کمک‌های اولیه در زمان خفگی کودکان زیر یک سال
کودکان شیرخوار زیر یک سال ممکن است در اثر گیر کردن غذا و اسباب‌بازی در گلویشان دچار خفگی شوند، در یک وان پرشده از آب یا استخر فرو بروند یا در میان لباس‌ها، ملافه یا پرده‌ها گیر بیفتند. با آنکه امیدواریم هرگز در چنین موقعیت‌هایی قرار نگیریم که لازم باشد جان یک کودک را نجات دهیم، اما این اتفاق همیشه دست ما نیست. این مطلب با هدف یک راهنمای گام به گام جمع‌آوری شده است تا اصول پایه‌ٔ کمک‌های اولیه برای خفگی و احیای قلبی تنفسی کودک زیر یک سال یا همان CPR را توضیح می‌دهد، اما لطفاً به آن به عنوان تنها منبع اطلاعات خود اتکا نکنید، بلکه لازم است برای یادگیری و تمرین تکنیک‌های مناسب، زمان مشخصی وقت بگذارید و دوره‌ٔ احیای قلبی تنفسی نوزاد، شیرخوار و کودکان بالای یک سال را بگذرانید، چون این تکنیک‌ها با توجه به سن بچه‌ها متفاوت است و انجام نادرست آنها می‌تواند خطرساز باشد. در این مطلب می‌توانید با نجات کودک زیر یک سال از خفگی آشنا شوید.
بررسی و ارزیابی اولیه
راهنمایی‌های زیر می‌تواند به شما در بررسی سریع و اولیهٔ چنین موقعیت‌هایی برای نجات یک کودک از حالت خفگی که در چند مرحلهٔ بررسی اولیه، روش عملی و احیای قلبی تنفسی به شکلی کامل در مورد آن صحبت شده است، کمک کند. مرحلهٔ اول که در واقع ارزیابی و تمرینی برای مدیریت و آگاهی یکی از این وضعیت‌های بحرانی است، به ترتیب زیر خواهد بود:
- اول وضعیت را به سرعت بررسی کنید.
- اگر کودکی به طور ناگهانی ناتوان از گریه یا سرفه کردن شده است، احتمالاً چیزی مسیر تنفسی و راه‌های هوایی گلوی او را مسدود کرده است که باید به او کمک کنید تا آن را بیرون بیاورد.
- کودک ممکن است هنگام باز کردن دهان خود صداهای غیرعادی ایجاد کند یا اصلاً صدایی تولید نکند.
- پوست او می‌تواند به رنگ قرمز یا کبود دربیاید.
- اگر کودک سرفه می‌کند یا عق می‌زند، به معنای آن است که مسیر تنفسی او فقط تا حدی مسدود شده است. اگر این گونه است، بگذارید به سرفه کردن ادامه دهد. سرفه مؤثرترین راه برای خارج کردن عامل انسداد است.
- اگر کودک قادر به سرفه کردن جسم به بیرون نیست، همزمان که شروع به ضربه زدن به پشت او و انجام کشش‌های شکمی که در پایین آمده است رجوع می‌کنید، از کسی بخواهید با شمارهٔ ۱۱۵ یا شمارهٔ اورژانس محل زندگی شما تماس بگیرد.
- اگر با کودک تنها هستید و عملیات نجات را به خوبی بلدید، می‌توانید حدود دو دقیقه عملیات نجات را اجرا کنید و همزمان با اورژانس تماس بگیرید. اما اگر احیای کودک را بلد نیستید، فقط با اورژانس تماس بگیرید.
- از سوی دیگر، اگر گمان می‌کنید که مسیر تنفسی کودک بسته است، چون گلوی او تا حد بسته شدن متورم شده، سریعاً با اورژانس تماس بگیرید.
- همچنین اگر کودک ریسک بالایی برای مشکلات قلبی دارد یا اگر شاهد غش کردن ناگهانی کودک بودید، فوراً با ۱۱۵ تماس بگیرید.
روش عملی نجات از خفگی در کودک زیر یک سال
راهنمایی‌های زیر می‌تواند در بررسی سریع و اولیهٔ چنین موقعیت‌هایی برای نجات یک کودک از حالت خفگی که با عنوان مرحلهٔ عملی نجات و سپس به‌طورکلی، احیای قلبی تنفسی به شکلی کامل در مورد آن صحبت شده است، به شما کمک کند:
مانور ضربه به پشت
اگر کودک هوشیار است اما نمی‌تواند سرفه یا گریه کند یا نفس بکشد و شما فکر می‌کنید چیزی در مسیر تنفسی‌اش گیر کرده است، سعی کنید جسم را با ضرباتی به پشت و فشار به قفسهٔ سینه خارج کنید. در چنین موقعیتی ابتدا مانور ضربه به پشت را اجرا کنید و برای این کار باید به شکل زیر عمل کنید:
- اول کودک را با احتیاط روی ساعدتان قرار دهید، طوری که صورتش رو به بالا باشد و پشت سرش روی کف دستتان قرار بگیرد.
