کمآبی بدن در کودک: دو تا هشت سال
کمآبی بدن در بچهها یک مورد جدی است که نیاز به آگاهی والدین دارد. در این مطلب با کمآبی بدن، علائم و نشانههای کمآبی بدن کودک، درمان کمآبی و پیشگیری از کمآبی بدن بچهها آشنا شوید.
کمآبی بدن چیست؟
اگر فرزند شما دچار کمبود آب بدن یا اصطلاحاً دهیدراتاسیون شود، به این معنی است که او به آن اندازه که نیاز دارد در بدنش مایعات ندارد. بچهها نسبت به بزرگسالان بیشتر مستعد کمبود آب بدن هستند و اگر کودک شما در مقایسه با مایعی که در اثر استفراغ، اسهال، تب یا تعریق از دست دهد، مایع کمتری دریافت کند، کمآبی بدن میتواند اتفاق بیفتد. کمبود آب بدن میتواند خفیف و به راحتی قابل اصلاح، متوسط، یا شدید و تهدیدکنندهٔ زندگی باشد.
چطور بفهمید کودکتان دچار کمآبی بدن شده است؟
هر یک از این علائم میتواند نشان دهد کودک شما دچار کمبود آب بدن شده یا در حال دچار شدن به آن است:
- گذشت بیش از شش ساعت بدون ادرار کردن
- ادرار زرد تیره با بوی تند
- بیحالی
- دهان و لبهای خشک و تفتیده
- گریهٔ بدون اشک
و علائم زیر نشان میدهد کودک شما ممکن است به طور جدی دچار کمآبی بدن شده است:
- چشمهای گودرفته
- دستها و پاهایی که سرد هستند و لکهلکه به نظر میرسند.
- احساس سبکی در سر، سرگیجه یا هذیانگویی
- خوابآلودگی یا بهانهگیری بیش از حد
اگر کودکتان علائم کمآبی بدن را داشت، چه کار کنید؟
بچههای خردسال میتوانند به سرعت تا حد خطرناکی دچار کمآبی بدن شوند، بنابراین اگر فکر میکنید کودک شما هر گونه علائم کمآبی جدی بدن را نشان میدهد، سریعاً او را به اورژانس ببرید. ممکن است تا زمانی که دوباره هیدراته شود، به دریافت مایعات از طریق سرم داخل وریدی نیاز داشته باشد.
در غیر این صورت، برای مشاوره با پزشکش تماس بگیرید. او ممکن است بخواهد فرزند شما را ببیند تا مطمئن شود حالش خوب است. اگر به این نتیجه برسد که به میزان خفیفی دچار کمآبی شده، ممکن است به شما بگوید که برای پر کردن دوبارهٔ آب و نمکها یا الکترولیتهایی که بدنش از دست داده، مایع مخصوصی به او بدهید.
هرچند مایعات الکترولیت در بیشتر داروخانهها موجود است که پدالیت، اینفالیت و رویتال برخی از نامهای تجاری این محصول هستند اما هرگز بدون تجویز و اجازهٔ پزشک کودکتان این مایعات را به بچهها ندهید. همچنین نوشیدنیهای ورزشی مانند گاتورید را جایگزین این محصولات نکنید. اگرچه نوشیدنیهای ورزشی حاوی الکترولیت هستند، اما آنها در مقایسه با مایعات الکترولیتی که به طور خاص برای کمک به آبرسانی مجدد به بدن کودکان ساخته شدهاند، غلظت قند بیشتری دارند.
پزشک میتواند بر اساس سن و وزن فرزند شما دستورالعملهای دقیق استفاده از مایعات الکترولیت را بدهد، اما یک دستورالعمل کلی برای کل مقدار محلولی که او باید طی سه یا چهار ساعت مصرف کند حدود ۵ قاشق غذاخوریی، یعنی ۲۵ میلیلیتر یا سیسی به ازای هر ۴۵۰ گرم از وزن فرزندتان است. به عنوان مثال، اگر فرزند شما ۱۳ کیلوگرم وزن دارد، این برابر با ۱۵۰ قاشق چایخوری، یعنی معادل ۷۵۰ میلیلیتر یا سیسی یا حدود ۳ لیوان الکترولیت است.
همهٔ بچهها طعم مایعات الکترولیتی را دوست ندارند، بنابراین اگر کودک شما از نوشیدن آنها امتناع ورزید، مقدار مایعاتی را که به طور معمول مینوشد، افزایش دهید و از پزشک خود در مورد گزینههای دیگر سؤال کنید. بستنی یخی و تراشههای یخ ممکن است گزینهٔ جذابی برای کمک به هیدراته کردن بچههایی باشد که برای خوردن آنها به اندازهٔ کافی بزرگ هستند.
