چطور با کودک در مورد نحوهٔ به وجود آمدن نوزاد صحبت کنید
چگونه با کودک خردسال یا کودک دبستانی خود در مورد نحوهٔ به وجود آمدن نوزادان صحبت کنیم؟ اگر این سؤال شما هم هست، در این مطلب با پاسخ پرسشهای کودکان در رابطه با بچهدار شدن و تولد نوزادان آشنا شوید.
از کودکان چه واکنشهایی ممکن است ببینید
اگر شما یا شخصی از آشنایان کودکی در راه دارد، ممکن است فرزندتان بیشتر در مورد رازهای به وجود آمدن بچهها کنجکاو باشد یا ممکن است کنجکاویاش هنگام نگاه کردن به عکسهای زمان بارداری شما یا به خاطر گفتوگو با خواهر و برادرهای بزرگتر یا دوستانش در مدرسه تحریک شود. با توجه به اینکه از دیگران چه چیزی شنیده باشد، که برخی از شنیدههایش میتواند گیجگننده یا متناقض باشد، احتمالاً میخواهد بفهمد نوزاد چطور وارد بدن مادر میشود، آنجا چه کاری انجام میدهد و چگونه بیرون میآید، چون او به احتمال زیاد متعجب است که کودک چطور وارد بدن مادرش شده است و چگونه بیرون میآید.
برای بچهای در سنهای خردسالی حتی معمول است که عروسکی را زیر پیراهنش قرار دهد و با افتخار اعلام کند: «نگاه کن مامان! من یه بچه تو شکمم دارم!» و سپس با بیرون کشیدن اسباببازی، آن را «به دنیا بیاورد». همچنین این بازی فقط برای دخترها نیست و پسرهای کوچک نیز ممکن است نقش بارداری را بازی کنند.
از طرف دیگر، بعضی از بچهها نیز علاقهٔ چندانی به این موضوع ندارند، حتی اگر مادرشان در سه ماههٔ آخر بارداری خود باشد، چون ایجاد ارتباط بین شکم بزرگ مامان و داشتن یک برادر یا خواهر در آیندهای نزدیک ممکن است بیشتر ناشی از رشد شناختی کودک باشد. همچنین اگر شما باردارید سعی کنید بیعلاقگی او به موضوع را سخت نگیرید، چون بعضی از بچهها دوست دارند در این مورد زیاد بدانند و برخی هنوز علاقهای ندارند. اما صحبت با یک کودک خردسال در مورد به وجود آمدن نوزادان را چطور شروع کنید؟
چطور با کودک در مورد بچهدار شدن صحبت کنید
برای پیدا کردن راهکارها و حل شدن این موضوع، توصیههایی در زیر آمده است که میتواند به شما کمک کند:
صبر کنید تا فرزندتان از شما سؤال کند: اگر بچهها سؤالی نمیپرسند، یعنی موضوع هم برایشان مهم نیست ولی وقتی کودکتان سؤال میکند، باید گفتوگویی سالم و صریح با او داشته باشید و اطلاعات کلی را به او دهید. سپس وقتی فرزندتان بزرگتر شد و ظرفیت عاطفی بیشتری پیدا کرد، بعد میتوانید وارد جزئیات بیشتری شوید.
ساده پاسخ دهید: به سؤالات کودکان در این باره به همان صورت که مطرح میشوند پاسخ دهید و از توضیحات ساده استفاده کنید. بچههای خردسال آمادهٔ درک اطلاعات زیادی در مورد واقعیتهای پیچیدهٔ لقاح، بارداری و زایمان نیستند. برای اطلاعات بیشتر مطلب آمادگی کودک اول برای تولد نوزاد دوم را بخوانید.
اول بفهمید خودش چطور فکر و تصور میکند: مطمئن شوید که میدانید سوال فرزندتان دقیقاً چیست. یک روانشناس در کتابش داستانی را دربارهٔ پسری میگوید که از مادرش پرسیده از کجا آمده است؟ مادر هم با این فکر او میخواهد از آن واقعیتهای زندگی اطلاع داشته باشد، نشست و همه چیز را به او گفت. بعد پسرش به او گفت که او میخواست بداند آنها قبل از نقل مکان به خانهٔ جدیدشان، در کجا زندگی میکردند؟ برای جلوگیری از این سوءتفاهمها، ابتدا با پرسیدن سؤال «نظر خودت چیه؟» به سؤالات فرزندتان پاسخ دهید. همچنین بسیاری از بچههای خردسال، داستانهای پرآب و تابی دربارهٔ چگونگی به وجود آمدن نوزادان سر هم میکنند، پس ابتدا از آنچه کودکتان فکر میکند، سر در بیاورید، سپس میتوانید از آن به عنوان راهکار و نقطهٔ شروعی برای گفتوگویی مفیدتر استفاده کنید.
