تبخال دهان در کودکان
تبخال دهانی، عارضهٔ تاولمانندی است که در اطراف لب و دهان ایجاد میشود و دلیل آن یک ویروس به نام هرپس سیمپلکس است. در این مطلب میتوانید با تبخال دهان کودکان، علل، دلایل و پیشگیری و درمان تبخال دهان کودک آشنا شوید.
تبخال دهان کودک
تبخالهای دهانی که به نام تاول تب نیز شناخته میشوند، تاولهای کوچک پر از مایعی هستند که روی لب یا در نزدیکی آن ظاهر میشوند. این تاولها میتوانند به صورت تکی یا به صورت خوشهای ظاهر شوند. برخی والدین تبخال را با آفت دهان اشتباه میگیرند ولی در این مورد باید گفت که آفتهای دهان، زخمهایی حفرهمانند هستند که معمولاً روی زبان یا لثه یا در قسمت داخلی گونهها ظاهر میشوند و کاملاً با تبخال فرق دارند.
علل و عوامل تبخال دهان کودک
تبخالهای دهانی ناشی از ویروس هرپس سیمپلکس هستند. ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک معمولاً باعث تبخالهای دهانی میشود و ویروس هرپس سیمپلکس نوع دو معمولاً باعث تبخال تناسلی میشود، هرچند هر کدام از آنها میتوانند باعث ایجاد تبخال در ناحیهٔ صورت یا ناحیهٔ تناسلی شوند. اما فرزند چگونه به این ویروس آلوده شده است؟
یکی از احتمالات این است که شخص حامل ویروس و به احتمال زیاد به شکل تبخال دهانی یا زخمهای اولیهٔ ژنژیواستوماتیت هرپسی، آن را به کودکتان انتقال داده است. بیشتر افرادی که به ویروس هرپس سیمپلکس آلوده میشوند، آن را در دوران کودکی خود گرفتهاند. برای مثال، شاید فرزند شما از یک لیوان، ظرف، اسباببازی آلوده یا مشترک با کسی که عفونت هرپس را دارد، استفاده کرده است. همچنین شاید کودک توسط کسی که ویروس در بزاقش بوده است، خواه تبخال آشکاری داشته باشد خواه نه، بوسیده شده است.
همینطور اگر مادر کودکی تبخال تناسلی داشته باشد، نوزادش نیز ممکن است این ویروس را هنگام زایمان طبیعی از مادرش بگیرد. اما شما نمیتوانید ویروس تبخال را با شیردهی به کودک خود انتقال دهید، حتی اگر یک تبخال دهانی فعال داشته باشید.
علائم تبخال دهان کودک
در طول اولین بروز ویروس هرپس سیمپلکس که هرپس اولیه نامیده میشود، کودک ممکن است نشانههایی از این مشکل داشته باشد. همچنین در طول مرحلهٔ اول که درد در دهان است، تاولها میتوانند به تمام دهان گسترش یابند. اما بهطورکلی کودکتان ممکن است دچار علائم زیر باشد:
البته این علائم اولیه ممکن است بسیار خفیف باشند و حتی شاید شما اصلاً متوجه آنها نشوید.
تشخیص تبخال دهانی کودک
کودک در طول حدود ۱۰ تا ۱۴ روز بهتر خواهد شد، اما ویروس تا پایان عمر در بدنش باقی خواهد ماند. ویروس هرپس سیمپلکس در برخی افراد، به حالت غیرفعال باقی میماند و هرگز فعال نمیشود. در بعضی دیگر، این ویروس به صورت دورهای شعلهور میشود و باعث ایجاد مجدد تبخالهای دهانی میشود.
این دورههای عود مجدد ویروس، تبخال ثانویه نامیده میشوند. به نظر میرسد استرس، تب و قرارگیری در معرض خورشید باعث بروز مجدد تبخال میشود. اما تماس با تبخال دیگران باعث عود مجدد نمیشود. در طول این عودهای ثانویه، کودک احتمالاً علائم ورم لثهها یا گرههای لنفاوی یا تب و گلودرد را نخواهد داشت، اما تاولهای تبخال را در نزدیکی لبهایش خواهد داشت.
عوارض و خطرات تبخالهای دهانی کودک
خود تبخالهای دهانی خطرناک نیستند، اما این امکان هست که ویروس تبخال به سایر قسمتهای بدن گسترش یابد و این میتواند خطرناک باشد. بسیار غیرمعمول است که کودکی در طول حدوداً شش ماه اول زندگی خود دچار تبخال دهانی شود، زیرا آنتیبادیهایی که از مادرش دریافت کرده است، تا حدی از او محافظت میکنند.
