آرایش برای کودکان بیضرر است یا نادرست؟
فرض کنید دختر چهار سالهتان از شما بخواهد که برایش لوازم آرایش بخرید یا ماتیکتان را به او بدهید تا روی لبش بزند، شما هم درخواستش را رد میکنید، بعد او میپرسد چرا و شما هم نطق غرایی میکنید و میگویید: «چون آرایش برای بچهها احمقانهس. آرایش برای دخترهاییه که میخوان شبیه زنها بشن یا زنهایی که میخوان شبیه دخترها بشن. تو یه دختر کوچولو هستی، پوست زیبایی داری و نباید قایمش کنی، پس اجازه نده کسی تو رو متقاعد کنه برای اینکه زیبا باشی باید خودتو رنگ کنی». حالا کمی فکر کنیم! آیا این جملهها برای یک کودک چهار ساله قابل فهم است؟ راه درست چیست و چه کار باید کرد یا بهتر است بپرسیم ما به عنوان والدین چه چیزی را باید بدانیم؟ در این مطلب با علل اصرار کودک به آرایش و نکات مهمی برای برخورد با این رفتار بچهها آشنا شوید.
چرا کودکان به لوازم آرایش علاقه دارند؟
علاقهٔ کودکان به لوازم آرایش ناشی از کنجکاوی آنها برای کشف محیط پیرامونشان است. آنها دوست دارند همه چیز را بچشند، لمس کنند و با یکی از حواس پنجگانهشان، هر چیزی را بسنجند و محک بزنند و کشف آرایش کردن و لوازم آرایشی هم یکی از این موارد است، به خصوص اگر خود شما یا یکی از اطرافیان از این لوازم استفاده میکنید، حتی خیلی کم.
ردهٔ سنی پنج تا شش سال نیز دورهای است که در آن کنجکاوی جنسی کودکان شکل میگیرد و آنان به دنبال بررسی و کشف تفاوتهای جنسی خود با افراد بالغ هستند و به تبع آن سؤالات خاصی از والدین میپرسند. اما امروزه با توجه به رشد فرایندهای دیداری و شنیداری، کنجکاویهای جنسی به مراتب بیشتر شده و ممکن است بچهها از سن دو تا سه سالگی به بعد این کنجکاویها را آغاز کنند.
این را هم بدانید که فرزند شما پسر باشد یا دختر، ممکن است نسبت به استفاده از لوازم آرایشی علاقه نشان دهند و لزومی ندارد به یک پسربچهٔ سه ساله بگویید: «پسرها آرایش نمیکنن!» یا «لوازم آرایش برای دخترهاست!» خیلی بهتر است اگر گاهی عقایدمان را برای زمانی نگه داریم که بچهها بزرگتر میشوند و سعی کنیم وقتی در مورد نقشهای جنسیتی صحبت میکنیم از احساسات منقلب دور بمانیم و خودمان را کنترل کنیم.
با علاقهٔ کودکتان به آرایش کردن چه کار کنید؟
همانطور که گفته شد، این اتفاق یکی از مراحل رشد کودکان است و کودکان متناسب با شرایط رشد منحصربهفردخود این مرحله را پشت سر میگذارند، اما نکتهٔ مهم چگونگی برخورد والدین با آنهاست.
برخی کارشناسان بازداری و منع کودک توسط والدین را اشتباه میدانند، چون رفتارهای بازدارنده برای استفاده نکردن کودک از لوازم آرایشی باعث علاقهمندی آنها در بزرگسالی خصوصاً نوجوانی به این لوازم میشود و میتواند در آینده بین نوجوان و خانوادهها تنش به وجود میآورد که ممکن است از نظر روحی و روانی به فرد آسیب رساند. بیشتر روانشناسان و مشاوران تربیتی و اجتماعی معتقدند استفادهٔ دختران زیر هفت سال از لوازم آرایشی مشکلی برای کودک ایجاد نمیکند و به خانوادهها توصیه میکنند تا به کودکشان فرصت دهند و رفتار تندی نداشته باشند، تا مشکلی در روند رشد کودک ایجاد نشود. پس این مسئله موضوعی کاملاً عادی در فرایند رشد کودک است و والدین نباید رفتارهای تنشآمیزی با کودک خود داشته باشند.
