باورهای غلط سرماخوردگی و آنفلوانزا در کودکان
تمام کودکان سرما میخورند. بیشتر بچهها در هر سال بین پنج تا هشت بار سرما میخورند. اگرچه شما نمیتوانید فرزندتان را به طور کامل از تمام میکروبها دور کنید، اما میتوانید یاد بگیرید که واقعیتهای علمی را از باورهای غلط جدا کنید، خانوادهٔ خود را سالمتر نگه دارید و در زمان، هزینهها و میزان نگرانیتان صرفهجویی کنید. در این مطلب میتوانید با کنارگذاشتن برخی از باورهای غلط و سوءتفاهمهای رایجتر در مورد سرماخوردگی و آنفلوانزا این شناخت و صرفهجویی را شروع کنید.
آنفلوانزا همان سرماخوردگی شدید است
تشخیص تفاوت بین آنفلوانزا و سرماخوردگی میتواند دشوار باشد، اما فقط در ابتدای بیماری. سرماخوردگی تقریباً همیشه بدون ایجاد هیچ گونه مشکل جدی برطرف میشود، درحالیکه آنفلوانزا میتواند به عارضههای ثانویهٔ جدی مانند عفونت ریه منجر شود. تشخیص آنفلوانزا در اوایل بیماری میتواند به شما کمک کند تا به طور متناسبی آن را درمان کنید و احتمالاً از عارضههای ثانویه جلوگیری کنید.
اگر فرزند شما به علت یک بیماری زمینهای، ریسک بالایی برای ابتلا به عارضههای ثانویه داشته باشد، تشخیص سریع آنفلوانزا ممکن است فرصتی برای درمان بهتر را فراهم کند. اگر فرزند شما یک ساله یا بزرگتر باشد، میتواند داروهای ضدویروسی دریافت کند که ویروس عامل ایجاد آنفلوانزا را از بین میبرد و بهبود را به اندازهٔ یک یا دو روز تسریع میکنند. اما داروهای ضدویروس تنها در صورتی عمل میکنند که در دو روز اول بیماری مورد استفاده قرار گیرند و وقتی ۴۸ ساعت اولیه بیماری به اتمام برسد، آنها دیگر اثری ندارند.
داروهای بدون نسخه برای کودکان خوب است
کارشناسان اطفال میگویند داروهای بدون نسخه برای کاهش احتقان بینی، آبریزش بینی و سرفه برای کودکان زیر شش سال مؤثر نیستند و میتوانند عوارض جانبی مضری داشته باشند. اگر فرزند شما زیر شش سال است، علائم بیماری او را با استامینوفن اطفال و درمانهای خانگی ایمن تسکین دهید و در صورت لزوم تجویز دارهای ضداحتقان فقط بر عهدهٔ پزشک کودک شماست.
داروهای بدون نسخه میتوانند خطرناک هم باشند، به ویژه هنگامی که به اشتباه، مقداری بیش از دز توصیهشده به کودک داده شود که در این مورد نیز لازم است با پزشک کودک مشورت کنید. علاوه بر اثرات جانبی مانند خوابآلودگی یا بیخوابی، ناراحتی معده و راش یا کهیر، بچهها میتوانند دچار اثرات جانبی جدی مانند ضربان قلب سریع، تشنج و حتی مرگ شوند.
آنتیبیوتیک سرماخوردگی و آنفلوانزا را درمان میکند
استفاده از آنتیبیوتیک برای درمان سرماخوردگی یا آنفلوانزا مانند استفاده از قطرهٔ بینی برای درمان ریشههای ناخن است، یعنی کاملاً بیربط خواهد بود، زیرا آنتیبیوتیکها باکتریها را میکشند و سرماخوردگی و آنفلوانزا توسط ویروسها ایجاد میشوند. ویروسها دستهای از میکروبها هستند که هیچ مشابهتی با باکتریها ندارند.
ارائهدهندگان مراقبتهای بهداشتی برای تکذیب این باور غلط تمام تلاششان را میکنند اما افسانهٔ مذکور هنوز سر جایش است. والدین نگران به پزشکان فشار میآورند که برای کمک به بهتر شدن حال فرزندشان آنتیبیوتیک تجویز کنند، اما واقعیت، واقعیت است و هیچ آنتیبیوتیکی از آموکسییسیلین گرفته تا آزیترومایسین به بهبود سرماخوردگی یا آنفلوانزا کمکی نخواهد کرد.
