چطور از لثه و دندان در حال درآمدن کودکتان مراقبت کنید
چگونه از لثه و دندان‌های در حال درآمدن کودکتان مراقبت کنید؟ در این مطلب با برخی نکات مهم در مورد مراقبت از دندان کودکان آشنا شوید.
تمیز کردن لثهٔ کودک قبل از درآمدن دندان
آیا لازم است قبل از درآمدن دندان‌های کودک لثهٔ او را تمیز کنید؟ بله. حتی قبل از اینکه کودکتان اولین دندان خود را دربیاورد، بهتر است عادت کنید لثهٔ او را با یک قطعه گاز استریل نازک یا حوله‌ٔ نرم، تمیز و کمی نم‌دار و با دست‌های تمیز پاک کنید. در این سن هنوز نیازی به استفاده از خمیردندان ندارید. فقط پارچه یا گاز را دور انگشت اشاره‌ٔ خود بپیچید و آن را با ملایمت و خیلی کوتاه روی لثهٔ کودک بمالید. نیازی نیست این کار را سخت و پیچیده برگزار کرد، چون کوتاه و راحت‌تر از چیزی است که فکر می کنید.
باکتری‌های موجود در دهان معمولاً نمی‌توانند قبل از رویش دندان‌ها به لثه آسیب برسانند، اما تشخیص این موضوع که چه زمانی دندان‌ها شروع به فشار آوردن برای خروج می‌کنند دشوار است و بنابراین باید زودتر شروع کنید. همچنین عادت دادن کودک به پاک کردن دهان به عنوان بخشی از برنامهٔ روزمره‌اش باعث می‌شود که بعداً راحت‌تر به مسواک زدن عادت کند.
مسواک زدن دندان کودک
با شروع رویش دندان‌های کودک که به‌طورکلی از حدود چهار تا هفت ماهگی خواهد بود، باید مسواک زدن آنها را شروع کنید. اما حتی اگر کودک شما هیچ نوع بیماری و مشکلی ندارد و هنوز در پایان سال اول زندگی اولین دندان خود را درنیاورده است، هم نگران نباشید، چون برخی از کودکان حتی تا ۱۵ یا ۱۸ ماهگی شروع به دندان درآوردن نمی‌کنند. برای مسواک زدن دندان‌های کودک پس از شروع رویش آنها به نکات زیر دقت کنید:
دفعات مسواک زدن: روزی دو بار برای کودک مسواک بزنید، یعنی هم صبح‌ها و هم زمان قبل از خواب شب و بعد از خوردن شام برای کودک مسواک بزنید. از مسواک مخصوص کودک و نرم با سر کوچک و دسته‌ٔ مناسب دست خودتان یا یک مسواک انگشتی استفاده کنید.
نحوهٔ مسواک زدن: با ملایمت روی قسمت داخلی و خارجی هر یک از دندان‌های کودک و همچنین زبان او را مسواک بزنید؛ البته اگر اجازه می‌دهد، تا باکتری‌هایی را که باعث بوی بد دهان می‌شوند خارج کنید. از آنجا که از مقدار خیلی کمی خمیردندان استفاده می‌کنید، دیگر نیازی به آبکشی دهان در سن کم نیست ولی وقتی فکر کردید فرزندتان می‌تواند خمیردندان را نبلعد، به او یاد بدهید که دهانش را آبکشی کند.
خمیردندان: وقتی فرزندتان از مرحلهٔ شیرخوارگی، یعنی زیر یک سال گذشت، تا وقتی دو ساله شود، فقط ذره‌ای خمیردندان به اندازهٔ یک دانه برنج یا لایه‌ای خیلی نازک استفاده کنید و پس از سالگرد دومین تولدش، از مقداری به اندازهٔ یک دانه نخود استفاده کنید. وقتی هم که پنج ساله می‌شود، به اندازهٔ یک لوبیای کوچک از خمیردندان استفاده کنید. همچنین به یاد داشته باشید که از خمیردندان‌های مخصوص کودکان استفاده شود. استفاده از خمیردندان مخصوص کودکان حاوی فلوراید نیز ایرادی ندارد اما بیشتر خمیردندان‌هایی که برای کودکان زیر یک سال به بازار عرضه می‌شود حاوی فلوراید نیستند.
نخ دندان: در حال حاضر، دندان‌های کودک شما احتمالاً به اندازهٔ کافی از هم دورند و نیازی نیست نگران نخ دندان کشیدن باشید. در حقیقت، هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد کشیدن نخ دندان بین دندان‌های شیری تفاوتی ایجاد می‌کند. بیشتر دندان‌پزشکان توصیه می‌کنند وقتی سطح دندان‌ها با هم تماس پیدا می‌کنند و نمی‌توانید آنها را با مسواک تمیز کنید، از نخ دندان استفاده کنید. بهترین زمان استفاده از نخ دندان درست بعد از مسواک زدن است تا نخ دندان فلوراید خمیردندان را به فاصله‌ٔ بین دندان‌ها ببرد.
