انواع فلج مغزی: چند نوع فلج مغزی وجود دارد؟
فلج مغزی نام گروهی از اختلالات است که روی حرکت و حفظ تعادل، تونوس عضلانی، یعنی سفتی و قوام عضلات یا ساختار قامتی، یعنی پوسچر بدن اثر میگذارند. فلج مغزی شایعترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی است. در این مطلب با انواع فلج مغزی آشنا شوید.
فلج مغزی
فلج مغزی شایعترین ناتوانی حرکتی در دوران کودکی و علت آن آسیبهایی است که هنگام تکامل و غالباً قبل از تولد، به مغز بالغنشده وارد میشود. علائم و نشانهها در دوران شیرخوراگی یا سالهای قبل از دبستان ظاهر میشوند. بهطورکلی، فلج مغزی باعث حرکات معیوب مرتبط با رفلکسهای غیرطبیعی، شلی یا خشکی اندامها و تنه، ساختار قامتی غیرطبیعی، حرکات غیرارادی، راه رفتن متزلزل، تشنج، اسکولیوز، یعنی انحراف ستون فقرات یا ترکیبی از این موارد میشود.
افراد مبتلا به فلج مغزی میتوانند مشکلاتی در بلع داشته باشند و معمولاً عدم تعادل عضلانی چشم، یعنی انحراف چشم دارند که در این حالت چشمها روی یک شیء متمرکز نمیشوند. همچنین ممکن است به دلیل سفتی عضلات، دامنهٔ حرکتی مفاصل مختلف بدن کاهش یابد.
تأثیر فلج مغزی روی عملکردهای بدن بسیار متفاوت است. یک فرد مبتلا به فلج مغزی شدید ممکن است برای راه رفتن به تجهیزات ویژه نیاز داشته باشد یا اصلاً قادر به راه رفتن نباشد. از سوی دیگر، شخص مبتلا به فلج مغزی خفیف ممکن است کمی ناهنجار راه برود اما نیازی به هیچ کمک خاصی نداشته باشد. برخی افراد هوش نرمال یا تقریباً نرمال نشان میدهند، اما برخی دیگر ناتوانی ذهنی دارند. صرع، نابینایی یا ناشنوایی نیز ممکن است وجود داشته باشد. پزشکان فلج مغزی را بر اساس نوع اصلی اختلال حرکتی ایجادشده طبقهبندی میکنند. با توجه به نواحی تحت تأثیر مغز، یکی یا چند اختلال حرکتی مثل عضلات سفت یا اسپاستیسیتی، حرکات غیرقابل کنترل یا دیسکینزی و تعادل و هماهنگی حرکتی ضعیف یا آتاکسی میتواند اتفاق بیفتد. بهطورکلی چهار نوع اصلی از فلج مغزی وجود دارد:
- اسپاستیک
- دیسکینتیک
- آتاکسیک
- مختلط
فلج مغزی اسپاستیک
شایعترین نوع فلج مغزی، فلج مغزی اسپاستیک است. این نوع ۸۰ درصد از افراد مبتلا به فلج مغزی را شامل میشود. این افراد تونوس عضلانی افزایش یافتهای دارند. این به معنای آن است که عضلات آنها سفت و خشک است و در نتیجه حرکاتشان ناهنجار است. فلج مغزی اسپاستیک بر اساس ناحیهٔ درگیرشده از بدن به اشکال زیر توصیف میشود:
دیپلژی یا دیپارزی اسپاستیک یا فلج دواندام: در این نوع از فلج مغزی، سفتی عضلانی عمدتاً در پاهاست و دستها یا کمتر تحت تأثیر قرار گرفتهاند یا اصلاً درگیر نشدهاند. افراد مبتلا به دیپلژی اسپاستیک ممکن است در راه رفتن مشکل داشته باشند، زیرا عضلات منقبض و خشک لگن و پا باعث میشوند پاها به سمت هم کشیده شوند، به داخل بچرخند یا در ناحیهٔ زانو ضربدری شوند.
همیپلژی یا همیپارزی اسپاستیک یا فلج نیمهاندام: این نوع از فلج مغزی تنها روی یک سمت بدن تأثیر میگذارد؛ معمولاً دست بیشتر از پا تحت تأثیر قرار میگیرد.
کوادریپلژی یا کوادری پارزی اسپاستیک یا فلج چهاراندام: کوادریپلژی اسپاستیک شدیدترین نوع فلج مغزی اسپاستیک است و بر تمام چهار اندام، تنه و صورت تأثیر میگذارد. افراد مبتلا به این نوع معمولاً نمیتوانند راه بروند و دیگر ناتوانیهای تکاملی مانند ناتوانی ذهنی، تشنج یا مشکلاتی در بینایی، شنوایی یا گفتار دارند.
فلج مغزی دیسکینتیک
این نوع از فلج مغزی شامل فلجهای مغزی آتتوئید، کورئواتوئید و دیستونیک است. افراد مبتلا به آن در كنترل حركت دستها، بازوها، پیشپا، یعنی پایین مچ و پاها دچار مشكل هستند که باعث دشواری در نشستن و راه رفتن میشود. حرکات غیرقابل کنترل هستند و میتوانند کند و پیچشی، یا تند و لقوهای باشند. گاهی اوقات صورت و زبان تحت تأثیر قرار میگیرد و فرد در مکیدن، بلع و گفتار مشکل دارد. تونوس عضلانی فرد مبتلا به فلج مغزی دیسكینتیک نه تنها میتواند از امروز تا روز بعد، بلكه حتی طی یک روز نیز تغییر كند، یعنی از خیلی سفت تا خیلی شل متغیر است.
فلج مغزی آتاکسیک
افراد مبتلا به فلج مغزی آتاکسیک در تعادل و هماهنگی مشکلاتی دارند. ممکن است هنگام راه رفتن متزلزل باشند. آنها ممکن است در حرکات سریع یا حرکاتی مانند نوشتن که نیاز به کنترل زیادی دارند، دچار مشکل باشند. هنگام دست بردن به سمت چیزی ممکن است در کنترل دست و بازو مشکل داشته باشند.
فلج مغزی مختلط
برخی از افراد علائم بیش از یک نوع فلج مغزی را دارند. متداولترین نوع فلج مغزی مختلط، فلج مغزی اسپاستیک-دیسكینتیک است.
برای اطلاعات کامل و دقیق، حتماً مطلب فلج مغزی را ببینید.