- دست دیگر و ساعد آن دست را روی قسمت جلوی بدن کودک قرار دهید.
- از انگشت شست و دیگر انگشتان خود برای نگه داشتن فک کودک مثل شکل زیر استفاده کنید.
- حالا کودک را طوری برگردانید که صورتش در راستای ساعد شما رو به پایین باشد. بازوی خود را به سمت رانتان پایین بیاورید تا سر کودک پایین‌تر از قفسهٔ سینه‌اش باشد و برای اینکه سر و گردن او تکیه‌گاه خوبی داشته باشد فک او را بین انگشت شست و اشاره‌تان محکم نگه دارید.
- سپس با استفاده از پاشنه‌ٔ دستتان پنج ضربه‌ٔ محکم و مجزا، یعنی جداجدا و نه متصل به هم، به فاصله‌ٔ بین تیغه‌های شانه‌های کودک، مثل شکل زیر وارد، تا عامل انسداد را خارج کنید.
اگر جسم بیرون نیامد یا خفگی رفع نشد، برای برگرداندن کودک روی ران پایتان، دست آزاد خود را، یعنی همان دستی که به پشت ضربه زده است، پشت سر کودک قرار دهید، به شکلی که بازوی شما در امتداد ستون فقراتش قرار گیرد و او را با احتیاط و با نگه داشتن دست و ساعد دیگرتان از پشت به رو برگردانید تا بتوانید ماساژ قلبی را روی پای خود انجام دهید.
ماساژ قلبی
پس به دنبال روند احیای بالا، اگر جسم خارج نشد یا خطر خفگی برطرف نشد، باید فشار به قفسهٔ سینه یا ماساژ قلبی را انجام دهید که مراحل انجام آن به ترتیب زیر خواهد بود:
- اول بگذارید برگرداندن کودک از پشت به رو روی ران پایتان را دوباره بررسی کنیم؛ قرار شد درحالی‌که کودک را به بین ساعدهای خود نگه می‌دارید تا سر و گردن او تکیه‌گاه داشته باشد، از انگشت شست و انگشتان دست خود برای نگه داشتن فک کودک استفاده کنید.
- بعد دستی را که تکیه‌گاه پشت کودک است به سمت ران خود پایین بیاورید و همچنان سر کودک را پایین‌تر از بقیهٔ بدنش نگه دارید.
- قسمت نرم نوک دو انگشت را؛ نه ناخن‌هایتان را، مثل شکل زیر در مرکز قفسهٔ سینه کودک، درست زیر خطی فرضی که بین نوک سینه‌های او کشیده شده باشد قرار دهید.
- برای انجام مانور فشار به قفسهٔ سینه، سینه را حدودی و چشمی به اندازهٔ ۳/۵ سانتی‌متر مستقیماً به طرف پایین فشار دهید و بعد صبر کنید تا قفسهٔ سینه به حالت عادی خود برگردد.
- انگشتان خود را در تماس با قفسهٔ سینه کودک نگه دارید و پنج فشار به قفسهٔ سینه اعمال کنید.
- فشارها باید نرم و یکنواخت باشد و تند و پرشی نباشد.
- سپس چرخهٔ بالا یعنی پنج ضربه به پشت و سپس فشار به قفسهٔ سینه را تکرار کنید.
- انجام پنج ضربه‌ٔ پشت و پنج فشار قفسهٔ سینه را تا زمانی که جسم خارجی به بیرون پرتاب شود یا کودک شروع به سرفه‌های شدید، گریه کردن یا نفس کشیدن کند یا غیرپاسخگو شود، به طور متناوب ادامه دهید.
- اگر کودک سرفه می‌کند، بگذارید ادامه دهد تا جسم خارجی را به بیرون سرفه کند.
وضعیت غیرپاسخگو
اگر کودک غیرپاسخگو شود به ترتیب زیر عمل کنید:
- اگر کودکی که به خاطر گیر کردن چیزی در گلویش دچار حالت خفگی شده است، غیرپاسخگو شود، یعنی هیچ واکنش یا حرکتی نداشت، او را روی زمین قرار دهید و احیای قلبی تنفسی را شروع کنید. بعد از هر سری فشار قفسهٔ سینه و قبل از دادن تنفس مصنوعی، دهان کودک را باز کنید، به دنبال عامل انسداد بگردید و اگر می‌توانید آن را خارج کنید.
