نقطهٔ عطف رشد کودک نوپا: مهارت نوشتن کودک از چه سنی و چطور آغاز می‌شود؟
مهارت نوشتن و یادگیری الفبا در کودکان یکی از لذت‌بخش‌ترین خاطرات والدین از دوران کودکی فرزندتان خواهد بود. اما بچه‌ها چطور برای این یادگیری آماده می‌شوند؟ در این مطلب می‌توانید با سن یادگیری نوشتن و چگونگی آن، همچنین نقش و کمک‌های والدین برای آموختن این مهارت و برخی علائم هشدادهندهٔ احتمالی در رابطه با این مهارت آشنا شوید.
سن یادگیری نوشتن
بیشتر کودکان در حدود ۱۲ یا ۱۳ ماهگی قادر به در دست گرفتن مدادشمعی و کشیدن آن را روی یک تکه کاغذ هستند. از آن موقع تا زمانی بین دومین و پنجمین سالگرد تولدشان، بچه‌ها به تدریج در نوشتن و ترسیم، بهتر و بهتر می‌شوند تا اینکه بالاخره می‌توانند چند حرف روی کاغذ بنویسند و سرانجام قادر به نوشتن اسم خود شوند.
وقتی کودکتان در استفاده از مدادشمعی و مداد مهارت بیشتری پیدا می‌کند، شروع به کشیدن نقاشی‌های دارای جزئیات بیشتر و اشکال دقیق‌تر خواهد کرد و وقتی هم که به دبستان برود، خیلی زود خواندن و نوشتن را یاد می‌گیرد.
نحوهٔ یادگیری نوشتن
اما قدرت نوشتن در کودکان چگونه آموخته می‌شود؟ طی چند ماه آخر سال اول زندگی کودک، مهارت‌های حرکتی ظریف او به طور پیوسته بهبود می‌یابد، که کمک می‌کند کودکتان آماده‌ٔ در دست گرفتن مدادشمعی شود. در ۱۲ یا ۱۳ ماهگی، برخی از کودکان نوپا قادر به خط‌خطی کردن روی کاغذ هستند. اگر کودک شما برای این کار به چند هفته‌ٔ دیگر احتیاج دارد، باز هم همه چیز نرمال و طبیعی است.
بیشتر کودکان ۱۶ ماهه در خط‌خطی کردن ماهر شده‌اند. پس از آن، کودک در حدود ۲۹ یا ۳۰ ماهگی به تدریج به سمت کارهای بزرگ‌تر و بهتر، از جمله رنگ‌آمیزی و نقاشی و بازی هنری حرکت می‌کند و تا سومین سالگرد تولدش، او یاد می‌گیرد خط عمودی بکشد. کودک در زمانی بین دومین تا پنجمین سالگرد تولدش نیز یاد می‌گیرد خطوط افقی بکشد، شکل دایره و مربع را تقلید کند و آدم بکشد.
فرزند شما تا سه سالگی توانایی نگه داشتن مداد در موقعیت نوشتن را پیدا خواهد کرد. برخی از کودکان خردسال و پیش‌دبستانی قادر به نوشتن چند حرف الفبا یا خرچنگ قورباغه‌هایی که خیلی شبیه حروف الفباست هستند و معدودی حتی قبل از ورود به پیش‌دبستانی یاد می‌گیرند که اسم خود را بنویسند، به ویژه اگر در مهدکودک، برنامهٔ یادگیری الفبا داشته‌اند. اما خیلی‌ها این کار را نمی‌کنند و این هیچ ایرادی ندارد. فکر نکنید که باید کودک خود را برای یادگیری نوشتن قبل از داشتن آمادگی آن تحت فشار قرار دهید؛ بنابراین، تا وقتی او برای یادگیری آن واقعاً علاقه‌مند و مشتاق باشد صبر کنید.