از اسامی صحیح استفاده کنید: با به کار بردن اصطلاحات و اسامی دقیق برای اعضای بدن میتوانید از گیج شدن کودک جلوگیری کنید. برای مثال، گفتن اینکه نوزاد در شکم مادر رشد میکند، میتواند برای فرزندتان گیجکننده باشد، زیرا شکم جایی است که غذا به آنجا میرود. به جایش، به فرزند خود بگویید که نوزاد در جایی خاص در داخل بدن زن که «رحم» نامیده میشود رشد میکند. همچنین اگر بگویید که تخم یا دانهای از پدر در داخل بدن مادر رشد میکند، کودک ممکن است یک هستهٔ گیلاس را تصور کند که درون بدن زن به یک درخت تبدیل میشود. به جایش، میتوانید توضیح دهید که اسپرم پدر شناکنان از بدنش به رحم مادر میرسد.
برایش یک داستان بگویید: حرفها و جوابهای خود را به صورت یک داستان که یک آغاز، یک میانه و یک پایان دارد، توضیح دهید. میتوانید پیرنگ داستانی معمول را دنبال کنید. مثلاً، مامان و بابا یک نوزاد به وجود میآورند، نوزاد در رحم مادر بزرگ میشود و وقتی آماده شد بیرون میآید. این کار به کودکان کمک میکند تا درک کنند که به وجود آوردن و رشد کودک فرایندی است که به مرور زمان اتفاق میافتد. اگر باردار باشید، این به فرزندتان اطمینان میدهد که بارداری شما موقتی است و وقتی کودک در رحم به اندازهٔ کافی بزرگ شود، بیرون میآید و فرزند شما یک خواهر یا برادر خواهد داشت.
لحنی طبیعی و خونسرد داشته باشید: این کار در عمل دشوار است. اگر احساس خوبی ندارید یا خجالت میکشید، به یاد داشته باشید که شما دارید دربارۀ بخشی نرمال از زندگی صحبت میکنید و این اطلاعات برای کودکان خردسال آن «بار معنایی» خاص برای بزرگسالان را ندارد. آنها مراحل و روند تولیدمثل را با احساسات بزرگسالانه مانند جذابیت جنسی یا میل جنسی ارتباط نمیدهند. از طرف دیگر، با توجه به پختگی فرزندتان، او نیز ممکن است خجالتزده شود. در هر حال، سعی کنید در توضیحات خود لحنی راحت و آسوده داشته باشید، فضا را هم هیجانی نکنید و خیلی سرراست توضیح دهید. اگر نشانهای از خجالت کشیدن بروز دهید، فرزندتان کنجکاو میشود که آیا چیز شرمآوری در مورد آنچه میگویید وجود دارد.
پاسخ به سؤالات کودکان در مورد نحوهٔ به وجود آمدن نوزاد را بدانید
کودک شما هم ممکن است چیزهایی در مورد تولد کودک درون شکم شما بپرسد، برخی از معمولترین این پرسشها و پاسخهایشان به شکل زیر است:
«نینی چطور میره اونجا؟»
یک توضیح شیرین و ساده، بیشتر بچههای خردسال را راضی میکند. میتوانید چیزی به سادگی این بگویید: «بابا به مامان عشق داد و آنها با هم یه نینی به وجود آوردن.» یا «نینیها وقتی درست میشن که دو تا آدم بزرگ انقدر همدیگه رو دوست دارن که میتونن یه نینی داخل بدن مامان به وجود بیارن.» اگر فرزندتان جزئیات بیشتری میخواهد، میتوانید به او بگویید که یک اسپرم از پدر به یک تخمک از مادر میپیوندد و با هم تبدیل به یک نوزاد میشوند.