- هرگز انگشت خود را در دهان کودک نکنید، مگر اینکه جسم مسدودکننده را واقعاً ببینید. اگر نتوانید آن را ببینید و انگشتتان را در دهان او قرار دهید، ممکن است به طور تصادفی جسم را به قسمت عمیق‌تری از گلو هل دهید. اما اگر می‌توانید عامل انسداد را ببینید، آن را با انگشتان خود بردارید.
- این چرخه یا سیکل را تا زمانی که کودک احیا شود یا کمک برسد ادامه دهید.
تأکید می‌کنیم که، لطفاً به هیچ مطلبی به عنوان تنها منبع اطلاعات خودتان اتکا نکنید و گمان هم نکنید که تنها با خواندن و بدون تمرین عملی نزد یک فرد آموزش‌دهنده بتوانید CPR کودک را یاد بگیرید. برای یادگیری و تمرین تکنیک‌های مناسب، باید به قدر کافی وقت بگذارید و دوره‌ٔ احیای قلبی تنفسی نوزاد، شیرخوار و کودکان بالای یک سال را بگذرانید، چون این تکنیک‌ها با توجه به سن کودکان متفاوت است و انجام نادرست آنها می‌تواند خطرساز باشد.
احیای قلبی تنفسی یا CPR در کودک زیر یک سال
احیای قلبی تنفسی همان اقدام نجات‌دهنده‌ای است که شما می‌توانید برای نجات جان کودکی که هیچ علائمی از زندگی نشان نمی‌دهد، یعنی بیهوش است و نفس نمی‌کشد، انجام دهید. احیای قلبی ریوی با استفاده از فشار قفسهٔ سینه و تنفس مصنوعی، خون غنی از اکسیژن را تا زمان احیای کودک یا رسیدن اورژانس، در مغز و سایر اندام‌های حیاتی کودک به گردش درمی‌آورد. حفظ گردش خون حامل اکسیژن به جلوگیری از آسیب مغزی که می‌تواند ظرف چند دقیقه رخ دهد و همچنین خطر از دست رفتن کودک کمک می‌کند. برای انجام احیای قلبی تنفسی شیرخوار می‌توان این مراحل را دنبال کرد:
مرحلهٔ یک؛ بررسی اولیه
برای بررسی اولیه از وضعیت کودک به ترتیب زیر عمل کنید:
- مطمئن شوید که کودک شیرخوار غیرپاسخگو است و نفس نمی‌کشد.
- با فریاد زدن اسم کودک، سعی کنید توجه او را جلب کنید. اگر پاسخ نمی‌دهد، به کف پای او ضربه‌ای بزنید و هنگام چک کردن تنفس او، دوباره فریاد بزنید.
- برای بررسی کردن تنفس، ببینید که آیا قفسهٔ سینه‌ٔ او بالا و پایین می‌رود یا نه و گوش کنید که صدای نفس کشیدن می‌آید یا عکس‌العملی ندارد.
- اگر کودک پاسخ نمی‌دهد و نفس نمی‌کشد یا بریده‌بریده و به زحمت نفس می‌کشد، از شخصی بخواهید با ۱۱۵ یا شمارهٔ اورژانس محل زندگی‌تان تماس بگیرد.
- اگر با کودک تنها هستید، دو دقیقه مراقبت مطابق شرح زیر را اجرا کنید و سپس خودتان با اورژانس تماس بگیرید.
- به سرعت اما با ملایمت کودک را به پشت روی یک سطح صاف و سفت قرار دهید. کنار او بایستید یا زانو بزنید.
- مطمئن شوید که خونریزی شدیدی ندارد. اگر دارد، با اعمال فشار بر ناحیه، اقدامات لازم را برای متوقف کردن خونریزی انجام دهید.
- تا زمانی که خونریزی تحت کنترل نباشد، احیای قلبی ریوی را انجام ندهید.
مرحلهٔ دو؛ ۳۰ فشار روی قفسه سینه
۳۰ فشار روی قفسهٔ سینه اعمال کنید که برای این کار به شکل زیر عمل می‌شود:
- یک دست را روی پیشانی شیرخوار قرار دهید.
- نرمی نوک دو یا سه انگشت را در مرکز قفسهٔ سینه کودک، درست زیر خطی فرضی بین نوک سینه‌ها درست مثل شکل زیر قرار دهید.
- سینه را چیزی در حدود ۳/۵ سانتی‌متر مستقیماً به طرف پایین فشار دهید.