اما اگر كودكتان كمتر از سه ماه دارد و دچار هر نوع زخم دهانی شده است، بلافاصله با پزشکش تماس بیرید. به ویژه در کودکان خیلی خردسال، ویروس هرپس میتواند به مغز و سایر اعضای بدن گسترش یابد و باعث آسیب جدی، دائمی یا مرگبار شود. برخی از مراقبتهایی که برای پیشگیری از خطرات جدی میتوانید بکنید شامل موارد زیر است:
- سعی کنید وقتی کودک تبخال دهانی دارد او را از لمس چشمهایش باز دارید. هنگامی که ویروس به چشم گسترش مییابد، آن را تبخال چشمی مینامند. این تبخال یک عفونت جدی چشم است.
- اگر تبخالی روی پلک یا سطح چشم فرزندتان ظاهر شد، فوراً با پزشک کودک خود تماس بگیرید.
- کودک شما ممکن است به داروهای ضدویروسی نیاز داشته باشد تا از لکه شدن قرنیهٔ چشم توسط عفونت جلوگیری کند.
- در موارد نادر نیز تبخال چشمی میتواند بینایی را تضعیف کند و حتی باعث نابینایی شود، پس این موضوع را جدی بگیرید.
درمان تبخال دهانی کودک
تبخال دهانی خودبهخود از بین خواهد رفت. اما پزشکان میگویند چند راه برای کاهش ناراحتی ناشی از تبخال و همچنین مواردی وجود دارد که لازم است به آنها توجه کنید:
- یک تکه یخ پوشیدهشده با تکهای پارچه که پوست کودک را نسوزاند، یا یک پارچهٔ خنک و خیلی کم مرطوب را روی تبخال بگذارید تا به کاهش قرمزی و ورم آن کمک کند.
- از دادن مرکبات و سایر مواد غذایی اسیدی مانند گوجهفرنگی به کودک که ممکن است باعث درد بیشتر تبخال شود خودداری کنید.
- برای کاهش درد و کمک به درمان تبخال دهانی، پمادهای موجود در داروخانهها را با مشورت پزشک کودک امتحان کنید.
- اگر کودک کمتر از ۱۲ ماه دارد، توصیههای سنی روی بستهٔ دارو را بررسی کنید و با پزشک در مورد مناسبترین گزینه برای فرزندتان مشورت کنید.
- اگر زخم شدید باشد، پزشک ممکن است داروی ضدویروسی موضعی یا خوراکی تجویز کند.
- اگر تبخال دهانی کودک شما دردناک باشد، ممکن است در غذا خوردن او اختلال ایجاد کند. پس اگر چنین است، این مورد را هم به پزشک بگویید.
- با اجازهٔ پزشک کودک، شاید بتوانید به فرزندتان دز مناسبی از یک مسکن ملایم مانند قطرهٔ استامینوفن مخصوص اطفال یا اگر او بزرگتر از شش ماه دارد، ایبوپروفن مخصوص اطفال بدهید؛ اما فقط و فقط با اجازهٔ پزشکش این کار را انجام دهید. اما اگر کودک کمتر از سه ماه دارد، قبل از دادن هر گونه دارویی با پزشک تماس بگیرید و هرگز به یک کودک زیر یک سالدارویی مثل آسپرین ندهید، زیرا ممکن است باعث ایجاد سندرم ری شود که یک بیماری نادر اما تهدیدکنندهٔ حیات است.
پیشگیری از بروز تبخال دهانی کودک
یک بوسهٔ کوتاه با لبی آلوده، تنها چیزی است که برای انتقال ویروس تبخال لازم است، پس اگر شما تبخال دهانی دارید:
- تا وقتی تبخال از بین میرود از بوسیدن کودک پرهیز کنید، به ویژه اگر او هنوز نوزاد است.
- اگر فرزندتان کودک زیر یک سال است، میتوانید یک ماسک جراحی را برای پوشاندن تبخال روی صورتتان بگذارید.
- از استفاده از لیوانها و ظروف غذای مشترک خودداری کنید.
اما اگر کودکتان تبخال دهانی دارد:
- دستهایش را مرتب بشویید.
- سعی کنید نگذارید تبخال را بکند.
- برای پیشگیری از دست زدن و کندن تبخال سعی کنید وقتی خوابیده به دستهایش دستکش یا جوراب بپوشانید.
- اجازه ندهید اسباببازیهایش را با کودکان دیگر به اشتراک بگذارد.
- اجازه ندهید که کسی از لیوانها یا ظروف غذای او استفاده کند.
- اجازه ندهید که کودکان دیگر را ببوسد.
همچنین وقتی کودکی به ویروس تبخال آلوده شد، قرار گرفتن در معرض نور خورشید میتواند موجب شعلهور شدن تبخال شود. بنابراین، اگر با بزرگتر شدن فرزندتان به نظر رسید که مستعد تبخال زدن است، محافظت در مقابل نور خورشید فکر بسیار خوبی است. کلاه لبهدار و مرطوبکنندهٔ لب به محافظت از او کمک میکنند.