اثربخش نبودن تنها دلیل عدم استفاده از آنتیبیوتیکهای غیرضروری نیست. داروها میتوانند عوارض جانبی ناخوشایندی مانند اسهال و دلپیچه هم داشته باشند و باکتریهای عامل بیماری، به تدریج میتوانند نسبت به داروها مقاوم شوند و این درمان عفونتهای باکتریایی واقعی را دشوارتر میکند.
از سوی دیگر، اگر کودک شما به علت سرماخوردگی یا آنفلوانزا دچار عارضهٔ ثانویهای شود که شامل عفونت ریوی و باکتریها باشد، آنوقت ممکن است آنتیبیوتیک مفید واقع شود. برای مثال، اگر او دچار عفونت گوش، برونشیت یا سینهپهلو شود آنتیبیوتیک میتواند اثربخش باشد.
سرما یا خیس شدن باعث سرماخوردگی میشود
فقط یک ویروس سرماخوردگی میتواند شما را به سرماخوردگی مبتلا کند. بنابراین، سرد بودن بدن به خودیخود نمیتواند شما را بیمار کند. اما سرد و خیس شدن بدن میتواند موجب فعال شدن یک ویروس خفته یعنی ویروسی که در حال حاضر در سیستم بدن شما وجود دارد بشود و باعث شروع علائم بیماری شود.
محققان معتقدند که سرد شدن بدن باعث میشود که رگهای خونی موجود در بینی منقبض شوند و این اتفاق، رسیدن خون گرم تأمینکنندهٔ گلبولهای سفید را که با عفونت مبارزه میکنند قطع میکند. آنها در توضیح میگویند، بسیاری از مردم حامل میکروبهای سرماخوردگی هستند، اما سرد شدن بدن میتواند دفاع در مقابل اثرات قرارگیری در معرض میکروب را دشوارتر کند.
بنابراین میتوانید همچنان به فرزندتان بگویید که به مقدار معمول لباس بپوشد و خود را خشک نگه دارد و سایر توصیههای افراطی را کنار بگذارید.
سرماخوردگی یعنی سیستم ایمنی بدنتان ضعیف است
افراد صد درصد سالم هم تسلیم ویروسهای سرماخوردگی میشوند. در یک پژوهش انجامشده، حدود ۹۵ درصد از داوطلبانی که ویروس سرماخوردگی در بینیشان وارد شد، به ویروس آلوده شدند. با این حال، تمام کسانی که به یک ویروس سرماخوردگی آلوده میشوند، در عمل سرما نمیخورند و فقط حدود ۷۵ درصد از داوطلبانی که آلوده شدند، علائم سرماخوردگی را نشان دادند.
برخی پژوهشها نشان میدهد که ایمنی کمتر بدن، برای مثال به علت داشتن یک بیماری مزمن یا استرس میتواند علائم سرماخوردگی را بدتر کند. اما یک کودک سالم هم به راحتی میتواند به یکی از حداقل ۲۰۰ ویروس مختلفی که باعث سرماخوردگی میشود آلوده شود.
وقتی سرما میخورید باید حتماً پیش پزشک بروید
سرماخوردگی دلیل شمارهٔ یک مراجعهٔ مردم به پزشک است. اما تقریباً تمام این مراجعات غیرضروری هستند، زیرا پزشک نمیتواند هیچ کاری برای کاهش مدت یا شدت سرماخوردگی انجام دهد.
اگر فرزند شما کمتر از سه ماه دارد، با مشاهدهٔ اولین علائم هر نوع بیماری حتماً با پزشک کودکتان تماس بگیرید. اما اگر مطمئنید واقعاً مشکل کودکتان سرماخوردگی است و نه چیزی جدیتر و سن او از شش ماه بیشتر است، کودک خود را تا دو روز در خانه نگه دارید. او احتمالاً برای غلبه بر ویروس فقط به زمان نیاز دارد. با نرفتن به مطب پزشک، شما میتوانید در زمان و پول خود صرفهجویی کنید و از قرار گرفتن در معرض میکروبهای بیشتر پرهیز کنید، ولی اگر بیماری به روز سوم رسید و شرایط کودک خوب نبود لازم است به پزشک مراجعه کنید.
