درمان نیش زنبور در کودکان: اگر زنبور کودک را نیش زد چه کار باید کرد؟
نیش زدن کودکان توسط حشرات یک اتفاق شایع است و این نیشها توسط زنبور عسل باشد یا یک زنبور بیعسل، هر دو نیاز به بررسی و معاینه دارد. در این مطلب به این سؤال و بسیاری از پرسشهای دیگر شما در رابطه با نیش زنبورها و کمکهای اولیهٔ کودک پاسخ داده شده است.
اقداماتی بعد از نیش زدن کودک توسط زنبور
نیش یا اندام نیشزنی زنبور عسل مثل یک پمپ اتوماتیک کار میکند و هرچه مدت بیشتری در پوست بماند، زهر بیشتری از آن آزاد میشود. چه زنبور عسل باشد و چه زنبور بیعسل معمولی، بعد از مشاهدهٔ نیش زدن کودک توسط یک زنبور لازم است اقدامات زیر را انجام دهید:
درآوردن نیش از بدن: هرچه سریعتر نیش را از پوست کودک بیرون بیاورید. به دنبال یک نقطهٔ سیاه کوچک در مرکز ناحیهٔ قرمزشده بگردید و آن را با استفاده از ناخن یا چیزی شبیه یک کارت اعتباری بخراشید. سعی کنید اندام نیشزنی را با انگشت خود یا موچین فشار ندهید، زیرا این کار میتواند باعث آزاد شدن زهر بیشتری شود.
شستن با آب و صابون: پس از برداشتن اندام نیشزنی زنبور، ناحیه را با آب و صابون بشویید. سپس به مدت حدوداً ۱۵ دقیقه یک کمپرس یخ روی آن بگذارید تا ورم به حداقل برسد و درد آن تسکین یابد. اگر کمپرس یخ ندارید، یک بسته سبزیجات منجمد از یخچال بردارید یا چند قالب یخ را در یک کیسهٔ پلاستیکی بریزید و هر کدام از این موارد را که هنگام استفاده در یک دستمال بپیچید تا مستقیماً با پوست کودکتان تماس پیدا نکند.
خمیر جوش شیرین: میتوانید خمیری متشکل از جوش شیرین و آب را به آن ناحیه بمالید، تا آن را تسکین دهید و مقداری از زهر را بیرون بیاورید. خمیر را روی ناحیهی نیش خورده بزنید، بگذارید خشک شود و بعد آن را بشویید. اما به یاد داشته باشید که اگر محل نیش نزدیک به چشمها یا اندام تناسلی کودکتان است، از کالامین یا خمیر جوش شیرین استفاده نکنید.
خوشبختانه، معمولاً درد پس از چند ساعت از بین میرود، هرچند ورم ممکن است تا یکی دو روز دیگر افزایش یابد. در این فاصله، همچنان به اعمال کمپرس یخ ادامه دهید و از پزشک کودک در مورد دادن دز مناسب استامینوفن اطفال به فرزندتان برای رفع ناراحتی او سؤال کنید. اگر کودکتان خیلی زیاد ناراحت است و بزرگتر از شش ماه دارد، شاید پزشک یک آنتیهیستامین اطفال را نیز برای رفع خارش و ورم توصیه کند.
آلرژی به نیش زنبور عسل در کودک
برخی از کودکان در موارد نادر، واکنش آلرژیک شدیدی به نیش یک حشره خواهد داشت. به این حالت آنافیلاکسی یا شوک آنافیلاکسی گفته میشود که حتی میتواند کشنده باشد. اگر کودک شما این نوع واکنش را داشته باشد، ممکن است طی چند دقیقه یا چند ساعت پس از نیش خوردن، علائم زیر را در او ببینید:
- بروز راش در بسیاری از قسمتهای بدن
- تنگی نفس
- ورم زبان، دستها یا صورت
- ضعف
- بیهوش شدن
به یاد داشته باشید که حتی اگر کودکتان واکنش آلرژیک نداشته باشد، نیشهای متعدد و زیاد زنبورها میتواند خطرناک باشد. زهر ناشی از نیشهای متعدد میتواند باعث استفراغ، اسهال، سردرد و تب شود. اگر کودک شما در جایی به شکل ناگهانی بارها توسط زنبورها نیش زده شده، لازم است فوراً به یک پزشک مراجعه کنید.
