حس چشایی در کودکان شیرخوار
حس چشایی کودکتان همراه با کنجکاوی ذاتیاش به او کمک میکند تا جهان بزرگ و وسیع اطرافش را کندوکاو کند. حتی قبل از اینکه کودک خوردن مواد غذایی کمکی را شروع کند، جوانههای چشاییاش میتوانند به او کمک کنند که بفهمد آیا بافتها و طعمهای غذاهای مختلف را دوست دارد یا از آنها بدش میآید. در این مطلب میتوانید با سن شروع حس چشایی کودک و روند تکاملی آن، تأثیر سلیقهٔ چشایی شما در سلیقهٔ غذایی کودک، دلایل گذاشتن چیزها توسط کودک در دهانش راهکارهای کمک به کودک برای لذت بردن از انواع غذاها آشنا شوید.
سن ایجاد حس چشایی در کودک
حس چشایی کودکتان در رحم شروع به رشد میکند. تا هفتهٔ ۹ بارداری، دهان و زبان او همراه اولین جوانههای چشایی شکل گرفتهاند. مایع آمنیوتیک، جنین را در رحم احاطه میکند. او به طور طبیعی این مایع را تنفس میکند و میبلعد که به رشد ریهها و سیستم گوارشیاش کمک میکند. طعم غذاها و مایعاتی که مادر در دوران بارداری میخورد و مینوشد از طریق جریان خون شما به مایع آمنیوتیک راه مییابد و کودک با چشیدن مایع آمنیوتیک، اولین تجربهاش از چشیدن مزهها را دارد. او میتواند بوی آنها را هم استشمام کند. خواه غذای شیرین خورده باشید و خواه شور یا تند، کودکتان هم طعم آن را خواهد چشید. حس چشایی کودک در زمان تولدش نیز در وضعیت خوبی است، اما تعداد جوانههای چشایی در دهان او و واکنشهایش به مزههای مختلف با بزرگ شدن او بیشتر میشود.
پس از تولد، جوانههای چشایی تازهٔ کودک بسیار حساس هستند. او میتواند طعمهای شیرین و ترش را تشخیص دهد و البته او طعم شیرین را ترجیح میدهد که یکی از دلایل دوست داشتن مزهٔ شیر مادر نیز همین است. حس بویایی و چشایی با هم مرتبط هستند و حس بویایی کودک هم در زمان تولدش به خوبی تکامل یافته است. او میتواند بو بکشد که برای شیر خوردن باید به چه سمتی بچرخد و حتی میتواند تفاوت بین شیر شما و حتی شیر یک مادر دیگر را بر اساس بویشان تشخیص دهد.
روند رشد و تکامل حس چشایی کودک
مراحل زیر به شما نشان میدهد که با رشد فرزندتان چطور حس چشایی او نیز رشد میکند و تکامی پیدا خواهد کرد:
دوران نوزادی تا سه ماهگی: در این مرحله، حس چشایی کودک بسیار حساس است. در واقع او ممکن است نسبت به شما، توزیع وسیعتری از جوانههای چشایی داشته باشد یعنی جوانههای چشایی در سطح وسیعتری در دهانش پخش شدهاند، چون جوانههای چشایی در نوزادان میتوانند علاوه بر روی زبان، در لوزهها و پشت گلو هم وجود داشته باشند. در طول سه ماههٔ اول تولد، کودک میتواند تفاوت بین طعمهای شیرین و تلخ را تشخیص دهد و البته او طعمهای شیرین مثل طعم شیر مادرش را ترجیح میدهد.
سه تا شش ماهگی: در سه ماهگی، زبان کودک دیگر رشد کرده و ممکن است ببینید که اشیایی مثل اسباببازی یا یک پتو را در دهانش میگذارد. این نشان میدهد که او از زبانش برای به دست آوردن درکی از بافتها و مزههای مختلف استفاده میکند. در حدود پنج ماهگی، حس چشایی کودک تغییر کرده است و میتواند به مزههای شور بیشتر واکنش نشان دهد. اما در این سن و مرحله، دادن مواد غذایی شور به کودک اصلاً فکر خوبی نیست.
شش تا ۱۲ ماهگی: پس از شش ماه که کودکتان فقط شیر مادر یا شیر خشک خورده، قابل درک و فهم است که وقتی مواد غذایی کمکی به او معرفی میشود، هر کدام از مزههای جدید برایش یک شگفتی باشد و طبیعی است کودک که به مزهٔ شیرین شیر عادت داشته است، در ابتدا نسبت به مزهٔ غذاهای جامد و کمکی مشکوک باشد.
وقتی معرفی مواد غذایی جامد را شروع میکنید، احتمالاً متوجه میشوید که کودک از مزهٔ برخی مواد غذایی فوراً خوشش میآید. همچنین این احتمال هم هست که برخی غذاهای خاص را رد کند و شما باید آنها را بارها به کودک بدهید و معرفی کنید تا بالاخره آن را بپذیرد. کارشناسان پیشنهاد میکنند که یک غذا را حداقل هشت بار به کودک بدهید و اگر نپذیرفت به معنای آن است که این غذا را دوست ندارد. از حدود هفت یا هشت ماهگی، کودک مهارتهای لازم برای امتحان غذاهای انگشتی را دارد. این فرصت خوبی است که با دادن انواع میوههای یا سبزیجات نرم، مزههای جدید را امتحان کند و بافتهای جدید را هم وارسی کند.