با این حال، تعداد کمی از بچههای مبتلا به سرماخوردگی به کمک پزشکی نیاز دارند. به همین ترتیب، برخی از کودکان مبتلا به آنفلوانزا دچار عارضههای ثانویهای میشوند که نیازمند توجه و مراقبت فوری هستند.
با تزریق واکسن آنفلوانزا میتوانید آنفلوانزا بگیرید
واکسن آنفلوانزا و آنفلوانزای خوکی از ویروسهای غیرفعال یعنی کشتهشده ساخته شدهاند و غیرممکن است که کسی از یک ویروس مرده بیمار شود.
با این حال، اگر فرزندتان هر کدام از عوارض جانبی واکسن آنفلوانزا را داشته باشد ممکن است در این مورد شک کنید. این علائم عبارتند از، تب پایین، درد، سوزش، ورم یا قرمزی در محل تزریق واکسن. این علائم ممکن است آزاردهنده باشد، اما آنها در واقع واکنشهایی به تزریق واکسن هستند و نه علائم آنفلوانزا.
دریافت واکسن آنفلوانزا برای بزرگسالان مهمتر از کودک است
واکسینه شدن در برابر آنفلوانزا، به همان اندازه که برای بزرگسالان مهم است، برای کودکان نیز اهمیت دارد. بیشتر پزشکان، تزریق سالانهٔ واکسن آنفلوانزا از سن شش ماهگی برای تقریباً همهٔ افراد، از پیر و جوان و کودک را توصیه میکنند که ترجیحاً در اواخر شهریور و اوایل مهر ماه میتواند تزریق شود تا زمان کافی برای ایمنسازی بدن پیش از شروع کامل فصل آنفلوانزا وجود داشته باشد.
کودکان زیر پنج سال به طور ویژه نسبت به آنفلوانزا آسیبپذیر هستند، زیرا آنها ریسک بالایی برای ابتلا به عارضههای ثانویهٔ جدی ناشی از آنفلوانزا مانند عفونتهای شدید ریه دارند.
مکملها میتوانند علائم سرماخوردگی را کم کنند
بسیاری از افراد قسم میخورند که خوردن مکمل ویتامین C با دیدن اولین نشانهٔ سرماخوردگی، مکیدن قرصهای مکیدنی «روی» یا زینک همزمان با شروع گلودرد یا تقویت سیستم ایمنی بدنشان با مکمل اکیناسه، همیشه جواب میدهد. یافتههای اندکی برای پشتیبانی از هر کدام از این درمانها وجود دارد و مشکل اینجاست که پژوهشهای زیادی نیز وجود دارند که اثربخشی آنها را رد میکنند. در داروخانهها داروهای بدون نسخهٔ زیادی را پیدا میکنید که بر این مکملها متکی هستند، اما این واقعیت که آنها معروف و محبوب هستند به معنای اثربخشی آنها یا ایمن بودن آنها نیست.
پس قبل از دادن هر نوع مکمل غذایی در هر شکلی به فرزندتان، با پزشک او صحبت کنید. حتی داروهای گیاهی هم میتوانند مضر باشند. برای مثال، گیاه چینی ماهوآنگ که به نام افدرا یا افدرین نیز شناخته میشود؛ این دراوی ضداحتقان گیاهی در بزرگسالان با ابتلا به فشار خون بالا، ضربان قلب نامنظم، تشنج، حمله قلبی و سکته مغزی ارتباط داده شده است. دیگر مکملها موارد میتواند شامل موارد زیر باشد؛
روی یا زینک: مطالعات دربارهٔ زینک نتایج متفاوتی داشته است. برخی پژوهشها به این نتیجه رسیدهاند که «روی» فقط دارونمایی است که با تلقین، اثر مثبتی در روند بهبودی بیمار دارد و پژوهشهای دیگر گزارش کردهاند که این مکمل طول سرماخوردگی را کاهش میدهد. روی ممکن است عوارض جانبی نیز داشته باشد. برای مثال، آسیب دائمی به حس بویایی و دزهای بالای این مکمل در طولانیمدت یا مصرف مقدار بیش از حد آن میتواند سمی باشد.
