چگونه انجام کارهای خانه را به کودکان نوپا آموزش دهید
یاد دادن کارهای خانه به کودک نوپا ممکن است خودش یک کار به نظر برسد. یک کودک دو ساله نمیتواند خیلی مرتب یا چابک و پرکار باشد. اما دادن حتی کمترین مسئولیت به یک کودک نوپا با ایجاد زمینه برای کسب عادتهای خوب در آینده مرتبط است. به علاوه، داشتن کاری برای انجام دادن باعث میشود کودکتان احساس کند بخشی از خانواده و کسی هست که نقشش در خانواده ارزشمند است. در این مطلب با چند نکته در رابطه با آموزش انجام کارهای خانه به کودکان نوپا آشنا شوید.
کارهای ساده انتخاب کنید
حتماً کارهای ساده، کوتاه و مشخص را انتخاب کنید، زیرا کودک نوپای شما هنوز توانایی شناختی لازم برای تفکیک یک کار پیچیده به اجزای تشکیلدهندهٔ آن را ندارد. مثلاً اگر به او بگویید که اتاقش را تمیز کند، به احتمال زیاد با نگاه خالی و گیجش روبهرو خواهید شد، اما او میتواند مسئول یک بخش از کار، مانند گذاشتن لباسهای خود در سبد لباسهای چرک یا کمک به شما در جمع کردن همهٔ اسباببازیهایش باشد. پس تعریف سادهای از کار داشته باشید. از دیگر کارهای ساده برای کودکتان میتوانید گذاشتن کاسه و قاشق روی میز برای شام و گذاشتن مسواک در جامسواکی را امتحان کنید.
الگو باشید
کودکان نوپا میخواهند دقیقاً مثل مامان و بابا باشند، بنابراین از قدرت خود به عنوان یک الگو و سرمشق استفاده کنید و بگذارید فرزندتان به عنوان دستیار در کنار شما کار کند. وقتی که آشپزخانه را تمیز میکنید به او هم یک دستمال بدهید و بگذارید میز را تمیز کند. شما خواهید دید که او کاملاً راضی و حتی هیجانزده است که میبیند از او برای انجام کارها کمک خواستهاید.
کارها را با اجرا توضیح دهید
قبل از اینکه کودکتان کاری را به عهده بگیرد، آن را به او نشان دهید و در حین کار در موردش توضیح دهید. برای مثال، میتوانید قبل از روشن کردن لباسشویی، به او نشان دهید که چگونه لباسهای روشن و تیره را جدا کند. به یاد داشته باشید که در این سن، کارها نباید آنقدر پیچیده باشند که نیاز به توضیحاتی طولانی داشته باشند. هر کاری که توضیح آن بیشتر از یک دقیقه طول بکشد، انجام آن احتمالاً برای کودک نوپا دشوار است.
بگذارید خودش انجام دهد
وقتی کودکتان برای اولین بار انجام کاری به تنهایی را امتحان میکند، صبور باشید. اگر خیلی زود به کمکش بروید به او این پیام را میدهید که شما فکر نمیکنید او قادر به انجام آن است و هرگز تلاشهای کودک را کوچک جلوه ندهید. اگر میخواهید پیشنهادی بکنید، این کار را با مهربانی انجام دهید: به جای گفتن «نه، اینجوری نیست»، بگویید: «خیلی عالی داری لباسها رو مرتب میکنی. اما بهتره جورابهای قهوهای رو با لباسهای تیره بذاریم، چون رنگشون تیرهتره.»
کمک کردن را به یک عادت تبدیل کنید
با انجام کارهای روزمرهٔ خانه در ساعتی تقریباً ثابت، آن را به بخشی روتین از برنامهٔ روزانه برای تمام اعضای خانواده تبدیل کنید. به عنوان مثال، کار کودک نوپایتان ممکن است این باشد که صبحها لباس خوابش را سر جایش بگذارد و هر شب قبل از خواب اسباببازیهایش را جمع کند. همچنین میتوانید روز خاصی از هفته را به عنوان روز تمیز کردن تعیین کنید و به کودک کار بزرگتری مانند کمک به گردگیری یا کمک در جارو کردن محول کنید.
