کودک بخشنده و سخاوتمند: چطور بخشندگی را به کودکان خردسال یاد بدهید
سخاوتمند بودن یکی از ارزش‌های انسانی زندگی ماست که لازم است آن را به بچه‌ها هم یاد بدهیم. اما چگونه حس سخاوتمندی را به کودکان معرفی کنید؟ در این مطلب با موضوع آموزش سخاوتمندی به کودکان آشنا شوید.
یک کودک خردسال چقدر بخشندگی را می‌فهمد
کودک خردسال سه سالهٔ شما هم احتمالاً مدت‌هاست که شروع به اجتماعی‌تر شدن کرده است. دوستی‌ها برای او اهمیت پیدا کرده و فعالیت‌های گروهی از سرگرمی‌های محبوبش است. این بدان معناست که کودک شما مواردی از سخاوتمندی را خواهد داشت. به عنوان مثال، برای استفاده از بیل شن‌بازی نوبت می‌گیرد یا کلوچه‌های خود را با دوست یا خواهر و برادرش تقسیم می‌کند، هرچند این رفتارها پیوسته و مداوم نخواهد بود و همیشه هم آن موقعی که شما منتظرش هستید اتفاق نمی‌افتد.
خوشبختانه این رفتارهای متناقض کاملاً طبیعی هستند. بچه‌های خردسال هنوز اول از همه به خودشان فکر می‌کنند. آنها همچنین ارزش زیادی برای دارایی‌های شخصی‌شان قائلند، بنابراین آنها را به راحتی به اشتراک نمی‌گذارند و تقسیم نمی‌کنند. همچنین سخاوتمندی برای کودکان دو ساله در به اشتراک گذاشتن خلاصه می‌شود، یعنی کاری که بیشتر آنها نمی‌خواهند انجام دهند. در حقیقت، تعدادی از بزرگ‌ترین دعواهای کودکان دو ساله، هم با پدر و مادر و هم با همسن‌های خود بر سر به اشتراک گذاشتن اسباب‌بازی‌ها رخ می‌دهد. نکتهٔ مثبتی چنین رفتاری، واقعیت کاملاً طبیعی و نرمال آن است. خوشبختی یک کودک دو ساله اغلب مبتنی بر دارایی‌های او و داشتن آنها در همین حال حاضر است، نه مبتنی بر این که کسی را با تقسیم کردن آنها با او خوشحال کند. یادتان باشد که یک اسباب‌بازی فقط یک ماشین پلاستیکی کوچک یا یک عروسک معمولی نیست، چون حس استقلال و فردیت یک کودک خردسال ممکن است به همین شیء وابسته و متکی باشد.
یک کودک دو ساله ممکن است تقسیم کردن ابتدایی را تمرین کند، به این معنا که به دوستانش اجازه می‌دهد به یکی از دارایی‌هایش ارزشمندش نگاه کنند و حتی آن را لمس کنند، اما تا زمانی که هنوز بتواند آن را محکم در دستش نگه دارد. هیچ راهی وجود ندارد که او بخواهد از اسباب‌بازی خود دست بکشد، اما تمایل او برای نشان دادن آن می‌تواند مورد تحسین شما قرار گیرد. پس با تمام اینها، وقتی بچه‌های خردسال لحظه‌هایی حس سخاوت را نشان می‌دهند، شما می‌توانید از فرصت‌های خود برای تشویق چنین رفتاری استفاده کنید. یک راه خوب برای شروع، تمرکز روی به اشتراک گذاشتن و تقسیم کردن است.
برای یاد دادن بخشندگی به کودک چه کار کنید
برای معرفی سخاوتمندی به یک کودک خردسال می‌توانید برخی از راه‌های زیر را امتحان کنید:
سخاوتمندی را در عمل نشان دهید: آموزش با الگوسازی یکی از مؤثرترین راه‌های تأثیرگذاری روی رفتارهای فرزند خردسال شماست. به عنوان مثال هنگام ناهار بپرسید: «یه گاز از ساندویچ من می‌خوای؟ بذار باهات تقسیمش کنم.» به اشتراک گذاشتن یک فعالیت سرگرم‌کننده نیز اثر خوبی به جا می‌گذارد. مثلاً: «من دارم به گلدون‌ها آب می‌دم، میای این آب‌پاش رو با هم نگه داریم؟» هرچه بیشتر از عبارت به اشتراک گذاشتن و تقسیم کردن استفاده کنید، او زودتر می‌آموزد که معنای آن چیست.
در مورد خواسته‌ها و نیازهای دیگران صحبت کنید: شما سعی می‌کنید فرزند خردسال خود را اهل معاشرت و اجتماعی کنید تا دنیایی بزرگ‌تر از خودش را ببینید. بنابراین، وقتی فرزندتان در سوپرمارکت می‌گوید: «من شیرشکلات می‌خوام!»، می‌توانید پاسخ دهید: «باشه، خوب این چیزیه که تو می‌خوای. حالا فکر می‌کنی بابا چی دوست داره؟ برای بابا چه تنقلاتی ببریم خونه؟» از این طریق شما به او نمی‌گویید خودخواه نباش، بلکه به ملایم‌ترین شکل به او می‌گویید که از نیازهای دیگران هم آگاه باش.
