تغییر ساعت، سفر و تغذیه چه تأثیری در برنامهٔ روتین کودک میگذارد؟
متخصصان میگویند این گفته درست است که برخی کودکان راحتتر از دیگر همسنهای خود با برنامهٔ روتین کنار میآیند. بنابراین بسیاری از کودکان به طور طبیعی و خودبهخود یک برنامهٔ قابل پیشبینی برای خوردن و خوابیدن پیدا میکنند و برخی دیگر نسبتاً راحت با برنامهٔ ایجادشده توسط والدین منطبق میشوند، اما کودکان از لحاظ ثبات متفاوت هستند. با این وجود و در نهایت تمام بچهها این توانایی را دارند که از برنامهٔ تعیینشده برایشان پیروی کنند. در این مطلب میتوانید با دلایل تفاوت کودکان در این تطبیق با برنامه، تأثیر تغییراتی مثل سفر، نوع تغذیه، تغییر ساعت فصلی و برخی تغییرات دیگر در کودک و برنامهٔ روزانهٔ او آشنا شوید.
دلایل تفاوت کودکان در کنار آمدن با برنامهٔ روتین روزانه
کودکان با یکدیگر فرقهای زیادی دارند که لازمهٔ ایجاد برنامههای روزانهٔ متفاوتی برای آنهاست. برخی از دلایلی که ممکن است باعث تفاوت در میزان تطبیق کودکان با یک برنامهٔ روتین روزانه شود شامل موارد زیر است:
خلقوخو: منطبق شدن با یک برنامهٔ ثابت روزانه تا حد زیادی با خلقوخوی فردی کودک شما ارتباط دارد. برخی از کودکان برنامهٔ روتین را دوست دارند و بعضی ندارند. با این حال، تمام کودکان قادر به دنبال کردن یک برنامهٔ یکسان نیستند، اما همهٔ آنها قادر به پیروی از یک برنامه هستند.
عوامل پزشکی: به خاطر داشته باشید که عوامل پزشکی و رشدی میتواند در توانایی کودک شما برای سازگاری با یک برنامهٔ روتین تأثیرگذار باشد. به عنوان مثال کودکانی با هر کدام از شرایط زیر ممکن است دورهٔ خواب کوتاهتری داشته باشند و به دفعات بیشتری شیر بخورند:
- کودکان زودرس
- کودکانی با وزن پایین در هنگام تولد
- کودکانی با ریفلاکس شدید
یادتان باشد اگر سؤالی در مورد برنامهٔ کودک خود دارید، همیشه بهتر است که اول موضوع را با پزشک کودکتان مطرح کنید.
تأثیر تغییر ساعت در برنامهٔ روزانهٔ کودک
برخی از والدین ممکن است فکر کنند که با تغییر ساعت، برنامهٔ روتین کودکشان مختل خواهد شد. این امر امکان دارد اما اگر منظور از تغییر ساعت برای صرفهجویی در نور روز است که اول هر سال در بهار و آخر تابستان و شروع پاییز در کشور انجام میشود، تطبیق مجدد کودک به طور معمول خیلی طول نمیکشد. برای مثال، اگر کودکتان معمولاً هفت صبح از خواب بیدار میشود، وقتی ساعت به عقب برمیگردد شما ممکن است از اینکه او شش صبح بیدار شود نگران شوید. اما چند روز تا یک هفته صبر کنید و کودک احتمالاً به زمان بیداری قبلیاش برخواهد گشت. البته همیشه این اتفاق نمیافتد و گاهی ممکن است پس از جلو رفتن ساعت در بهار، برخی از کودکان این ساعتِ جدید را به ساعت دائم خواب خود تبدیل کنند، بنابراین ممکن است مجبور باشید با این یک ساعت کنار بیایید.
با این حال، شما میتوانید کار دیگری نیز انجام دهید. یعنی در هفتهٔ منتهی به تغییر ساعت، کودکتان را ۱۰ تا ۱۵ دقیقه زودتر یا دیرتر بسته به زمان سال به رختخواب ببرید. همین شیوه برای جابهجایی در منطقهٔ زمانی نیز کاربرد دارد. بسته به کشوری که میخواهید به آن سفر کنید، در طول هفتهٔ قبل از سفرتان میتوانید به تدریج ساعت خواب کودک را به عقب یا جلو ببرید. در بازگشت نیز همین پروسه را معکوس کنید و در حینی که کودکتان ساعت درونی بدن خود را دوباره تطبیق میدهد هم صبور باشید.
یک روش دیگر برای کمک به کودک در طول یک تغییر زمانی بزرگتر این است که در مورد اینکه چه زمانی روز، و چه زمانی شب است سرنخهایی به او بدهید. در طول روز او را مرتب به حیاط یا تراس ببرید و با او بازی کنید و سپس در اواخر بعدازظهر یا اوایل شب، خانه را آرام و نورها را کم کنید تا برای خواب آماده شود.