تعویض مسواک: به محض اینکه موهای مسواک فرسوده یا کج و نامنظم می‌شوند مسواکش را عوض کنید.
همچنین با اینکه کودکتان احتمالاً تا حدود هفت سالگی قادر نخواهد بود خوب مسواک بزند، اما به محض اینکه تمایل و توانایی این کار را داشت، بهتر است بگذارید خودش به تنهایی مسواک بزند.
مقدار مناسب فلوراید برای دندان کودک
چگونه می‌توان فهمید که کودک مقدار مناسب فلوراید دریافت می‌کند؟ دندان‌های در حال رشد کودک شما می‌توانند از کمی فلوراید سود ببرند. مقدار توصیه‌شده برای کودکان بزرگ‌تر از یک سال تا سه سالگی ۰/۲۵ میلی‌گرم در روز است. این ماده‌ٔ معدنی با تقویت مینای دندان و مقاوم کردن بیشتر آن در برابر اسیدها و باکتری‌های مضر به جلوگیری از پوسیدگی دندان کمک می‌کند. اما در هر صورت حتماً از خمیردندان‌های مخصوص کودک استفاده کنید، حالا چه با فلوراید و چه بدون فلوراید، عبارت مخصوص کودکان روی خمیردندان مهم است.
به‌طورکلی، کودک شما می‌تواند فلوراید را از خمیردندان، آب و مکمل‌ها، البته فقط در صورت لزوم و زیر نظر پزشک و همین‌طور لاک فلورایدی دریافت کند که دندان‌پزشکش روی دندان‌هایش استفاده می‌کند و نه توسط شما! به طورکلی هم فکر خوبی نیست که قبل از شش ماهگی به کودک خود آب بدهید. تا آن زمان، او حتی در هوای گرم نیز تمام آب مورد نیاز بدنش را از شیر مادر یا شیر خشک دریافت می‌کند.
همچنین به خاطر داشته باشید که گرچه مقدار کمی فلوراید برای دندان‌های کودک شما مفید است، اما مقدار زیاد آن می‌تواند منجر به عارضه‌ای به نام فلوروز شود که باعث ظاهر شدن لکه‌های سفیدی روی دندان‌های دائمی کودک می‌شود. به همین دلیل، مهم است که تا وقتی کودکتان به اندازه‌ای بزرگ شود که بتواند دهانش را بشوید و آب دهانش را غرغره کند و بیرون بریزد، فقط از کمترین مقدار خمیردندان استفاده کنید.
زمان مراجعه به دندان‌پزشک کودک
چه زمانی باید بردن کودک نزد دندان‌پزشک را شروع کنید؟ کودک خود را طی شش ماه پس از رویش اولین دندانش یا در اولین سالگرد تولدش، یعنی هر کدام زودتر اتفاق بیفتد، پیش دندان‌پزشک ببرید. در این فاصه، در هر ویزیت چک‌آپ سلامت کودک، پزشک اصلی فرزندتان باید نگاهی به دندان‌های او بیندازد، البته اگر کودکتان دندان دارد و با توجه به ریسک او برای پوسیدگی دندان، هر سه تا شش ماه یک بار از لاک فلوراید استفاده کند.
از جمله عوامل ریسک پوسیدگی دندان بچه‌ها می‌توان به سابقه‌ٔ خانوادگی پوسیدگی و سلامت ضعیف دندان مادر در دوران بارداری اشاره کرد. هنگامی که کودک خود را پیش دندان‌پزشک می‌برید، حتماً درمان‌های فلورایدی را که کودک شما قبلاً دریافت کرده است با دندان‌پزشک در میان بگذارید.
غذا و خوراکی‌های مسبب پوسیدگی دندان کودک
چه غذاها و خوراکی‌ها می‌توانند باعث پوسیدگی دندان کودکان شوند؟ برخی غذاهای می‌توانند در ایجاد پوسیدگی دندان مؤثرتر باشند. مثلاً غذاهای شیرین و برخی نشاسته‌ها می‌توانند به ایجاد پوسیدگی کمک کنند اگر بدون رعایت بهداشت دهان و دندان کودک باشد. موارد زیر اغلب مقصرهای شایعی هستند:
- شیرینی‌ها، آب‌نبات و شکلات‌ها
- میوه
- میوه خشک
- آب‌میوه
- کره‌ٔ بادام‌زمینی
- ژله
- نان‌ها
- بیسکویت‌ها
- پاستا و ماکارونی
این غذاها و خوردنی‌ها را همراه غذا سرو کنید و نه به عنوان میان‌وعده تا در نتیجه احتمال خارج شدن آنها از لای دندان‌ها بیشتر باشد و خیلی طولانی روی دندان نمانند. سرو آنها با آب نیز مفید است. کودک خود را با شیشه‌شیر حاوی شیر یا شیر خشک و آب‌میوه یا مایعات شیرین‌شده در تخت نگذارید. این مایعات، باکتری‌های موجود در دهان را که باعث پوسیدگی دندان می‌شوند، تغذیه می‌کنند.
