روشهای فرزندپروری از زبان کارشناسان تربیت کودکی که خودشان پدر یا مادر هستند
روش فرزندپروری شما به ترکیبی از قوانین و راهکارهایی گفته میشود که برای تربیت فرزندان خود استفاده میکنید. نکات جالب و خواندنی بسیار زیادی در مورد فرزندپروری و تنوع زیادی هم در نحوهٔ تربیت فرزندان وجود دارد. در این مطلب با روش فرزندپروری هفت کارشناس تربیت کودک که خودشان پدر یا مادر چند فرزند هستند و سؤالاتی که از آنها در زمینهٔ فرزندپروری و تربیت کودکان خودشان و دیگر کودکان پرسیده شده است و پاسخهایی که آنها دادهاند آشنا خواهید شد.
روش فرزندپروری ترکیبی شامل تأدیب مثبت، مرزبندی و مدیریت هیجانی
کارشناس اول، متخصص و کارشناس فرزندپروری و نویسندهٔ دهها کتاب در زمینهٔ رشد کودک و مادر سه پسر بزرگ است. سبک تربیتی این کارشناس، سبک ترکیبی شامل تأدیب مثبت، مرزبندی و مدیریت هیجانی است. سه سؤال زیر از این کارشناس پرسیده شد:
در تربیت فرزندان خودتان چه کاری را خوب انجام دادید و چه کاری را ترجیح میدادید به شکل متفاوتی انجام بدهید؟
«من در مورد این موضوع که خواهان چه چیزی هستم، ارزشهایم چیست، رفتارهایی که انتظار داشتم و رفتارهایی که باید هدف میگرفتم کاملاً صریح و روشن بودم. اما حتی با وجود خستگی و فرسودگی روزمرهٔ نقش مادری، احتمالاً باز هم میتوانستم کمی ثابتقدمتر باشم.»
بزرگترین اشتباه تربیتی که والدین مرتکب میشوند چیست؟
«یکی نداشتن ثبات رویه است و مورد دیگر این که، والدین تلاش میکنند موارد مشکلدار بیش از حدی را یکدفعه حل کنند. آنها باید هر بار رفتارهای خاصی را انتخاب کنند و رفتارهای جایگزینی را ارائه دهند، کارهایی که کودک میتواند یکییکی به جای کارهای نامطلوب انجام دهد.»
مهمترین پیامتان به والدین در مورد فرزندپروری چیست؟
«برقراری ارتباط کلید تربیت مؤثر است. صرفنظر از این نکته که چه کاری انجام میدهید، اگر ابتدا آن دلبستگی و پیوند عاطفی را با فرزندانتان داشته باشید احتمال بیشتری دارد آنها حاضر شوند آنچه را که میخواهید انجام دهند. بچهها واقعاً دوست دارند ما را خشنود کنند.»
روش فرزندپروری مبتنی بر مرز، شامل وقفهٔ تربیتی، پیامدهای طبیعی و عواقب منطقی
کارشناس دوم، روانشناس آموزشی، خانواده درمانگر، نویسنده و پدر دو پسر بزرگ است. سبک تربیتی او شامل تربیت مبتنی بر مرز، شامل وقفهٔ تربیتی، پیامدهای طبیعی و عواقب منطقی است. سه سؤال زیر از این کارشناس پرسیده شد:
بزرگترین اشتباه تربیتی که والدین مرتکب میشوند چیست؟
«داشتن محدودیتهای سست و نادیده گرفتن یا چشمپوشی کردن از رفتارهای نادرست به این امید که خودبهخود از بین بروند. این فقط یک چراغ سبز برای نشان دادن این پیام به بچههاست تا وضع را خرابتر کنند.»
دوست دارید کنار گذاشته شدن کدام روش تربیتی را ببینید؟
«تنبیه بدنی! استفاده از قدرت فیزیکی به شدت نتیجهٔ عکس میدهد.»