نقش والدین در یادگیری مهارت نوشتن
مثل همه‌ٔ مهارت‌های جدید فرزندتان، وظیفهٔ شما تشویق و پشتیبانی و در این مورد تأمین وسایل مورد نیاز برای تمرین است. از همان اولین سالگرد تولد کودکتان، حتماً مدادشمعی و کاغذ یا کتاب‌های رنگ‌آمیزی را برای زمانی که کم‌کم به نوشتن علاقه نشان می‌دهد، در خانه داشته باشید. مداد و خودکار را برای وقتی که بزرگ‌تر شود بگذارید. آنها بسیار تیزتر از مدادشمعی هستند و اگر روی آنها بیفتد یا به طور تصادفی آنها را به صورتش بزند می‌توانند به او آسیب برسانند. بگذارید هر قدر دلش خواست خط‌خطی کردن را تمرین کند، اما اگر کلافه شد به او زنگ تفریح‌هایی بدهید.
به فرزندتان بیاموزید که تلاش‌های هنری‌اش را به تکه کاغذ جلویش محدود کند، گرچه هر چند بار هم که به او بگویید باز هم تقریباً قطعی است که نتواند در برابر وسوسه‌ٔ خط‌خطی روی دیوار، کف خانه یا کتاب شما مقاومت کند. بنابراین، آماده باشید تا چند باری بعد از تمرینات او تمیزکاری کنید؛ برای راحتی بیشتر می‌توانید مدادشمعی‌های قابل پاک شدن برایش بخرید و سعی کنید نگذارید وسایل نقاشی را در دهانش بگذارد، اگرچه وارد شدن مقداری مداشمعی و رنگ به بدنش در مقطعی عملاً اجتناب‌ناپذیر است ولی آسیب ماندگاری هم به او نخواهد زد.
وقتی زمان نوشتن حروف واقعی می‌رسد، مهم‌ترین کاری که می‌توانید انجام دهید این است که به فرزندتان اجازه دهید با سرعت خاص خود یاد بگیرد. به سادگی ممکن است در آموزش حروف و اعداد زیاده‌روی کنید. زمان یادگیری به اندازه‌ٔ تمایل کودک به یادگیری اهمیت ندارد. مطمئن شوید که فکر یادگیری این چیزها از طرف خودش است نه از طرف شما، چون خیلی ساده است که یادگیری زودهنگام را به کودکی که در این سن مطیع است تحمیل کنید. اما این کار بیشتر می‌تواند ضرر داشته باشد تا سود! بچه‌های خردسالی که بدون داشتن آمادگی لازم، وادار به یادگیری خواندن و نوشتن می‌شوند، می‌توانند از عهده‌اش برآیند و اغلب به نظر می‌رسد که نسبت به همکلاسی‌های خود در پیش‌دبستانی برتری و مزیتی دارند، اما مطالعات نشان داده است که آنها وقتی بزرگ‌تر می‌شوند این مزیت را از دست می‌دهند و می‌فهمند که نمی‌توانند همان تکنیک‌های یادگیری را که برای خواندن و نوشتن استفاده کرده‌اند برای یادگیری چیزهای پیچیده‌تر به کار ببرند.
در آخر، به خاطر داشته باشید که هر قدر می‌توانید با فرزندتان صحبت کنید و برایش کتاب بخوانید. او هرچه زبان بیشتری بشنود، مغزش رشد و گسترش بیشتری پیدا خواهد کرد و این در طولانی‌مدت به تمام مهارت‌های ارتباطی او از جمله نوشتن کمک می‌کند.
تأخیر در یادگیری نوشتن
اما آیا در رابطه با کسب مهارت نوشتن در کودکان، شرایطی وجود دارد که جای نگرانی داشته باشد؟ بچه‌ها مهارت‌هایشان را به شیوه‌های متفاوتی کسب می‌کنند. برخی از آنها سریع‌تر از دیگران هستند و برخی دیرتر، اما اگر فرزند شما تا حدود ۱۵ یا ۱۶ ماهگی شروع به خط‌خطی کردن نکرده است، دفعه‌ٔ بعد که پزشکش را می‌بینید، بهتر است این موضوع را مطرح کنید. همچنین به خاطر داشته باشید که کودکان زودرس ممکن است دیرتر از همسالان خود به این نقطه و سایر نقاط عطف برسند.
