آموزش سخاوتمندی و بخشنده بودن به کودکان سه تا هشت ساله
بچۀ سخاوتمند یعنی چه و برای معرفی بخشندگی به کودکان چه چیزهایی باید به آنها یاد داد؟ در این مطلب با این موضوع که چگونه سخاوتمندی را در سه تا هشت سالگی به فرزندتان یاد بدهید آشنا شوید.
درک کودک سه تا هشت سال از سخاوتمندی
بچههای زیر پنج سال مدتهاست که اجتماعی شدن را شروع کردهاند. دوستیها برای آنها اهمیت پیدا کرده و فعالیتهای گروهی از سرگرمیهای محبوب آنهاست. این بدان معناست که کودک شما مواردی از سخاوتمندی را نشان خواهد داد. مثلاً برای استفاده از یک اسباببازی نوبت میگیرد یا کلوچههای خود را تقسیم میکند، اما این رفتار پیوسته و مداوم نخواهد بود و همیشه هم آن موقعی که شما آرزو میکنید، اتفاق نمیافتد.
خوشبختانه این رفتار متناقض کاملاً طبیعی است. بچهها قبل از دبستان هنوز اول از همه به خود فکر میکنند. آنها همچنین ارزش زیادی برای داراییهای شخصی خود قائلند، بنابراین آنها را به راحتی به اشتراک نمیگذارند. ما فکر میکنیم که یک اسباببازی فقط یک سرباز پلاستیکی کوچک یا یک عروسک باربی است، اما فردیت یک کودک به همین شیء پشتگرم است.
با وجود این، بچههای زیر پنج سال هم لحظههایی از سخاوتمندی را نشان میدهند و شما میتوانید از فرصتهای خود برای تشویق چنین رفتاری استفاده کنید. یک راه خوب برای شروع، تمرکز روی به اشتراک گذاشتن و تقسیم کردن است.
به اشتراک گذاشتن سنگ بنا و شالودۀ سخاوتمندی برای کودکان پنج ساله است و با این حال راحت به دست نمیآید. بچهها در این سن بر «هزینهای» که به اشتراکگذاری برای آنها خواهد داشت، تمرکز میکنند. اما از آنجا که تأیید دوستان برایشان بسیار مهم است، شروع به درک مزایای رفتار سخاوتمندانه در ایجاد و حفظ دوستیها میکنند.
اگرچه به اشتراک گذاشتن داراییهای محبوب برای بچههای این سن آسان نیست اما بچههای شش تا هشت ساله میآموزند که سخاوت بیشتر از به اشتراک گذاشتن اسباببازی و خوراکیها است. بدون راهنمایی والدین، آنها شروع به درک احساسات دیگران کردهاند، حداقل در برخی مواقع و میتوانند بیاموزند که سخاوت شامل کمک به نیازمندان است.
راهکارهای آموزش سخاوتمندی به کودک سه تا هشت ساله
سخاوتمندی را در عمل نشان دهید
آموزش از طریق دادن الگو و سرمشق یکی از مؤثرترین راههای تأثیرگذاری روی رفتارهای فرزند پیشدبستانی شماست. بنابراین مثلاً هنگام ناهار، بپرسید: «یه گاز از ساندویچ من میخوای عزیزم؟ بذار باهات تقسیمش کنم.» به اشتراک گذاشتن یک فعالیت سرگرمکننده نیز اثر خوبی به جا میگذارد: «من دارم گلدونها رو آب میدم، بیا این آبپاش رو با من نگه دار». هرچه بیشتر از عبارت به اشتراک گذاشتن و تقسیم کردن استفاده کنید، او زودتر میآموزد که معنای آن چیست. فرزندتان سرنخهایش را را از شما میگیرد و وقتی به طور مداوم شما را سخاوتمند میبیند، میخواهد رفتارتان را تقلید کند. پس در توضیح تصمیمات غیرخودخواهانۀ خود تردید نکنید و بگویید: «من دو نسخه از این کتاب رو تو روز تولدم کادو گرفتم. میتونم یکیش رو بدم به دوستم که میخواد اونو بخونه، فکر کنم خوشحال بشه».
در مورد خواستهها و نیازهای دیگران صحبت کنید
شما سعی میکنید فرزند پیشدبستانی خود را اهل معاشرت و اجتماعی کنید تا دنیای بزرگتر از خودش را ببینید. در شروع، به او یاد بدهید که به دوستان و اعضای خانواده فکر کند. بنابراین وقتی فرزندتان در سوپرمارکت میگوید: «من شیرشکلات میخوام!»، میتوانید پاسخ دهید: «باشه، خوب این چیزیه که تو میخوای. حالا فکر میکنی بابا چی دوست داره؟ برای بابا چه تنقلاتی ببریم خونه؟» وقتی میگوید: «من بستنی میخوام!» شما میتوانید پاسخ دهید: «من میدونم که دوستت سام هم بستنی دوست داره. ما مدتهاست که اونو ندیدیم، دعوتش کنیم تا اونم بیاد با ما بستنی بخوره؟» با این کار شما به ملایمترین شکل به کودکتان میگویید که از نیازهای دیگران هم آگاه باش!