اگر مجبور باشید فلسفهٔ تربیتی خود را در چند جمله خلاصه کنید، چه میگویید؟
«کاری را که بچهها میتوانند برای خودشان انجام دهند به جایشان انجام ندهید. آنها را تشویق کنید به حل مشکلات تربیتی کمک کنند. با این کار آنها را به سمت استقلال سوق میدهید.»
روش فرزندپروری مثبت، شامل وقفهٔ تربیتی مثبت و همکاری برای یافتن راهحل
کارشناس سوم، یک درمانگر ازدواج، خانواده و کودک، نویسنده و مادر هفت فرزند و مادربزرگ ۲۲ بچه است. سبک تربیتیاش شامل تربیت مثبت، وقفهٔ تربیتی مثبت و همکاری برای یافتن راهحل است. سه سؤال زیر از این کارشناس پرسیده شد:
در روش تربیت کودکان خود چه کاری را خوب انجام دادید و چه کاری را بهتر بود به شکل دیگری انجام میدادید؟
«ای کاش اطلاعات بیشتری در مورد برقراری ارتباط قبل از اصلاح داشتم یا قبل از هر بار کار با کودک روی راهحل، مطمئن میشدم که از عشق و علاقهام به او آگاهی دارد. اگر مجبور بودم دوباره این کار را انجام دهم، دلبستگی و پیوند عاطفی را اولویت اول خود قرار میدادم.»
اگر یک پیام در مورد فرزندپروری برای والدین داشته باشید، چه پیامی خواهد بود؟
«والدین به جای این که سؤالاتی را که من پرسشهای کنجکاوانه مینامم بپرسند، بیش از حد صحبت، نصیحت و بیش از حد سخنرانی میکنند. اما سؤالات کنجکاوانه به آنها کمک میکند به دنیای کودک وارد شوند تا به او کمک کنند چگونه فکر کردن را بیاموزد، نه این که در مقابل آن سخنرانیها طغیان کند.»
دوست دارید کنار گذاشته شدن کدام روش تربیتی را ببینید؟
«هر نوع تنبیهی! هر وقت در مورد «صندلی شیطنت» میشنوم دندانهایم را رو هم میفشارم. بزرگترها چه احساسی پیدا میگردند اگر هنگام اشتباه کردن به آنها میگفتند که باید روی صندلی شیطنت بنشینند؟»
روش فرزندپروری ترکیب روشها
کارشناس چهارم، نویسنده، متخصص آموزش والدین، متخصص رشد کودک و مادر دو کودک مدرسهای و یک فرزند دانشگاهی است. او میگوید: «انتخاب یک سبک برخلاف تمام چیزهایی است که من به آنها اعتقاد دارم، زیرا اگر آن سبک برای کسی مفید واقع نشود، او میتواند به خاطر انتخاب اشتباهش احساس درماندگی یا حتی گناه کند.» او همچنین ادامه میدهد: «آنچه برای یک خانواده مفید است شاید برای خانوادهٔ دیگری جواب ندهد و حتی آنچه برای یک بچه مفید است ممکن است برای بچهٔ دیگری در همان خانواده مفید نباشد. والدین حق دارند ابزارهای زیادی برای انتخاب داشته باشند.» سه سؤال زیر از این کارشناس پرسیده شد:
در تأدیب و تربیت فرزندان خود چه کاری را خوب انجام دادید و چه کاری را بهتر بود به شکل دیگری انجام میدادید؟
«من یاد گرفتهام که خودم را به چالش بکشم تا مطمئن شوم هر «نهای» که میگویم، نه یک واکنش تند و غیرارادی، بلکه حرفی عادلانه و توجیهپذیر است. فکر میکنم در این مورد عملکرد خوبی دارم که مطمئن میشوم فرزندانم واقعاً از تأدیب و تربیت یاد میگیرند، نه این که فقط از سر ترس اطاعت میکنند. اما همچنین معتقدم مدت زیادی منتظر ماندم و سخت کار کردم تا حق این را داشته باشم که بگویم چون من مادرم و گاهی اوقات همین دلیل کافی برای گوش دادن آنها به من است.»
