دوران‌های مختلف زندگی چه تغییراتی در ترشحات واژن ایجاد می‌کنند؟

ترشحات واژن تاثیر زیادی روی سلامتی سیستم تولید مثل زنان دارد. این ترشحات، مایعی هستند که توسط غده‌های داخلی  رحم و واژن تولید می‌شوند، و با دفع باکتری‌های مضر و سلول‌های مرده از دستگاه تناسلی محافظت می‌کنند. خروج این ترشحات می‌تواند به تمیز نگه داشتن واژن کمک زیادی کرده و از بروز عفونت جلوگیری کند. ترشحات واژن در دوره‌های مختلف زندگی مانند سنین باروری، بارداری و یائسگی، دچار تغییراتی می‌شود.

در این مطلب با تغییرات ترشحات واژن در دوران‌های مختلف زندگی زنان آشنا می‌شوید. 

نقش ترشحات واژن بر سلامت

یکی از اصلی‌ترین نقش ترشحات واژن  تسهیل حرکت اسپرم به سمت دهانه رحم است تا بتواند تخمک را بارور کند. در واقع اگر از مقدار این ترشحات کاسته شود، بارورشدن تخمک  نیز با مشکل روبرو خواهد شد. این ترشحات که توسط غدد داخلی واژن و دهانه رحم ساخته می‌شوند  با مرطوب و تمیز نگه‌داشتن محیط واژن، باکتری‌ها و سلول‌های مرده را از بدن خارج می‌کنند و تا حد زیادی مانع بروز عفونت می‌شود.

داشتن ترشحات واژن طبیعی است؟

خیس شدن واژن اتفاقی کاملاً طبیعی محسوب می‌شود و می‌تواند به سلامت واژن کمک زیادی کند. البته ممکن است برخی از ترشحات علامتی از عفونت یا بیماری هم باشند. درصوتی که رنگ‌ ترشحات واژن از حالت طبیعی و شفاف آن خارج شده و  سبز، زرد، قهوه‌ای رنگ با بوی نامطبوع شود و دارای غلظتی بالا باشد، ممکن است دچارعفونت یا بیماری شده باشید. بنابراین لازم است که به ترشحات خارج شده از واژن توجه داشته باشید و در صورتی که متوجه تغییر شکلی در رنگ، قوام و بوی آن شدید برای بررسی دقیق‌تر به پزشک مراجعه کنید.  

تغییرات ترشحات واژن و علت‌های آن

یکی از اصلی‌ترین عواملی که باعث تغییر ترشحات واژن می‌شوند، تغییرات هورمونی در طول چرخه قاعدگی است. کاهش یا افزایش سطح هورمون‌ها می‌تواند رنگ، قوام و میزان ترشحات را تغییر دهد. عوامل دیگری مانند عفونت و بیماری نیز می‌توانند روی ترشحات تاثیرگذار باشند. ترشحات واژن در دوره‌های مختلف زندگی، دچار تغییر می‌شود. معمولا حجم، رنگ و قوام این ترشحات در طول سال‌های باروری زنان، بارداری و یائسگی تغییر می‌کنند که این فرایند کاملاً طبیعی است. خلاصه ‌ای از تغییرات ترشحات واژن در دوران‌های مختلف زندگی زنان به شرح زیر می‌باشد:

مراحل چرخه قاعدگی و تاثیر آن بر ترشحات واژن

چرخه قاعدگی از چند مرحله تشکیل شده است و هر مرحله می‌تواند ترشحات واژن را به شکل متفاوتی تحت تاثیر قرار دهد. مراحل مختلف چرخه قاعدگی و چگونگی تاثیر آنها بر این ترشحات به این صورت است:

1. مرحلۀ قاعدگی: در این مرحله‌ دیواره رحم می‌ریزد و از طریق واژن دفع می‌شود که این همان خونریزی قاعدگی یا پریود است. طی این مرحله، ترشحات ممکن است سنگین‌تر بوده و رنگ تیره‌تری داشته باشند.
2. مرحلۀ فولیکولی: این مرحله بعد از پریود اتفاق می‌افتد و با رشد فولیکول‌ها در تخمدان‌ها مشخص می‌شود. هورمون استروژن در این مرحله افزایش می‌یابد و باعث ضخیم شدن پوشش داخلی رحم می‌شود. ترشحات واژن در این مرحله معمولاً کم است و شاید چسبناک یا کِرِم‌مانند باشند.
3. مرحله تخمک‌گذاری: تخمک‌گذاری به معنای آزاد شدن تخمک از تخمدان‌ها است و معمولاً در حدود روز 14ام از چرخه قاعدگی 28 روزه رخ می‌دهد. در این مرحله، سطح هورمون استروژن در بدن به اوج خود می‌رسد و ممکن است ترشحات واژن افزایش یابد. ترشحات واژینال در این مرحله زیادتر، شفاف‌تر، کشسان‌تر و شبیه سفیده تخم مرغ خام می‌شود. این ترشحات مخاطی دهانه رحم  به تسهیل انتقال اسپرم و باروری کمک می‌کند.
4. مرحله لوتئال: این مرحله پس از تخمک‌گذاری شروع می‌شود و تا شروع پریود بعدی ادامه می‌یابد. هورمون پروژسترون در این مرحله غالب است و پوشش رحم در آماده‌سازی برای لانه‌گزینی احتمالی تخمک بارور شده، ضخیم می‌شود. ترشحات واژن در این مرحله ممکن است کمتر، غلیظ‌تر و چسبناک‌تر باشند.

