خانوادهدرمانی چیست؟
خانوادهدرمانی چیست و چند نوع درمان به نام خانوادهدرمانی وجود دارد؟ در این مطلب با خانوادهدرمانی و انواع آن آشنا شوید.
خانوادهدرمانی
خانوادهدرمانی نوعی روش درمانی است که مشکلات روانشناختی و درمان آنها را از زاویهٔ تعاملات بین اعضای خانواده درک میکند. خانواده به عنوان یک واحد یکپارچه و به هم پیوسته در نظر گرفته میشود که در آن عملکرد روانی تحت تأثیر تکتک اعضای خانواده به صورت جداگانه و به طور جمعی، به عنوان یک کل، قرار دارد.
در خانوادهدرمانی، هیچ بیماری شناسایی نمیشود. تمرکز روی الگوهای رابطه و نوع ارتباط بین اعضای خانواده است. به عنوان مثال، وقتی کودکی مشکل رفتاری دارد، یک خانواده درمانگر احتمالاً دشواریهای کودک را در متن بزرگتر سیستم خانواده درک میکند، و نه به عنوان نقصهایی که کودک دارد.
در طول خانوادهدرمانی، درمانگران از سرزنش اعضای خانواده به خاطر مشکل خودداری میکنند و در عوض به آنها کمک خواهند کرد با روشهای جدید و متفاوتی که میتواند باعث بهبود عملکرد خانواده شود، با هم ارتباط برقرار کنند. خانوادهدرمانی میتواند در درمان تعدادی از اختلالات مفید باشد، از جمله:
- بیاشتهایی عصبی
- سوءمصرف مواد مخدر و الکل
- چاقی و اضافه وزن
انواع خانوادهدرمانی
درمان رفتاری مبتنی بر خانواده
در درمان رفتاری مبتنی بر خانواده، والدین با تغییر رفتار خودشان الگوی مثبتی ایجاد میکنند تا به فرزندانشان کمک کنند در درازمدت تغییراتی در خود ایجاد کنند. یکی از مؤلفههای مهم این نوع درمان، آموزش والدین در زمینهٔ مدیریت کودک و مهارتهای حل مسئله است. تحقیقات ثابت کرده که این روش درمانی در زمینهٔ مشکلات چاقی یا اضافهوزن در کودکان و همچنین در درمان بیاشتهایی عصبی در نوجوانان مؤثر است.
درمان رفتاری مبتنی بر خانواده-فقط والدین
والدین غالباً بخش مهمی از درمان کودکان هستند و تحقیقات نشان داده است که در درمان مبتنی بر خانواده برای معالجهٔ کودکان مبتلا به چاقی یا اضافهوزن، اغلب سودمند است که تنها والد یا والدین در درمان گنجانده شوند. استفاده از این رویکرد معمولاً شامل الگوسازی والدین برای کودکان، شناسایی پاداشها، اعمال پیامدها و آگاهتر شدن به چگونگی تقویت شدن رفتارهای کودکان است.
درمان مبتنی بر خانوادهٔ فقط شامل والدین، به ویژه هنگامی اثربخش است که به نوعی سبک زندگی یا رژیم غذایی برای کودکان مبتلا به چاقی یا اضافهوزن افزوده میشود.
در حال حاضر، درمان رفتاری مبتنی بر خانوادهٔ تنها شامل والدین، فقط در مورد کودکان معتبر شناخته شده اما برای نوجوانان هنوز این اتفاق نیفتاده است.
خانوادهدرمانی کارکردی
خانوادهدرمانی کارکردی (FFT) یک درمان مبتنی بر خانواده است که برای کمک به جوانان دچار مشکلات رفتاری ایجادشده و ثابتشده است که در درمان اختلالات مصرف مواد در نوجوانان مؤثر است. اهداف خانوادهدرمانی کارکردی، ایجاد انگیزه در نوجوانان و خانوادههای آنها برای کاهش منفینگری در خانه و ایجاد مهارت در هر یک از اعضای خانواده برای کاهش رفتارهای مشکلساز با استفاده از برقراری ارتباط، فرزندپروری مؤثر و مدیریت تعارضارت است.
خانوادهدرمانی چندبعدی
خانوادهدرمانی چندبعدی (MDFT) نوعی درمان خانوادهمحور است که به فرد، خانواده و عوامل محیطی مؤثر بر انواع مشکلات رفتاری جوانان میپردازد. این روش درمانی مبتنی بر این نظر است که عوامل بسیاری در ایجاد مشکلات رفتاری در نوجوانان تقش دارند و درمان باید محترمانه و دلسوزانه باشد. در خانوادهدرمانی چندبعدی، جوانان مهارتهای مقابلهای، حل مسئله و تصمیمگیری را میآموزند و خانوادهها راههای بهبود عملکرد خانواده را یاد میگیرند.
تحقیقات ثابت کرده است که خانوادهدرمانی چندبعدی در درمان اختلالات مصرف مواد در نوجوانان مؤثر است.
درمان چندسیستمی
درمان چندسیستمی (MST) یک مداخلهٔ خانوادهمحور مبتنی بر شواهد برای جوانانی با رفتارهای ضداجتماعی جدی، بزهکاری و مشکلات مواد مخدر است. درمان چندسیستمی این رفتارها را در چارچوب وسیعتری متشکل از سیستمهای متعدد اثرگذار ارزیابی میکند، از جمله عوامل متعدد اجتماعی-اکولوژیکی مانند تأثیرات فردی، خانوادگی، همسالان، مدرسه و جامعه. مداخلات درمان چندسیستمی که چارچوبی مقرون به صرفه دارد این رفتارهای مشکلساز را کاهش میدهد و عملکرد جوانان و خانواده را بهبود میبخشد.