تأثیر سفر در برنامهٔ روزانهٔ کودک
اگر قصد سفر کردن دارید، شاید بخواهید بدانید که یک سفر و حتی سفری در داخل کشور، چه تأثیری در برنامهٔ روتین کودکتان دارد. طبق گفتهٔ کارشناسان همهٔ سفرها برنامهٔ روتین کودک را به هم نمیزند. اگر سفری یک هفتهای در داخل کشور دارید، به احتمال زیاد قادر خواهید بود تقریباً همان برنامهٔ چرت زدن، تغذیه و بازی را که در خانه داشتید در سفر هم دنبال کنید. مورد عمدهای که کودکتان باید با آن تطبیق پیدا کند، محیط ناآشنا و یک محل خواب متفاوت است.
اما اگر سفرتان شامل گردش و فعالیت زیادی است و کودکتان هر روز در صندلی ماشین یا کالسکه چرت میزند، تا دیروقت بیرون است و در حین حرکت و گردش غذایش را میخورد، وقتی به خانه برگردید ممکن است بازگشت به برنامهٔ روتین قبل و تطبیق دوباره با آن میتواند مدت بیشتری در حدود سه روز تا یک هفته طول بکشد که تا آن زمان هم ممکن است کودکتان بیش از همیشه بهانهگیری و بیقراری کند.
تأثیر تغذیه با شیر مادر و شیر خشک در برنامهٔ روزانهٔ کودک
این سؤال ممکن است برای شما هم پیش آمده باشد که آیا عادت کردن به یک برنامهٔ روتین برای کودکی که شیر خشک میخورد آسانتر از کودکی است که با شیر مادر تغذیه میشود؟ در مورد دورههای طولانیتری خواب در کودکانی که شیر خشک میخورند نسبت به آنهایی که با شیر مادر تغذیه میشوند بین کارشناسان اتفاق نظر وجود ندارد. همچنین در مورد این موضوع که آیا همین امر باعث میشود تا آنها در برنامهٔ روتین خود ثبات بیشتری داشته باشند نیز هنوز یک نظر مشخص قطعی موجود نیست.
برخی پزشکان این ادعا را درست نمیدانند و میگویند این گفته اصلاً درست نیست که کودکانی که شیر خشک میخورند طولانیتر یا بهتر میخوابند. اما بسیاری از والدینی که کودکشان را با شیر خشک تغذیه میکنند میگویند فاصلهٔ بیشتری بین وعدههای تغذیهٔ کودک آنها نسبت به کودکانی که شیر مادر میخورند وجود دارد. اگرچه شیر خشک و شیر مادر کالری برابری به ازای هر سیسی دارند اما شیر مادر به طور طبیعی راحتتر هضم میشود و بنابراین با سرعت بیشتری در دستگاه گوارش کودک حرکت میکند و کودک زودتر نیاز به وعدهٔ شیر خوردن بعدی پیدا میکند. بنابراین اگر شما شیوهٔ صحیح شیردهی را بلد باشید و سینهای را که به دهان کودک میگذارید درست و کامل خالی کنید، کودکتان شیر پسین شما را دریافت میکند که چربی بیشتری دارد و به او کمک میکند کاملاً سیر شود و ممکن است هر بار بیشتر بخوابد و کمتر گرسنه شود.
در هر صورت، تغذیه با شیر مادر یا شیر خشک نباید بر توانایی کودکتان برای پیروی از یک برنامهٔ روتین یا برنامهای که توسط والدین ایجاد شده است اثر بگذارد.
تأثیر یک تغییر موقتی در برنامهٔ روتین کودک
شما نیز ممکن است فکر کنید که ایرادی ندارد اگر گاهی برنامهٔ کودک را تغییر دهید و مثلاً زمانی که ساعت چرت روزانهٔ اوست، کودک را برای گردش از خانه ببرید. اما برخی کارشناسان معتقدند این کار خوبی نیست، زیرا اگر کودکتان از یک یا دو ساعت از خواب معمولش محروم شود، احتمالاً در حالتی نیست که از آن فعالیت یا گردش واقعاً لذت ببرد. به علاوه با این کار، کودک و خودتان را برای خواباندنِ او در بعدازظهر و شب به دردسر میاندازید. اگر هم چرت صبح را جا بیندازید، کودکتان ممکن است بیش از حد خسته شود و وقتی به خانه برمیگردید برای چرت بعدازظهر هم به سختی بتواند بخوابد و اگر آن چرت بعدازظهر را هم به تأخیر بیندازید، او ممکن است کلاً آن را حذف کند که باعث میشود در زمان خواب شب کاملاً خسته و بدخلق شود یا ممکن است چرت بعدازظهر را آنقدر دیر شروع کند یا آنقدر عمیق بخوابد که در ساعت خواب شب خسته نباشد و نتوانید او را بخوابانید.
با تمام اینها، شما کودکتان را بهتر از هر کسی میشناسید و باید هنگام تصمیمگیری، برنامهٔ زمانی خواب و خوراکش را در نظر بگیرید. برخی کودکان به راحتی میتوانند در زمان متفاوتی چرتشان را بزنند، درحالیکه دیگر کودکان ممکن است کاملاً برنامهشان به هم بریزد و البته، گاهی اوقات کودک شما به هر حال مجبور است چرتش را جا بیندازد، چه به دلیل اینکه یکی از عزیزانتان مثل مادربزرگ برای دیدنش آمده است یا برای اینکه فقط در زمان چرتش توانستید از پزشک متخصص اطفال وقت بگیرید که طبیعتاً این اتفاقات گهگاه نمیتواند کودک را خیلی از برنامهاش دور بیندازد.