اگر یک پیام در مورد تربیت فرزندان برای والدین داشته باشید، چه پیامی خواهد بود؟
«والدین باید به خودشان اجازه دهند که وقت بگذارند و به پاسخ تربیتی خود فکر کنند. تا زمانی که خطری در آن موقعیت در میان نباشد، لازم نیست بلافاصله پاسخ صحیح را داشته باشید. اگر کاری انجام دادید و فهمیدید که اشتباه بوده است، از بچههای خود عذرخواهی کنید و درخواست انجام دوباره بدهید.»
اگر مجبور باشید فلسفهٔ تربیتی خود را در چند جمله خلاصه کنید، چه چیزی خواهد بود؟
«خونسردی، ثبات رویه، دلسوزی. حفظ آرامش و خونسردی باعث میشود وضعیت بد، بدتر نشود. ثبات قدم به بچهها کمک میکند تا اعتماد کردن را یاد بگیرند. دلسوزی شما در آنها ایجاد احترام، عشق و اعتماد میکند.»
روش فرزندپروری مثبت، برقراری ارتباط با ادب و احترام، ایجاد ارتباط بین یک انتخاب و پیامد آن
کارشناس پنجم، روانشناس، نویسنده و پدر چهار فرزند بزرگ است و یک نوه دارد. سبک تربیتی او شامل روش فرزندپروری مثبت، از جمله برقراری ارتباط با ادب و احترام، ایجاد ارتباط بین یک انتخاب و پیامد آن و ارائهٔ راهنمایی مؤثر است. سه سؤال زیر از این کارشناس پرسیده شد:
در تربیت فرزندان خودتان چه کاری را خوب انجام انجام دادید و چه کاری را ترجیح میدادید به شکل متفاوتی انجام بدهید؟
«اگر بار دیگر در آن زمان قرار میگرفتم، احتمالاً راهنمایی و ساختار و چارچوب بیشتری به بچهها ارائه میدادم. من با آزادی زیادی بزرگ شدم و از بزرگ شدن به این شیوه لذت بردم و فرض کردم که فرزندان خودم نیز همینطور خواهند بود.»
اگر یک پیام در مورد فرزندپروری برای والدین داشته باشید، چه پیامی خواهد بود؟
«فرمول تربیت مؤثر ۹۰ به ۱۰ است؛ یعنی ۹۰ درصد راهنمایی و آموزش و ۱۰ درصد اصلاح یا به عبارتی، ۹۰ درصد تمجید خوبیها و ۱۰ درصد انتقاد از بدیها. والدینی که بیشتر تصحیح و انتقاد میکنند، انگیزهٔ کودک را برای همکاری کاهش میدهند.»
دوست دارید کنار گذاشته شدن کدام روش تربیتی را ببینید؟
«کنایه زدن، خوار شمردن، تمسخر، ریشخند و تحقیرهای دیگر آسیب عظیمی به عزت نفس کودک میزنند. والدین نباید این کار را انجام دهند، هرگز!»
روش فرزندپروری بدون سبک خاص و معتقد به استفاده از انواع تکنیکها
کارشناس ششم، یک مددکار اجتماعی، نویسنده در زمینهٔ تربیت کودک و مشاوری است که به بچهها و خانوادهها مشاوره میدهد. او همچنین مادر دو پسر است. در مورد سبک تربیتی خودش میگوید: «سبک خاصی ندارم و به جمع کردن انواع تکنیکها برای نگه داشتن در جعبهٔ ابزار تربیتی برای استفاده اعتقاد دارم.» سه سؤال زیر از این کارشناس پرسیده شد:
در تربیت فرزندان خودتان چه کاری را خوب انجام دادید و چه کاری را ترجیح میدادید به شکل متفاوتی انجام بدهید؟
«من در وقت گذاشتن و گوش کردن به مسائل و ماجراها از دیدگاه بچههایم خوب عمل میکنم. گوش دادن به آنها به این معنی نیست که نتیجه متفاوت خواهد بود، اما به نظر میرسد اگر احساس کنند ابتدا حرف آنها شنیده میشود، با تصمیمات بهتر کنار میآیند. من فکر میکنم این به آنها میآموزد که حتی اگر والدین ناامید شوند، باز هم آنها را دوست دارند و به آنها احترام میگذارند.»