ویتامین C: مدتهاست که برای ویتامین C به خاطر تواناییاش در مبارزه با سرماخوردگی تبلیغ میشود. اما در سال ۲۰۰۷، محققان با مرور ۳۰ پژوهش طولانیمدت که شامل مطالعهٔ بیش از ۱۱۰۰۰ بزرگسال طی چند دهه بود، دریافتند که در بیشتر افراد، مصرف دز روزانهٔ حداقل ۲۰۰ میلیگرم ویتامین C، اثر اندکی در کاهش علائم یا مدت زمان سرماخوردگی داشت. عوارض جانبی معمولاً در مورد ویتامین C مشکلساز نیست، هرچند مقادیر بسیار زیاد آن میتواند باعث اسهال و ناراحتی معده شود، اما این ویتامین در آب قابل حل است، بنابراین در بدن ذخیره نمیشود و به سطوح سمی نمیرسد.
اکیناسه: در مورد گیاه اکیناسه نیز نقد و نظرات متناقضی وجود دارد. برخی مطالعات هیچ مزیتی برای آن نیافتهاند و برخی دیگر گزارش کردهاند که در صورت مصرف آن در ابتدای بروز بیماری، شدت و طول مدت سرماخوردگی کاهش مییابد. یک مقاله که ۲۰۰۷ منتشر شد و بیش از ۷۰۰ پژوهش در مورد این موضوع را بررسی کرد، نتیجه گرفت که مکمل اکیناسه خطر ابتلا به سرماخوردگی را تا حدی کاهش میدهد و در صورت مصرف شدن بلافاصله پس از بروز علائم، باعث میشود که سرماخوردگی زودتر برطرف شود، اما تمام این یافتهها باز هم نیاز به بررسی بیشتر دارد.
بچههایی که به مهد میروند بیشتر سرما میخورند
در اولین سال رفتن به مهدکودک، بچهها واقعاً بیشتر از بچههایی که در خانه نگه داشته میشوند، احتمال ابتلا به سرماخوردگی دارند. اما طبق پژوهشی که روی تعداد زیادی کودک انجام شد، خطر ابتلا به این عارضه وقتی کودک همچنان رفتن به مهدکودک را ادامه میدهد، کاهش مییابد و پس از یک سال حضور در مهد، این کودکان دیگر نسبت به کودکانی که در خانه میمانند احتمال و ریسک بیشتری برای ابتلا به سرماخوردگی ندارند.
اما قرارگیری زودهنگام در معرض میکروبها ممکن است در بلندمدت منافعی نیز داشته باشد. پژوهشی که در سال ۲۰۰۲ منتشر شد، نشان میدهد بچههایی که در سن پیشدبستانی در مهدکودکهای بزرگتری حضور داشتند، در سالهای بعد یعنی تا سن ۱۳ سالگی، سرماخوردگیهای کمتری داشتند که از قرار معلوم به این دلیل است که بدن آنها نسبت به شایعترین ویروسهای سرماخوردگی ایمن شده بود.
تنفس تنها راه سرما خوردن است
این درست است که ویروسهای سرماخوردگی از طریق هوا پخش میشوند، به ویژه هنگامی که شخصی بیمار سرفه یا عطسه میکند. اما این تنها یکی از راههایی است که ویروس مربوطه، قربانی بعدی خود را از طریق آن پیدا میکند.
ویروسها همچنین میتوانند در دستان شما باشند. اگر شما چیزی را که ویروس روی آن است، مانند تلفن، اسباببازی یا دست دوستتان لمس کنید، ویروسهایی که به دست شما میچسبند به راحتی میتوانند از راههایی وارد بدنتان شوند. به عنوان مثال، اگر چشمها یا بینی خود را یا راههای ورودی دیگر بدنتان را لمس کنید. ویروسهای سرماخوردگی معمولی میتوانند به مدت سه ساعت روی پوست یا سطوح دیگر زنده بمانند.