- سپس بگذارید قفسهٔ سینه به حالت عادی خود برگردد. محکم فشار دهید و سریع فشار دهید. فشارها باید نرم و یکنواخت باشند نه تند و پرشی.
- ۳۰ فشار قفسهٔ سینه را با سرعت دو فشار در ثانیه انجام دهید. با صدای بلند بشمارید: «یک و دو و سه و...» و در حینی که عدد را می‌گویید به پایین فشار دهید و در حینی که «و» را می‌گویید دستتان را بالا بیاورید.
مرحلهٔ سه؛ تنفس مصنوعی
دو تنفس مصنوعی بدهید. اگر انجام تنفس مصنوعی و دهان به دهان را بلد نیستید، انجام فشارهای قفسهٔ سینه باز هم بهتر از هیچ کاری نکردن است. برای تنفس دهان به دهان نوزاد:
- با قرار دادن یک دست بر پیشانی کودک و دو انگشت روی چانهٔ او و عقب دادن سر طوری که در حالتی خنثی قرار گیرد، مسیر تنفسی او را باز کنید.
- با دهان خود روی بینی و دهان کودکتان را مثل شکل زیر کاملاً ببندید.
- یک نفس نرمال بکشید و حدود یک ثانیه به بینی و دهان کودک هوا بدمید و ببینید که آیا قفسهٔ سینه‌اش بالا می‌رود یا خیر.
- اگر قفسهٔ سینه بلند نشد، قبل از دادن تنفس مصنوعی دوم، دوباره سر کودک را عقب بدهید و از بسته شدن جلوی دهان و بینی او، با دهان خودتان، مطمئن شوید.
- اگر سینه‌ٔ کودک بلند نشود، مسیر تنفسی او مسدود است. دهان کودک را باز کنید، به دنبال عامل انسداد بگردید و در صورت امکان آن را بردارید.
- پس از هر سری فشار روی قفسهٔ سینه، دهان کودک را در جست‌وجوی شیء خارجی نگاه کنید تا وقتی که در حین ورود تنفس مصنوعی، سینه‌ٔ کودک بالا بیاید.
مطلب مادرشو در رابطه با CPR یا احیای قلبی تنفسی کودک بالای یک سال را ببینید.
ادامهٔ عملیات نجات در صورت نبود علامتی بارز از حیات در کودک
اگر کودک هنوز به هوش نیامده، شما همچنان می‌توانید عمل ۳۰ فشار قفسهٔ سینه و دو تنفس مصنوعی را ادامه دهید تا به یکی از موارد زیر برخورد کنید:
- متوجه یک نشانه‌ٔ بارز حیات شوید.
- یک دستگاه شوک خارجی خودکار (AED) آماده‌ٔ استفاده توسط پرسنل یا پزشک اورژانس باشد. یادتان باشد هرگز خودتان بدون تسلط کامل از این وسیله یا محصولات مشابه استفاده نکنید.
- شما تقریباً دو دقیقه احیای قلبی ریوی، شامل پنح دور فشار قفسهٔ سینه و تنفس مصنوعی را انجام داده‌اید و شخص دیگری آماده است تا جای شما را بگیرد.
- شما تقریباً دو دقیقه احیای قلبی ریوی، شامل پنج دور فشار قفسهٔ سینه و تنفس مصنوعی را انجام داده‌اید، با کودک تنها هستید و باید با شمارهٔ ۱۱۵ یا شمارهٔ اضطراری مشخصی تماس بگیرید.
- پرسنل اورژانس جای شما را می‌گیرند.
- برای ادامه دادن خیلی خسته هستید.
- محل حادثه ناامن شده است.
مراجعه به پزشک بعد از نجات کودک از خفگی
حتی اگر کودک در زمان رسیدن کمک خوب به نظر برسد، باز هم پزشک باید او را معاینه کند تا مطمئن شود که مسیر هوایی او کاملاً باز است و متحمل هیچ گونه جراحت داخلی نشده است.
باز هم تأکید می‌کنیم که، لطفاً به این مطلب به عنوان تنها منبع اطلاعات خودتان اتکا نکنید و گمان هم نکنید که با یک بار خواندن و بذون تمرین عملی نزد یک فرد آموزش‌دهنده بتوانید CPR کودک را یاد بگیرید. برای یادگیری و تمرین تکنیک‌های مناسب، باید به قدر کافی وقت بگذارید و دوره‌ٔ احیای قلبی تنفسی نوزاد، شیرخوار و کودکان بالای یک سال را بگذرانید، چون این تکنیک‌ها بسته به سن کودک متفاوت است و انجام نادرست آنها می‌تواند برای کودک خطرساز باشد.
