مسمومیت در کودکان: علائم، درمان و پیشگیری
هر ساله کودکان زیادی به دلیل مسمومیت به اورژانس برده میشوند. بیش از نیمی از کل مسمومیتها در کودکان زیر شش سال رخ میدهد و ۹۰ درصد از آنها هم در خانه اتفاق میافتد. اما مسمومیت در کودکان چه علائمی دارد و چگونه درمان میشود؟ در این مطلب میتوانید با نشانههای مسمومیت کودک، درمان مسمومیت بچهها و راههای پیشگیری از آن آشنا شوید.
اگر کودک چیزی سمی را بلعید، چه کار باید کرد؟
ابتدا بقیهٔ چیزی را که فرزندتان بلعیده است، از او بگیرید. سپس سعی کنید او را وادارید هر چیزی را که در دهانش باقی مانده است بیرون بیندازد یا تف کند، اما هرگز او را با هیچ عملی مثل فرو بردن انگشتتان در حلقش وادار به بالا آوردن نکنید. نمونهای از آن ماده یا آنچه را در ظرف ماده باقی مانده است، نگه دارید تا در صورت نیاز به شناسایی سم، به پزشکان بدهید. سپس کودک را به یک اورژانس برسانید یا با اورژانس تماس بگیرید. اما در صورت مشاهدهٔ هر یک از علائم زیر فوراً با اورژانس تماس بگیرید:
- مشکل در تنفس
- درد شدید گلو
- سوزش روی لبها یا دهان
- تشنج
- بیهوشی
- خوابآلودگی شدید
این را هم یادتان باشد اگر فرزندتان اسیدی قوی مانند سفیدکننده و وایتکس، پاککنندههای قوی توالت یا مواد قلیایی قوی مانند لولهبازکن یا پاککنندهٔ اجاق گاز را خورده باشد، استفراغ کردن میتواند با برگرداندن مادهٔ سوزاننده به گلو و دهان، آسیب بیشتری به او بزند. پس سعی نکنید کودک را به استفراغ وادارید.
اگر به نظر نمیرسد کودک به طور جدی آسیب دیده باشد، چه کار باید کرد؟
اگر فرزندتان هیچ یک از علائم جدی ذکرشده در بالا را ندارد، با مرکز کنترل مسمومیت به شمارهٔ ۱۴۹۰ تماس بگیرید، اما فرض را بر این نگذارید که حالش خوب است، چون بعضی از مواد خطرناک بلافاصله ایجاد واکنش نمیکنند.
متخصصان مرکز کنترل مسمومیت نیاز دارند که وزن تقریبی فرزند شما، هر گونه بیماری او، هر دارویی که مصرف میکند و هر اطلاعاتی را که در مورد مادهٔ بلعیدهشده دارید بدانند. پس در صورت امکان، هنگام برقراری تماس با آنها، ظرف مادهٔ بلعیدهشده را در دست داشته باشید، چون ممکن است به دانستن ترکیبات موجود روی برچسب آن ماده هم نیاز باشد.
همچنین اگر فرزند شما چیزی مثل بخشی از یک گیاه را بلعیده است نیز، آن را تا حد امکان برای مسئولی که با او صحبت میکنید توصیف کنید.
اگر فرزندتان داروی تجویزی یا بدون نسخهای را بلعیده است، قوطی آن را دم دست داشته باشید تا بتوانید تمام اطلاعات لازم را به آنها بدهید. در صورت امکان و به طور تقریبی، حداکثر تعداد قرصهایی را که کودک بلعیده، با کم کردن قرصهایی که حدس میزنید قبلاً مصرف شدهاند تخمین بزنید.
در گذشته کارشناسان به والدین میگفتند که شربتهای محرک استفراغ را برای مسمومیتهای اضطراری در خانه داشته باشند، اما امروزه دیگر آن را توصیه نمیکنند. این شربتها باعث استفراغ كودک میشود كه درمان مؤثری برای مسموميت نيست و ممكن است كودكی را كه مادهٔ خورندهای را مصرف کرده، به شدت مجروح كند.
اگر سم با پوست کودک تماس پیدا کند چه کار باید کرد؟
اول هر گونه لباس آلوده را از تن کودک دربیاورید و پوست آلوده را با آب ولرم بشویید. اگر پوست کودک سوخته به نظر میرسد، آبکشی را حداقل ۱۵ دقیقه ادامه دهید و در این زمان از کسی بخواهید برای مشاورهٔ بیشتر با مرکز کنترل مسمومیتها تماس بگیرید یا خودتان تماس بگیرید تا بر حسب نوع سم، اطلاعات بیشتری دریافت کنید و اگر نیاز است به اورژانس بروید.