چگونه میتوان از کمآبی بدن کودکان جلوگیری کرد؟
اطمینان حاصل کنید که کودک شما به خصوص در روزهای خیلی گرم و هنگام بیمار شدن مایعات زیادی مینوشد و به طور مکرر به او آب پیشنهاد کنید. اما به فرزندتان نوشیدنیهای گازدار ندهید، زیرا آنها برای دندان و سلامت او وحشتناک هستند. اگر آبمیوه مینوشد، مقدار آبمیوهٔ مصرفی او در هر روز را افزایش ندهید، اما میتوانید آن را با آب رقیق کنید.
برای مثال، اگر او روزانه ۹۰ تا ۱۲۰ میلیلیتر آبمیوه مینوشد، میتوانید آن را با آب رقیق کنید طوری که به ۱۸۰ تا ۲۴۰ میلیلیتر مایع برسید. اگر او در هر روز ۱۸۰ میلیلیتر آب مینوشد، میتوانید آن را رقیق کنید تا به ۳۶۰ میلیلیتر مایع برسید. کارشناسان طب اطفال توصیه میکنند میزان مصرف آبمیوهٔ کودکتان را محدود کنید. همچنین در شرایط زیر بیشتر نسبت به علائم کمبود آب بدن هوشیار باشید:
تب: هر زمان که فرزندتان تب داشت، به او مایعات زیادی بدهید. او ممکن است نوشیدنی خیلی سردی را ترجیح دهد یا مایعات گرم برایش آرامشبخشتر باشد. اگر در بلعیدن مشکل دارد، میتوانید برای رفع ناراحتیاش و طبق دستور پزشکش به او یک داروی مسکن مانند استامینوفن کودکان بدهید. اما هرگز به یک کودک آسپرین ندهید، زیرا آسپرین با یک بیماری نادر اما جدی به نام سندرم ری ارتباط داده شده است.
گرمای بیش از حد: فعالیت بیش از حد در یک روز گرم یا فقط نشستن در اتاقی دمکرده و خیلی گرم میتواند منجر به تعریق و از دست رفتن مایعات بدن شود. به کودک خود در هوای گرم یا وقتی درگیر فعالیتی پرتکاپو است، بیش از حد معمول مایعات بدهید.
اسهال: اگر فرزند شما بیماری رودهای، به ویژه گاستروانتریت، یعنی التهاب معدهای رودهای حاد دارد، مایعات بدنش را از طریق اسهال و استفراغ از دست خواهد داد. در این حالت به او آبمیوه ندهید، زیرا میتواند وضعیت را وخیمتر کند و به او داروهای بدون نسخهٔ ضداسهال هم ندهید، مگر اینکه پزشکش توصیه کند. فقط کودک خود را تشویق کنید که آب زیادی بنوشد. اگر فکر میکنید کودکتان در حال ابتلا به دهیدارتاسیون است، میتوانید به او نوشیدنی الکترولیتی و باز هم با کسب اجازه از پزشکش بدهید.
به علاوه، اگر فرزند شما دچار کمآبی ناشی از اسهال باشد، مدفوع او شل خواهد بود. اگر از دست دادن مایعات بدن در اثر استفراغ یا علت دیگری باعث کمآبی بدن شود، دفعات دفع مدفوع کمتری خواهد داشت. در مورد اسهال در کودکان بیشتر بدانید.
استفراغ: ویروسها و عفونتهای روده میتوانند منجر به استفراغ در کودکان شوند. اگر فرزند شما در پایین نگه داشتن مایعات در معدهاش مشکل دارد، به راحتی میتواند دچار کمآبی بدن شود. سعی کنید مقادیر بسیار کمی مایعات را به دفعات زیاد به او بدهید. هنگامی که معدهاش آرام شد با دادن جرعههای مکرری آب شروع کنید، تقریباً یک قاشق چایخوری، معادل ۵ میلیلیتر یا سیسی در هر ۱۰ دقیقه برای چند ساعت. سپس، اگر همه چیز خوب پیش رفت، میتوانید مقدار آن را به ۲ قاشق چایخوری، معادل ۱۰ میلیلیتر یا سیسی در هر پنج دقیقه افزایش دهید.
از نوشیدن خودداری میکند: گلودرد یا عارضهای مانند بیماری دست، پا و دهان میتواند آنقدر درد ایجاد کند که کودک نخواهد چیزی بنوشد. با دستور پزشک کودک، میتوانید به کودک خود دُزی از استامینوفن اطفال یا ایبوپروفن بدهید تا ناراحتیاش تسکین یابد و سپس مایعات را به طور مکرر و در مقادیر کم به او پیشنهاد کنید. ولی سرخودانه به بچهها مسکن ندهید!
مایعات سرد ممکن است تسکیندهنده باشد، اما از نوشیدنیهای مرکبات مانند آب پرتقال و آب گریپفروت خودداری کنید، زیرا آنها ایجاد سوزش میکنند و بافتهای تحریکشدهٔ گلوی کودک را میسوزانند.