میتوانید روی در یخچال فهرستی از کارهای خانه و اینکه هر کسی مسئول چه کاری است نصب کنید. به این ترتیب فرزندتان میآموزد که همهٔ اعضای خانواده در ادارهٔ صحیح خانه نقش دارند. از آنجا که فرزندتان تا چند سال دیگر نمیتواند خواندن را یاد بگیرد، یک نمودار آماده برای کارهای خانگی پیدا کنید که برای نشان دادن کارها به جای کلمات از نمادها استفاده کند. به عنوان مثال، یک جارو به نشانهٔ کار جارو کردن یا ظرف و حوله برای شستن ظرفها. کشیدن یک ستاره یا زدن برچسب کنار کاری که انجام شده است و همچنین ستایش و تعریف برای کاری که خوب انجام داده، پاداش بزرگی برای کودک است و به یاد داشته باشید که کارهای کودک را هرچه بزرگتر شد، با سنش تطبیق دهید.
انجام کار را سرگرمکننده کنید
وقتگذرانی بیشتر با شما یکی از بزرگترین مشوقهای فرزندتان برای انجام کارها است، بنابراین تا وقتی بزرگتر و با تجربهتر میشود او را نفرستید که کاری را به تنهایی انجام دهد. حتی اگر کار او این باشد که لگوها را در اتاقش جمع کند، در همان نزدیکی باشید و با او صحبت کنید، یا کار خودتان را همان جا انجام دهید. او از حضور شما سپاسگزار خواهد بود و اگر تمرکزش را از دست بدهد میتوانید او را تشویق کنید. با فراهم آوردن ظروف نگهداری مانند سطلهای پلاستیکی شفاف برای گذاشتن وسایل اسباببازی در آن کار او را آسانتر کنید.
احتمالاً کودک شما فکر میکند وظیفهای مانند جارو کشیدن در واقع سرگرمکننده و مفرح است، به خصوص اگر او جارو و خاکاندازی سایز خودش داشته باشد. گاهی هم کار را به مسابقه تبدیل کنید و مثلاً بگویید: «بیا ببینیم کی میتونه اسباببازیای خودش رو اول تو جعبه بذاره» یا با هم ترانههای خندهدار بخوانید.
از او قدردانی کنید
حتماً به فرزندتان بگویید که چه کار بزرگی انجام میدهد و به او یادآوری کنید که چقدر کمک خوبی برای شماست. شما همچنین میتوانید به مزایای کارش اشاره کنید و اگر او به تمیز کردن میز آشپزخانه کمک میکند، میتوانید چیزی مثل «حالا وقتی برای ناهار اینجا میشینیم میز تمیزه!» بگویید. این به کودک احساس موفقیت میدهد و به او نشان میدهد که مشارکتش چقدر مهم بوده است.
انتظار نداشته باشید همه چیز کامل و بینقص باشد
هیچ بچهای همیشه کاری را که به او محول شده، با نهایت میل و رغبت انجام نمیدهد و مطمئناً در مورد کودک دو یا ۳سه ساله هم همینطور است! مثل بزرگسالان، بچهها هم کارهای دیگری دارند که به کارهای خانه ترجیح میدهند. اگر نیاز به یادآوری انجام کاری به او دارید، سعی کنید دوستانه و به لحنی طبیعی و راحت باشد. غر زدن تقریباً هیچوقت جواب نمیدهد. در عوض، به سادگی بگویید «وقتشه که اسباببازیات رو جمع کنی. بعدش میتونیم قصهٔ قبل از خواب رو بخونیم.» بخشی از هدفِ داشتن کاری برای انجام دادن، ایجاد حس ابتکار عمل در فرزندتان است، بنابراین سعی نکنید تمام اجزای کاری را که انجام میدهد مدیریت و کنترل کنید. به خاطر بسپارید که در این سن، این کار خاص به شکل کامل و بینقص انجام نخواهد شد و نیازی هم ندارد که اینطور باشد.
صبور و کوشا باشید
به خاطر داشته باشید که فرزندتان مدتی خیلی خیلی طولانی برای یادگیری انجام کارهای خانگی فرصت دارد. چیزی نمیشود اگر چند ماه طول بکشد تا او کمک کردن را یاد بگیرد. این مهارتی است که او میتواند تا آخر عمر از آن استفاده کند. پس صبور، واقعبین و کوشا باشید.