دلایل گذاشتن چیزها توسط کودک در دهان یا دهان زدن
کودک از دهانش به عنوان راهی برای کشف و بررسی، یادگیری و فهم جهان اطرافش استفاده میکند، زیرا حس لامسهٔ دهان کودک حساستر از دستها یا انگشتان اوست، بنابراین دهان به آنها راهی آسان برای برقراری ارتباط با محیط اطراف، شناخت بافتها و طعمهای مختلف میدهد که این کار را «دهان زدن» مینامند. به همین دلیل است که شما اغلب میبینید که کودکان کوچکتر اسباببازیها، کتابها و دیگر اشیا را برمیدارند و فوراً در دهانشان میگذارند.
این فکر که کودک هر چیزی را در دهانش خواهد گذاشت میتواند نگرانکننده باشد و لازم است مراقب باشید که او سعی نکند هیچ چیز تیز، کثیف یا به هر شکل خطرناکی را در دهانش بگذارد. اما شما میتوانید با فراهم کردن اسباببازیهای جذاب و متناسب با سنش که بتواند با دهانش آنها را بررسی کند، به یادگیری او کمک کنید، مخصوصاً اسباببازیهایی که جنس و بافت مختلف دارد یا دارای رنگها، نورها یا صداهای جالبی است.
در نهایت کودک این نوع استفاده از دهان و جوانههای چشاییاش را در سن مشخصی متوقف خواهد کرد و در فاصلهٔ ۱۲ تا ۱۸ ماهگی او دیگر کمتر از دهانش برای وارسی و درک اشیا استفاده خواهد کرد.
تأثیر علاقهٔ شما در سلیقهٔ چشایی کودک
سلیقهٔ چشایی کودک تحت تأثیر عوامل مختلفی است که تنها برخی از آنها ژنتیکی هستند. کودک ممکن است غذاهایی را که در رحم در معرض آنها بوده است دوست داشته باشد اما احتمالاً به غذاهایی که به آنها عادت میکند هم تمایل پیدا خواهد کرد. کودک همچنین از شما و واکنشهایتان به غذاها تقلید خواهد کرد. بنابراین فکر خوبی است که هر نوع تنفر شدیدی را که از برخی غذاها دارید پنهان کنید، به ویژه مواد غذایی مفید و سالمی که میخواهید کودکتان را به آنها علاقهمند کنید.
تنوع غذاهایی که کودک بعدها دوست دارد ممکن است به طول مدت شیردهی شما هم بستگی داشته باشد. پژوهشها نشان داده است که طعمهای متفاوت در شیر شما میتواند تأثیر مثبتی روی جوانههای چشایی کودک داشته باشد و وقتی بزرگتر میشود او را نسبت به خوردن مواد غذایی متفاوت پذیراتر کند.
راهکارهای کمک به کودک برای لذت بردن از انواع غذاها
معرفی تعداد زیادی از غذاهای مختلف با طعمها و بافتهای متفاوت ممکن است به کودک کمک کند وقتی بزرگتر میشود انواع مختلفی از غذاها را دوست داشته باشد. شما میتوانید با برخی کارها به فرزندتان در این پذیرش غذایی کمک کنید:
با پورهها شروع کنید: وقتی مواد غذایی کمکی را به رژیم کودک اضافه میکنید، بد نیست برای شروع پورههای سادهٔ میوه یا سبزیجات را انتخاب کنید. سپس او را به تدریج با طعمهای جدید آشنا کنید.
در طعم غذاها تنوع ایجاد کنید: بهتر است ترسو نباشید و این باور غلط را فراموش کنید که کودکان باید غذاهای بیمزه بخورند. اگر میخواهید تنوع ایجاد کنید، میتوانید برخی از غذاهای کمکی اولیه و هیجانانگیز را امتحان کنید.
صبر و حوصله به خرج دهید: عجله نداشته باشید و اجازه دهید کودک غذاها را با سرعت خاص خود امتحان کند. اولین چشیدنها ممکن است فقط به همان چشیدن ختم شود یعنی کودک یک مزهٔ جدید را با زبانش بررسی کند و بعد آن را بیرون بدهد. با تشویق و حمایت میتوانید به او کمک کنید به طعمهای جدید عادت کند و از امتحان غذاهای جدید نترسد.
از نمک و شکر پرهیز کنید: از غذاهای فرآوریشده پرهیز کنید و به غذای کودکتان نمک یا شکر اضافه نکنید. کلیههای جوان کودکان نمیتوانند از عهدهٔ پردازش نمک زیاد بربیایند و شکر هم باعث پوسیدگی دندانها میشود. همچنین بهتر است که کودک را به غذاهای شیرین یا شور علاقهمند نکنید، زیرا ممکن است آنها را به غذاهای سالمتر ترجیح دهد.