقتی را امتحان کنید، یعنی به او پیشنهاد دهید زمانی که فکر می‌کند در نزدیکی دفع مدفوعش است از شما بخواهد که به او پوشک بپوشانید.
با صحبت کردن با فرزندتان در مورد عملکردهای بدنش، اضطراب را کاهش دهید و مطمئن شوید که او می‌فهمد اینها طبیعی و معمولی هستند. کودکتان کم‌کم متوجه می‌شود که همهٔ افراد به دستشویی می‌روند و مدفوع می‌کنند. کتاب‌های داستان کودکان با موضوع توالت رفتن را هم پیشنهاد می‌کنیم.
کودکتان یبوست دارد
اگر کودک شما یبوست دارد، ممکن است از استفاده از توالت امتناع کند. اگر چنین است، دردی که او هنگام تلاش برای دفع احساس می‌کند ممکن است در وهلهٔ اول هر گونه ناراحتی در مورد استفاده از لگن را بیشتر کند. این یک چرخهٔ معیوب ایجاد می‌کند. به این شکل که او مدفوعش را نگه می‌دارد، که یبوست را بدتر می‌کند و سپس وقتی بالاخره مدفوع دارد دردناک است، بنابراین او از استفاده از لگن می‌ترسد.
غذاهای غنی از فیبر مانند نان تهیه‌شده از غلات کامل یا سبزیجاتی مثل کلم بروکلی می‌توانند به منظم نگه داشتن روده‌های کودک شما کمک کنند. میزان فیبر مورد نیاز کودک شما به میزان کالری مورد نیاز او در روز مرتبط است. به گفتهٔ کارشناسان تغذیه، هم کودکان و هم بزرگسالان باید به ازای هر 1000 کالری مصرفی حدود 14 گرم فیبر مصرف کنند. این به معنای حدود 19 گرم فیبر برای کودکان یک تا سه ساله و حدود 25 گرم برای کودکان چهار تا هشت ساله است. یک یا دو تکه نان سبوس‌دار و نصف لیوان برنج یا ماکارونی پخته، به شکل تقریبی ارزش یک روز غلات را برای یک کودک دو تا سه ساله تأمین می‌کند.
همچنین بهتر است کودک شما در طول روز فیبر بخورد، نه این‌که همه را در یک وعده بخورد. میوه‌های پرفیبر مانند آلو بخارا، زردآلو، آلو و کشمش و همچنین کاهش مصرف غذاهایی که فیبر کمتری دارند، مانند برنج سفید و موز مفید هستند.
اطمینان حاصل کنید که کودک شما مایعات کافی نیز دریافت می‌کند. آب و آب آلو بخارا انتخاب‌های خوبی هستند. فعالیت بدنی نیز به حرکت روده‌ها کمک می‌کند و مراقب باشید که لبنیات بیش از حدی به کودکتان ندهید، زیرا می‌تواند یبوست کودک را بدتر کند. اگر هیچ‌کدام از این کارها کمکی نمی‌کند، از پزشک کودک خود در مورد استفاده از ملین‌ها یا نرم‌کنندهٔ مدفوع کودکان سؤال کنید، اما خودسرانه هیچ دارویی به او ندهید.
کودکتان در مهدکودک یا مدرسه از توالت استفاده نمی‌کند
ابتدا سعی کنید همه چیز را در مورد روتین دستشویی رفتن در مدرسه بفهمید. ممکن است بخشی از این روتین برای کودک گیج‌کننده باشد. برای مثال، معلم ممکن است بچه‌ها را به صورت گروهی به دستشویی ببرد درحالی‌که فرزند شما می‌خواهد حریم خصوصی داشته باشد.
اگر مشکل همین است، از مدرسه سؤال کنید که آیا امکان تغییر روال وجود دارد یا خیر. شاید معلمی بتواند فرزند شما را جداگانه به دستشویی ببرد یا به او اجازه دهد تا با بهترین دوستش برود یا شاید مشکل خود توالت است. اگر فرزند شما در سوئیچ کردن از یک لگن کوچک در خانه به یک توالت در مهدکودک یا مدرسه مشکل دارد، می‌توانید یک لگن شخصی هم برای دستشویی مدرسهٔ کودکتان بخرید.
کودکتان توالت رفتن را یاد گرفته، اما دوباره شروع به خرابکاری کرده است
تغییرات به ظاهر کوچکی مثل رفتن از تخت کودک به تخت سایز بزرگ یا شروع برخی کلاس‌ها و فعالیت‌ها می‌تواند تعادل روانی کودک را به هم بریزد و باعث شود او خواهان روال‌ها و چیزهای آشنا باشد و اگر استفاده از توالت را تازه یاد گرفته باشد، این چیز آشنا ممکن است به معنای پوشک باشد.
مواظب باشید کاری نکنید که فرزندتان احساس بدی به خود پیدا کند یا شرمنده شود. اگر تمایلی ندارد، نباید او را به سمت لگن هل دهید. در عین حال، سعی کنید راه‌هایی پیدا کنید که او خود را مثل یک پسر یا دختر بزرگ احساس کند و هر قدمی را که به سمت استقلال برمی‌دارد، حمایت کنید.
ساعت آرامی را برای صحبت انتخاب کنید و به کودک خود بفهمانید که شما فکر می‌کنید او به اندازهٔ کافی بزرگ شده است که خودش مسئول یادگیری استفاده از توالت باشد. سپس برای مدتی موضوع را رها کنید.
وقتی دوباره شروع به یادگیری کرد، از مشوق‌هایی برای تشویق او استفاده کنید. هر روزی که فرزندتان از توالت استفاده می‌کند، یک برچسب ستارۀ براق را روی تقویم بچسبانید، یا به روزهای خشک با یک داستان اضافی قبل از خواب یا پارک رفتن بعد از شام جایزه بدهید.
از دادن آب‌نبات به عنوان پاداش خودداری کنید. او احتمالاً فقط روی شیرینی‌ها تمرکز می‌کند، که ممکن است باعث بروز الم‌شنگه شود. علاوه بر این، شما که نمی‌خواهید به کودک خود یاد بدهید خوردن شیرینی راهی برای پاداش یا دلداری به خود است؟
با این حال، اگر فرزند شما مستقیماً درخواست بازگشت به پوشک را دارد، مقاومت نکنید. به مدت چند هفته یا تا زمانی که به استفاده مجدد از توالت علاقه نشان دهد، به او پوشک بپوشانید.