به کودکتان بیاموزید که تقسیم کردن می‌تواند موقتی باشد: او وقتی بداند که می‌تواند به دوست خود اجازه دهد از اسباب‌بازی‌اش استفاده کند و بعد آن را پس بگیرد، احساس بهتری خواهد داشت. بنابراین، مثلاً برایش توضیح دهید: «سارا فقط الان عروسک تو رو قرض می‌گیره. نمی‌خواد اون رو با خودش ببره خونه، این عروسک هنوز هم مال توئه.»
نشان دهید که خودخواهی را ناپسند می‌دانید: ملامت‌هایی که قاطع و با ثبات رویه، اما دور از تندی و خشونت باشد، مواضع خانوادهٔ شما در مورد سخاوت را به کودک خردسالتان یاد می‌دهد. به عنوان مثال می‌توانید بگویید: «من خوشم نمیاد که همه‌ٔ اسباب‌بازی‌ها و عروسک‌ها رو برای خودت نگه می‌داری. ما تو خانواده‌مون چیزها رو با هم تقسیم می‌کنیم. لطفاً بذار برادرت هم چند تا از اونها رو داشته باشه.» اما سعی کنید به مجازات متوسل نشوید، چون مجازات، اجبار و تنبیه احتمالاً فقط فرزندتان را نافرمان‌تر می‌کند و چیزی از سخاوتمندی هم به او یاد نمی‌آموزد.
تمجید و تعریف را بیشتر کنید: هر وقت فرزند شما چیزی را با دیگران تقسیم می‌کند، به او بگویید که این کار چقدر شما را خوشحال می‌کند. مثلاً بگویید: «تو خیلی خوبی که میوه‌هات رو با من تقسیم کردی!» یا «من بهت افتخار می‌کنم که عروسکت رو دادی خواهرت بازی کنه.» او خوشحال خواهد شد که رضایت شما را جلب کرده است و در نهایت رفتار سخاوتمندانه به شکلی طبیعی‌تر و خودبه‌خودی‌تر از او سر می‌زند.
برخی از اسباب‌بازی‌ها را کنار بگذارید: تقسیم کردن هر چیزی آسان نیست. یک لحظه فکر کنید، به هر حال شما هم لزوماً نمی‌خواهید که همسایه‌تان مدام ماشین جدید شما را بردارد و به خرید برود! ممکن است یادگیری به اشتراک گذاشتن برای کودک خردسال آسان‌تر باشد اگر او بداند که چند مورد از دارایی‌های موردعلاقه‌اش فقط برای خودش هستند. اگر یکی از دوستان فرزندتان قرار است به خانه‌تان بیاید و کودک خردسال شما در مورد لباس یا هر وسیلهٔ جدیدش خیلی حساس است، به او اجازه دهید آن را از قبل مخفی کند. اگر روی یکی از وسایلش حساسیت دارد، می‌توانید به او بگویید که لازم نیست حتماً آن را به اشتراک بگذارد، چون برایش خاص است اما توضیح دهید که همه‌ٔ اسباب‌بازی‌های دیگر برای بازی هر دوی آنها خواهد بود.
بگذارید کودکتان از همسن‌های خود بیاموزد: بهترین راه برای آموختن به اشتراک گذاشتن این است که دوستانش به او یاد بدهند و آنها این کار را خواهند کرد. سعی کنید در هر دعوایی بر سر اسباب‌بازی‌ها درگیر نشوید. در نهایت بچه‌ها وقتی تشخیص می‌دهند که رفتار خودخواهانه باعث دور کردن همبازی‌ها می‌شود، یاد می‌گیرند که چگونه سازش کنند.
دلایل خساست او را پیدا کنید: اگر تقسیم کردن هر چیزی همچنان مانعی بزرگ در برابر فرزندتان باقی مانده است، سایر مسائل زندگی او را بررسی کنید. به عنوان مثال، آیا خانوادهٔ شما به تازگی نقل مکان کرده است؟ آیا او به تازگی رفتن به کلاسی را شروع کرده یا حیوان خانگی محبوبش اخیراً مرده است؟ گاهی اوقات بچه‌های خردسال با محکم‌تر چسبیدن به یک دارایی محبوب، نسبت به تغییرات دشوار زندگی واکنش نشان می‌دهد. یادتان باشد در این حالت، او فقط چیزی را محکم گرفته است، چون فقط به آن شیء احتیاج دارد، پس سعی کنید کلافه نشوید. زمان و پشتیبانی لازم برای حل و فصل آنچه آزارش می‌دهد را به او بدهید و تعلیم به اشتراک گذاشتن را نیز برای بعداً نگه دارید.
از تنبیه خودداری کنید: سعی کنید وقتی فرزندتان چیزی را به اشتراک نمی‌گذارد، موضوع را بزرگ نکنید. فقط با ملایمت به او بگویید که ناامید شده‌اید. به عنوان مثال: «خیلی بده که نمی‌تونی کامیونت رو به یارین هم بدی که بازی کنه. شاید دفعه‌ٔ بعد آماده باشی که بگذاری اونم باهاش بازی کنه.» اما مراقب باشید که از درگیری و کشمکش بر سر رفتاری که برای یک کودک دو ساله نرمال و طبیعی است پرهیز کنید.