بنابراین، اولین برخوردی که شما میکنید بهتر است این باشد که به کودکتان قاطعانه ولی با آرامش و مثل یک شخص آگاه بگویید این رفتاری مخصوص بزرگترهاست، بعد اگر کودک شما قانع نشد و دوباره برای انجام این کار اصرار کرد، بهتر است از هیجانی کردن فضا و ایجاد تنش و کشمکشهای بیفایده دور بمانید و به جای تندرویهای بیمورد و بیش از حد، اجازه دهید کودکتان زمانی که در خانه است با چند وسیلهٔ آرایشی بیضرر مخصوص بچهها کمی آرایش کند و از وسایلی استفاده کند که شیمیایی و آسیبزا نباشند.
همچنین استفادهٔ بیرویه از لوازم آرایشی در بزرگسالی به معنای خواستن برای دیده شدن و توجه است و سادهترین راه زیباترشدن، استفاده از این گونه وسایل است. اگر یک جوان در فرایند خانوادگی خود تحقیر شود و کمتر مورد توجه قرار گیرد، در بزرگسالی برای جلب توجه و دیده شدن به سمت توجه منفی گرایش مییابد. پس بهترین راه این است که در گروه سنی زیر شش سال به کودک فرصت تصمیمگیری داده شود تا عزت نفس و اعتمابهنفس در او ایجاد و تقویت شود. همچنین خانواده هرگز نباید به کودک خود، به خصوص در سن زیر هفت سال برچسب مشکلات روانی و اخلاقی بزند، زیرا شناسایی و بررسی علل مسائل مختلف در حوزهٔ رفتار کودکان بسیار مشکل است.
اما اگر میخواهید کودکتان اصلاً آرایش نکند، بهتر است خودتان هم این کار را نکنید، به خصوص در حضور کودکتان، چون این موضوع که یادگیری کودکان بر اساس مشاهداتشان حاصل میشود، اصطلاحاً «یادگیری مشاهدهای» نام دارد و اتفاقی است که خواه یا ناخواه در مورد کودک شما هم میافتد.
نکات مهمی که در مورد استفاده از لوازم آرایشی برای کودکتان باید بدانید
درست است که در صورت درخواست بچهها و برای جلوگیری از سرکوب نشدن امیالشان با توجه به شرایط سنی حساس کودکان خردسال میتوانید لوازم آرایش به آنها بدهید ولی همزمان باید توجه به سلامت و لطافت پوست آنها را هم در نظر بگیرید و تا جایی که امکان دارد، لوازم آرایشی کودکانهای برایشان تهیه شود که بیشتر جنبهٔ سرگرمی داشته باشد، نه این که لوازم آرایشی خودتان یا مخصوص بزرگترها را در اختیار کودک قرار داده شود.
به عنوان مثال، اغلب لاکها چند ترکیب شیمیایی دارند. یکی از این ترکیبات که متهم اصلی ایجاد مشکلات تنفسی در بچههاست، فرمالدهید نام دارد که حتی میزان کم آن هم باعث تحریک، سوزش و خارش چشم و ریزش اشک میشود. فتالات، یکی دیگر از ترکیبات شیمیایی موجود در لاک ناخن است که رویبر عملکرد کبد و کلیه اثر میگذارد و با وجود هشدارهای محققان، همچنان به عنوان حلال در لاکها استفاده میشود.
پوست بچهها، به خصوص در ناحیهٔ صورت بسیار لطیف و حساس است و امکان دارد در اثر استفاده از لوازم آرایش دچار حساسیت شود. این حالت، همیشه در بار اول استفاده بروز نمی کند ولی با گذشت زمان، قرمزی، خارش و تورم را برای اغلب کودکان به دنبال دارد. تشدید حملات آسم در کودکان مبتلا به نفس تنگی هم یکی ديگر از عوارض خطرناک استفاده از لوازم آرایش بزرگسالان برای کودکان است. پس در صورت اصرار کودکتان به لوازم آرایش باید نوع بیخطر آن را با نوع معمولی جایگزین کنید.