«نینی اونجا چی کار میکنه؟»
توضیحات خود را هماهنگ با آنچه کودکتان تصور میکند، نگه دارید. «نینی اونجا انگشت شستش رو میمکه، لگد میزنه، میخوابه و حتی سکسکه میکنه. بیشتر از هر کاری، نینی داره بزرگ و بزرگتر میشه تا زمانی که آمادهٔ بیرون اومدن بشه.» اگر کودکی در راه دارید، میتوانید با هم دربارهٔ اینکه کودک داخل شکمتان در حال حاضر دارد چه کاری انجام میدهد حدس بزنید و گمانهزنی کنید: «تو فکر میکنی نینی اونجا از شنا کردن لذت میبره؟»، «فکر میکنی الان خوابه یا بیدار؟»، «فکر میکنی الان میتونه صدای ما رو بشنوه؟» از کودک خود بپرسید که آیا میخواهد با نوزاد صحبت کند یا برایش آهنگی بخواند یا لگد زدنش را حس کند؛ اما کودک را مجبور به این کارها نکنید.
«نینی اونجا نمیترسه؟»
اگر فرزندتان نگرانیای دربارهٔ نوزاد متولدنشده ابراز میکند، مثلاً بپرسد: «اونجا تاریکه؟»، «نینی اونجا تنهاست؟» یا «کی پیششه؟» شما میتوانید به او اطمینان دهید که رحم جایی عالی و امن برای رشد نوزادان است.
«منم میتونم یه نینی تو شکمم بزرگ کنم؟»
این فرصتی برای توضیح تفاوت بدن کودکان و بزرگسالان است. «فقط زنهای بزرگ میتونن تو شکمشون نینی بزرگ کنن. وقتی بزرگ بشی، میتونی خودت بچهدار بشی.» اگر فرزندتان پسر است، باید کمی آن را اصلاح کنید و بگویید: «وقتی بزرگ بشی، میتونی به درست شدن یه نینی کمک کنی، ولی فقط یه زن بزرگ میتونه یه نوزاد توی بدنش پرورش بده.»
«نینی چطور میخواد بیرون بیاد؟»
برای یک بچهٔ خردسال، ممکن است کافی باشد که چیزی از این دست بگویید: «وقتی نینی بزرگتر از اون بشه که اون تو جا بشه، میگه: «تق تق، تق!» تا به مامان بفهمونه که آمادهٔ بیرون اومدن شده.» اگر چشم انتظار کودکی هستید، میتوانید توضیح دهید که وقتی نوزاد آماده شد، به بیمارستان میروید تا پزشکان و پرستاران به شما در تولد نوزاد کمک کنند. به فرزند خود اطمینان دهید که زایمان یک تجربهٔ هیجانانگیز و خوشایند است. از همه مهمتر، تأکید کنید که در این دوره از او مراقبت خواهد شد و به روشنی توضیح دهید که تا وقتی شما در بیمارستان هستید، چه کسی کنار خود او خواهد ماند تا نگران چیزی نباشد.
فرزند شما در سن کم معمولاً اطلاعات بیشتری نمیخواهد ولی برخی از کودکان بزرگتر ممکن است اطلاعات بیشتری بخواهند. آنها ممکن است هر چیزی را تصور کنند. مثلاً فکر کنند کودک درون شکم مادر، با استفراغ شدن از دهان مادر بیرون میآید. اگر فرزندتان چنین چیزهایی را پرسید و میخواهد بداند نوزاد چه مسیری را طی میکند تا بیرون بیاید، میتوانید به او بگویید که نوزادان معمولاً از واژن مادر بیرون میآیند. اما در برخی موارد با یک نوع عمل جراحی به نام سزارین به دنیا میآیند. این فرصت خوبی است که تأکید کنید پزشکان و ماماها هر کاری را که لازم باشد انجام میدهند تا مطمئن شوند که مادر و نوزاد سالم هستند.
اگر کنجکاوی فرزندتان هنوز برطرف نشده است یا شما دوست دارید از ابزارهای کمکی برای توضیح دادن استفاده ببرید، کتابهای خوبی در مورد توضیح تولد کودکان و واقعیتهای زندگی وجود دارد، ولی حتماً قبل از نشان دادن کتاب به کودک، خودتان آن را بخوانید تا بفهمید که آیا او برای خواندن آن آماده است یا خیر. به عنوان مثال، تصاویر یک جنین در رحم یا یک عکس سونوگرافی ممکن است برای بعضی از کودکان گیجکننده یا حتی ترسناک باشد، چون به هر حال جنین در ابتدا زیاد شبیه انسان به نظر نمیرسد.