همچنین حتی اگر کودکتان فقط یک بار نیش خورده است و واکنش بدی هم ندارد، او را با دقت زیر نظر داشته باشید. اگر ورم بعد از دو روز افزایش یافت یا اگر تورم در یک دست یا پا از مچ دست یا مچ پا فراتر رفت، با پزشک کودک تماس بگیرید. همچنین در صورت مشاهدهٔ موارد زیر با پزشک کودکتان تماس بگیرید:
- اگر ناحیهٔ نیش خوردهٔ بدن کودکتان رگههای قرمز دارد.
- اگر از ناحیهٔ نیشخورده، مایع زرد مایل به قرمزی ترشح میشود.
- اگر ناحیه قرمزتر شده است.
گاهی پزشک ممکن است بخواهد برای مبارزه با عفونت پیشآمدهٔ احتمالی در کودک، یک آنتیبیوتیک تجویز کند. در مورد آلرژی کودک با پزشکش صحبت کنید. شما باید بدانید که در صورت بروز واکنش آلرژیک چه اقداماتی انجام دهید، پس با همکاری پزشک کودک یا متخصص آلرژی دستورالعملی برای این مواقع تهیه کنید و مطمئن شوید هر کسی که مراقبت از فرزندتان را بر عهده دارد، این دستورالعمل را کاملاً میداند.
آلرژی به نیش زنبور عسل در بزرگسالی
درحالیکه بیشتر کودکانی که به نیش زنبور عسل آلرژی دارند، وقتی بزرگتر میشوند از آن خلاصی مییابند، اما از هر پنج کودک، در یکی این آلرژی باقی میماند. همچنین و هرچند آمپولهای آلرژی یا ایمونوتراپی با سم ممکن است احتمال بروز واکنشهای جدی را در کودکانی که به نیش حساسیت دارند کاهش دهد، اما این آمپولها برای کودکانی که هنگام نیش خوردن ورم جزئی دارند یا کهیر میزنند توصیه نمیشود و فقط برای کسانی که علائم آلرژیک جدی، مانند مشکلات تنفسی پیدا میکنند و طبق دستور پزشک تجویز میشود.
اگر کودک شما نسبت به نیش زنبور عسل واکنش بدی داشته است، احتمالاً پزشکش این تشخیص را میدهد که وقتی بزرگتر شد بهتر است یک قلم تزریق خودکار اپینفرین یا اپیپن (EpiPen) را که ابزاری شبیه خودکار و حاوی اپینفرین یا همان آدرنالین است، همراه داشته باشید. این دستگاه اغلب برای کودکانی با وزن بین ۱۵ تا ۳۰ کیلوگرم طراحی شده است و فقط با نسخهٔ پزشک در دسترس است. تزریق اپینفرین میتواند واکنش آنافیلاکسی را قبل از بسته شدن گلوی کودک یا بیهوش شدن او متوقف کند. البته این قلم را ممکن است در ایران به راحتی پیدا نکنید.
پیشگیری از نیش زدن حشرات در کودک
کودک شما میتواند در پیکنیک یا در ساحل، در طول طبیعتگردی یا فقط حین بازی در حیاط توسط زنبورها یا حشرات نیش زده شود. متأسفانه، مواد دافع حشرات، اغلب محافظتی در برابر زنبورهای عسل و زنبورهای بیعسل ندارند. اما روشهایی وجود دارد که میتوانید با کمک آنها شانس نیش خوردن کودکتان را به حداقل برسانید. برخی از این روشها شامل موارد زیر است:
- از صابونها یا لوسیونهای معطر برای شستوشوی کودکان استفاده نکنید، زیرا بوی آنها زنبورها را به خود جلب میکند.
- به کودک خود لباسهایی با رنگ روشن و یکدست بپوشانید؛ رنگهای تیره، یا جیغ با طرحهای گلدار زنبورها را به خود جلب میکند.
- اطمینان حاصل کنید که کودکتان هنگام بازی کردن در خارج از خانه کفش میپوشد، زیرا امتحال نیش خوردن پاهای برهنهٔ کودکتان بیشتر است.
- در محیطهایی مثل پارک یا جاهای پر از گل و باغهای میوه، لباس و کفش مناسب تن کودکتان کنید.