دوست دارید کنار گذاشته شدن کدام روش تربیتی را ببینید؟
«وقفهٔ تربیتی! نه به این دلیل که یک تکنیک وحشتناک است، چون اینطور نیست. اما اغلب از آن به طور نادرست و در شرایط نامناسب استفاده میشود و منجر به تحقیر کودکان و کلافگی خودشان خواهد شد.»
اگر یک پیام در مورد فرزندپروری برای والدین داشته باشید، چه پیامی خواهد بود؟
«از به کار بردن شوخطبعی نترسید. گاهی پیش آمده است که آهنگی را برای یک کودک در حال شیون و زاری در یک فروشگاه خواندهام. شما نیز میتوانید از ترانهها به عنوان ابزار فرزندپروری استفاده کنید.»
روش فرزندپروری تطبیق روش تربیتی با شخصیت کودک
کارشناس هفتم، روانشناس کودک و نویسنده است که شش بچه را بزرگ کرده و در مورد سبک تربیتیاش میگوید: «من به تطبیق دادن روش تربیتی با شخصیت کودک اعتقاد دارم. برخی از کودکان بسیار حساس، بهندرت به اصلاح احتیاج دارند، برخی دیگر برای درک آنچه از آنها انتظار میرود به مرزهای کاملاً واضح و محدودیتهای قاطع نیاز دارند.» سه سؤال زیر از این کارشناس پرسیده شد:
در تربیت فرزندان خودتان چه کاری را خوب انجام دادید و چه کاری را ترجیح میدادید به شکل متفاوتی انجام بدهید؟
«از به فرزندی گرفتن کودکانی که به شدت مشکلدار بودند، فهمیدم که بدرفتاری به احتمال زیاد هنگامی اتفاق میافتد که بچهها احساس خستگی، گرسنگی، بدخلقی، ناراحتی یا کسل شدگی میکنند، یا وقتی نمیدانند چگونه رفتار کنند. اما ای کاش این موضوع را که برای رفع مشکلات رفتاری باید محدودیتهای مشخصی تعیین کنم زود شروع نمیکردم. بعد از حدود دو سالگی، والدین نمیتوانند رفتار کودکان را کنترل کنند. هدف باید این باشد که به آنها بیاموزیم خودشان خود را کنترل کنند.»
اگر یک پیام در مورد تربیت فرزندان برای والدین داشته باشید، چه پیامی خواهد بود؟
«کودکان به آموزش نیاز دارند، نه این که بر سرشان فریاد زده شود و مجازات شوند. اگر کودک شما اتاق خود را تمیز نمیکند، روی تختش بنشینید و او را به این کار هدایت کنید، توضیح دهید که چه کاری باید انجام شود و به هر کاری که درست انجام میدهد اشاره کنید. به او کمک کنید یا به او بگویید کارهایی را که نمیداند و بلد نیست، چطور انجام دهد. بهتر است وقت خود را صرف همکاری با یکدیگر کنیم تا نق زدن و مشاجره.»
اگر مجبور باشید فلسفهٔ تربیتی خود را در چند جمله خلاصه کنید، چه میگویید؟
«والدین الگوی تربیتی کودکان آیندهٔ فرزندانشان هستند. آنها باید وظیفهٔ خود را با خدمت کردن به عنوان معلمی مهربان و راهنمای شاگردان کوچک خود انجام دهند.»
اصول اولیه در تربیت کودک را ببینید.