اگر چیزی سمی به چشم کودک پاشیده شد چه کار باید کرد؟
بلافاصله چشم کودکتان را با آب ولرم شستوشو دهید. اگر او ناراحت یا ترسیده باشد این کار ممکن است آسان نباشد. پس اگر فرد بالغ دیگری وجود دارد، از او بخواهید وقتی شما آب را داخل چشم کودک میریزید، در نگه داشتن کودک و آرام کردنش کمک کند. اگر تنها هستید و کودکتان هم اصلاً همکاری نمیکند، او را محکم در یک حوله یا پتو بپیچید و او را زیر یک بازوی خود نگه دارید تا بتوانید چشمش را بشویید.
چشم را با ریختن آب ولرم در گوشهٔ داخلی آن با ملایمت شستوشو دهید. سعی کنید پلکها را باز نگه دارید یا کودک را به پلک زدن وادارید. ۱۵ دقیقه به شستن چشمش ادامه دهید و در این حین سعی کنید آرامش کنید و به او قوت قلب بدهید.
اگر کودکتان مادهٔ سمی را روی سایر قسمتهای بدنش نیز پاشیده، بهتر است به جای شستن دست و پا و هر بخش به شکل جداگانه، او را برای دوش گرفتن به حمام ببرید و در همین حین کسی یا خودتان برای دریافت اطلاعات و آرامش بیشتر با مرکز کنترل مسمومیت تماس بگیرید.
اگر کودک در معرض گازهای سمی قرار گرفت چه کار باید کرد؟
کودک را هر چه سریعتر به هوای تازه برسانید. اگر نفس نمیکشد، فوراً احیای قلبی ریوی را شروع کنید و از شخص دیگری بخواهید با اورژانس تماس بگیرد. اگر تنها هستید، در یک زمانبندی خیلی نزدیک و تقریباً همزمان با اورژانس تماس بگیرید و به مدت یک یا دو دقیقه احیای قلبی تنفسی را انجام دهید. سپس دوباره احیا را فوراً از سر بگیرید و این کار را تا زمانی که کمک برسد یا کودک شروع به نفس کشیدن بکند ادامه دهید. همچنین یادتان باشد که احیای کودکان کاری نیست که از روی کاغذ و با خواندن یادش بگیرید، این کار نیاز به آموزش عملی زیر نظر افراد متخصص دارد، پس سعی کنید در کلاسهای کمکهای اولیه برای نجات کودکان شرکت کنید و CPR کودکان را بیاموزید.
اگر فرزندتان در معرض گازها و بخارهای سمی قرار گرفته است اما به نظر نمیرسد تحت تأثیر آن قرار گرفته باشد، سریع با اورژانس یا یک پزشک آگاه تماس بگیرید کنید تا شما را در مورد اقدامات لازم راهنمایی کنند. برخی از موارد بخارهای سمی در خانه میتواند دود اتومبیل در یک پارکینگ بسته، دریچههای گاز نشتدار، اجاقهای هیزمی که درست کار نمیکنند یا هیتر گازی، فر، اجاق گاز یا موارد دیگری باشد.
اما در رابطه با گازها، مورد مشخص دیگری که میتواند کودکان را مسموم کند، گاز مونوکسید کربن است. مسمومیت با مونوکسید کربن در مقایسه با سایر مسمومیتهای تصادفی، اغلب بیشترین تلفات را دارد. مونوکسید کربن گازی بیرنگ و بیبو است که میتواند از وسیلهای که درست کار نمیکند یا درست نصب نشده است، در خانه نشت کند. کودکان علائم مسمومیت با مونوکسید کربن را قبل از بزرگسالان نشان میدهند. علائم اولیه شامل سردرد، سرگیجه و خوابآلودگی است. با ادامهٔ قرار گرفتن در معرض این گاز، حالت تهوع، استفراغ، تپش قلب، بیهوشی و حتی مرگ امکانپذیر است. شما میتوانید یک سنسور هشداردهندهٔ مونوکسید کربن در خانه نصب کنید و آن را به همراه سنسور تشخیص دود به طور منظم بررسی کنید.
برای رعایت احتیاط نیز احیای قلبی تنفسی کودک زیر یک سال و احیای قلبی تنفسی کودک بالای یک سال را به شکل کامل و عملی یاد بگیرید.
چطور از مسمومیت کودکان پیشگیری کنید؟
برای پیشگیری از مسمومیت بچهها با محصولات و سموم خانگی توصیههای زیر را انجام دهید:
- اول خانهٔ خود را ایمن کنید؛ دربارهٔ ایمنسازی خانه از سمها برای کودکان اطلاعات بیشتری کسب کنید.
- سموم خانگی و عوامل مسمومیتزای کودکان در خانه را بشناسید. برخی از مهمترین این سموم شامل لوازم آرایشی، محصولات مراقبت شخصی، مواد پاککننده، مسکنها، سموم دفع آفات، محلول شیشهشور ماشین و ضدیخ، هیدروکربنها مثل بنزین، نفت سفید، روغن موتور، مواد پولیش مبلمان، رقیقکننده و حلال رنگ، برخی گیاهان و الکل است.