تغییرات ترشحات واژن در بارداری

افزایش ترشحات واژن در دوران بارداری، طبیعی است. این افزایش برای جلوگیری از انتقال عفونت‌ به داخل رحم بوجود می‌آیند. البته افزایش سطح پروژسترون نیز می‌تواند باعث تولید ترشحات بیشتر شود. در صورت مشاهده تغییر ترشحات واژن در دوران بارداری، باید با پزشک خود تماس بگیرید.

تغییرات در ترشحات واژن پس از یائسگی

پس از یائسگی، طبیعی است که برخی افراد تغییراتی در ترشحات واژینال خود داشته باشند. چند نکته کلیدی وجود دارد که باید در مورد ترشحات واژن بعد از یائسگی بدانید.

علل هورمونی

پس از یائسگی، استروژن و پروژسترون کمتری در بدن تولید می‌شود که می‌تواند منجر به خشکی واژن و تغییر در بافت آن شود. همچنین کاهش سطح استروژن می‌تواند باعث کاهش جریان خون ارسالی به واژن شده و به خشکی و کاهش روان‌کاری واژن بینجامد. با این حال، برخی افراد ممکن است پس از یائسگی ترشحات واژینال بیشتری داشته باشند. 

عفونت‌‌ها و آتروفی واژن

آتروفی واژن، نازک شدن یا تخریب بافت واژن است و گاهی اوقات می‌تواند عامل ترشحات واژن باشد. علاوه بر این، تحریک موضعی مثلاً پس از رابطه جنسی نیز می‌تواند منجر به ترشح شود. عفونت‌ها، از جمله عفونت‌های باکتریایی یا قارچی نیز می‌توانند در ترشحات غیرطبیعی از واژن نقش داشته باشند. عفونت‌های باکتریایی ممکن است ترشحات آبکی، بدبو و آزاردهنده‌ای همراه با سوزش ایجاد کنند، در حالی که عفونت‌های قارچی باعث تولید ترشحات سفیدرنگ و پنیر مانند با بویی شبیه به بوی ماهی می‌شوند.

به طور خلاصه، برخی افراد ممکن است پس از یائسگی به دلیل تغییرات هورمونی، آتروفی واژن یا عفونت، تغییراتی را در ترشحات واژن تجربه کنند. در حالی که برخی تغییرات در ترشحات، طبیعی هستند، مهم است که از ویژگی‌های غیرطبیعی این ترشحات آگاه باشید و در صورت نیاز مشاوره پزشکی بگیرید. درمان‌هایی برای مدیریت عفونت‌های واژن و کاهش علائم خشکی واژن وجود دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

هنگام مواجه شدن با تغییرات ترشحات واژن در دوره‌های مختلف زندگی، نیازی نیست که حتماً به پزشک مراجعه کنید، چون ممکن است تغییرات طبیعی باشند و مشکلی برایتان ایجاد نکند. درصورتی که رنگ، بو، قوام و حجم ترشحات واژن از حالت طبیعی خارج شد، باید به پزشک مراجعه کنید. درصوت مشاهده علائم زیر هم باید برای بررسی علت ترشحات غیرطبیعی واژن ویزیت شوید. 

• قرمز شدن، سوزش، خارش و تحریک واژن و اطراف آن
• خونریزی‌های غیرطبیعی بین قاعدگی، پس از رابطه جنسی و بعد از یائسگی
• درد هنگام دفع ادرار
• تب
• درد شکم در حین رابطه جنسی واژینال
• کاهش بی‌دلیل وزن
• خستگی
• افزایش میزان ادرار

احتمالاً زمانی که به یک متخصص مراجعه می‌کنید، پزشک معاینات فیزیکی مانند معاینه لگن را انجام می‌دهد. همچنین سوالاتی درباره علائم، نظم چرخه قاعدگی، سبک زندگی و… از شما می‌پرسد. در بیشتر موارد، اگر به عفونت مبتلا باشید، پزشک با انجام معاینه‌ لگن آن را تشخیص خواهد داد. 

درصورتی که پزشک نتواند در مدت زمان کوتاهی دلیل تغییرات ترشحات واژن را تشخیص دهد، با استفاده از سواب، مقداری از ترشحات را برای نمونه جمع‌آوری کرده و به آزمایشگاه می‌فرستد تا دلیل دقیق تغییر مشخص شود. همچنین ممکن است نمونه‌ای از دهانه رحم نیز برای آزمایش برداشته شود. این نمونه برداری پاپ اسمیر نام داشته و بیشتر برای تشخیص ویروس پاپیلومای انسانی یا غربالگری سرطان دهانه رحم کاربرد دارد. 

زمانی که پزشک متوجه دلیل ترشحات غیرطبیعی شد، روش‌های درمانی را با شما در میان می‌گذارد. اقدامات درمانی می‌تواند شامل مصرف کوتاه مدت آنتی‌بیوتیک، کرم‌های موضعی، یا در شرایط خاصی  جراحی باشد. 

به طور کلی ترشحات واژن نقش مهمی در سلامت کلی زنان و دستگاه تولیدمثل دارند. تغییر در حجم و کیفیت ترشحات در دوران‌های مختلف زندگی زنان چون مراحل مختلف چرخۀ قاعدگی، بارداری، یائسگی و پس از آن تا حد زیادی طبیعی بوده و نشانه سلامت است. چنانچه رنگ، بو، قوام و حجم ترشحات واژن از حالت طبیعی خارج شد، باید به پزشک مراجعه کنید تا علت تغییرات مشخص شود. از درمان‌های خودسرانه و استفاده از داروها و کرم‌های موضعی پرهیز کنید.