به فرزند پیشدبستانی خود بیاموزید که به اشتراکگذاری میتواند موقتی باشد. او وقتی بداند که میتواند به دوستش اجازه دهد از اسباببازیاش استفاده کند و بعد آن را پس بگیرد، احساس بهتری خواهد داشت. بنابراین برایش توضیح دهید: «نازنین الان فقط عروسک تو رو قرض میگیره. نمیخواد اون رو با خودش ببره خونه، عروسک هنوز هم مال توئه.»
نشان دهید که خودخواهی را ناپسند میدانید
ملامتهایی که قاطع و ثابت باشند، اما نه تند و خشن، مواضع خانواده در مورد سخاوت را به یک بچۀ پیشدبستانی یاد میدهند. میتوانید بگویید: «من خوشم نمیاد که همۀ اسباببازیها و عروسکها رو برای خودت نگه میداری. ما تو خونوادهمون، ما چیزها رو با هم تقسیم میکنیم. لطفاً بذار برادرت هم چند تا از اونها رو داشته باشه.» اما سعی کنید به مجازات متوسل نشوید. این کار احتمالاً فقط او را نافرمانتر میکند، نه سخاوتمندتر.
تمجید و تعریف را زیاد کنید
هر وقت فرزندتان چیزی را با دیگران تقسیم میکند، به او بگویید که این کار چقدر شما را خوشحال میکند. میتوانید بگویید: «تو خیلی خوبی که آبنباتت رو با من تقسیم کردی!» یا «من بهت افتخار میکنم که عروسکت رو دادی خواهرت بازی کنه.» او خوشحال خواهد شد که رضایت شما را جلب کرده است و در نهایت رفتار سخاوتمندانه به شکلی طبیعیتر و خودبهخودیتر از او سر میزند.
همچنین میتوانید بگویید: «من بهت افتخار میکنم که ساندویچ خودت را با اون دختر جدید تو مدرسه تقسیم کردی. این یه راه قشنگ برای پیدا کردن یه دوست تازه است». او از کسب احترام شما و خوشحال کردن یک نفر دیگر احساس خوبی خواهد داشت و رفتارهای سخاوتمندانه طبیعیتر و خودبهخودتر از او سر میزند.
برخی از اسباببازیها را کنار بگذارید
به اشتراک گذاشتن هر چیزی آسان نیست ولیبه هر حال، شما هم لزوماً نمیخواهید که همسایهتان ماشین جدید شما را براند. ممکن است یادگیری به اشتراک گذاشتن برای بچۀ پیشدبستانی آسانتر باشد اگر او بداند که چند مورد از داراییهای مورد علاقهاش فقط برای خودش هستند. اگر یکی از دوستان فرزندتان قرار است به خانهتان بیاید و کودک شما در مورد یک وسیلهٔ جدیدش خیلی حساس است، اجازه دهید آن را از قبل مخفی کند. به او بگویید که لازم نیست آن را به اشتراک بگذارد، چون خاص است، اما توضیح دهید که همۀ اسباببازیهای دیگر برای بازی هر دوی آنها خواهد بود.
بگذارید از همسالان خود بیاموزد
بهترین راه برای آموختن به اشتراک گذاشتن این است که دوستانش به او یاد بدهند و آنها این کار را خواهند کرد. سعی کنید در هر دعوایی بر سر اسباببازیها مداخله نکنید. در نهایت بچهها وقتی تشخیص میدهند که رفتار خودخواهانه باعث دور کردن همبازیها میشود، یاد میگیرند که چگونه سازش کنند.
داوطلب شوید
برای آموزش سخاوتمندی در سطح جامعه، در یک فعالیت خیریه مشارکت داشته باشید، خواه کمک در آشپزخانۀ خیریه باشد یا بردن شیرینی به خانۀ سالمندان. فرزندتان را همراه خود ببرید تا ببیند که افراد واقعی چگونه از اقدامات شما سود می برند. با مشاهدۀ این نوع سخاوتمندی در عمل، بسیاری از کودکان پنج ساله ترغیب به داوطلب شدن میشوند. اگر میخواهد در کمپین جمعآوری کمک مالی شرکت کند یا تعدای از اسباببازیهایش را به بخش کودکان بیمارستان محلی ببرد، تشویقش کنید و بگویید به تلاشهایش افتخار میکنید.
دلایل خساست را پیدا کنید
اگر به اشتراکگذاری همچنان مانع بزرگی در برابر فرزندتان است، سایر مسائل زندگی او را بررسی کنید. آیا خانوادۀ شما به تازگی نقل مکان کرده است؟ آیا او به تازگی پیشدبستانی را شروع کرده است؟ آیا بهترین دوستش به سفری طولانی رفته است یا حیوان خانگی محبوبش اخیراً مرده است؟ گاهی اوقات بچهها با محکمتر چسبیدن به یک دارایی محبوب یا رفتار خودخواهانه، نسبت به تغییرات دشوار واکنش نشان میدهد. در این حالت، او فقط چیزی را محکم گرفته است، چون مثلاً به عروسک آرامشبخشش احتیاج دارد. پس سعی کنید کلافه نشوید. زمان و پشتیبانی لازم برای حل و فصل آنچه را آزارش میدهد به او بدهید و آموزش به اشتراک گذاشتن را هم برای بعداً نگه دارید.