سکسکه در نوزادان
آیا کودکتان سکسکه میکند؟ کاملاً طبیعی است! حتی جنینها نیز در رحم مادر سکسکه میکنند و گاهی اوقات این مسأله زنان باردار را نگران میکند. چه در زمانی که سکسکههای فرزندتان را در دوران بارداری حس کرده باشید یا فقط از زمانی که به دنیا آمده است، در هر صورت سکسکه نوزاد میتواند برای هر دوی شما غافلگیرکننده باشد.
با این حال، در بعضی مواقع سکسکه میتواند نشانه مشکلی باشد و باید توسط پزشک بررسی شود تا از سلامت کودک مطمئن شوید. در این مطلب با عوامل ایجاد و چگونگی متوقف کردن سکسکه در نوزادان و کودکان آشنا میشوید.
سکسکه چیست؟
سکسکه یک عارضه معمول و رایج در شیرخواران زیر یکسال، کودکان و بزرگسالان است و زمانی ایجاد میشود که دیافراگم یا عضله نازک بین قفسه سینه و شکم به طور غیرارادی منقبض و سفت میشود.
دیافراگم یک لایه عضلانی بزرگ است که بین ریهها قرار گرفته است. فعالیت هماهنگ دیافراگم با عضلات بین دندهای باعث میشود که ما بتوانیم نفس بکشیم. انقباض ناگهانی دیافراگم به علت التهاب یا تحریک این عضله باعث به درون کشیدن شدید و غیرارادی هوا به داخل ریه و بسته شدن سریع تارهای صوتی میشود و این همان چیزی است که صدای آشنا، یعنی، سکسکه را ایجاد میکند.
چرا نوزاد سکسکه میکند؟
سکسکه یکی از اولین عاداتی است که در کودکتان شکل میگیرد و به ویژه در نوزادان و کودکان شیرخوار تا 12 ماهگی بلافاصله بعد از شیرخوردن شایع است. کودکان حتی قبل از به دنیا آمدن و در دوران جنینی هم ممکن است دچار سکسکه شوند. یعنی از حدود ماه ششم بارداری که ریههای کودک شروع به رشد میکنند، بسیاری از زنان باردار حسی شبیه بالبال زدن مثل بال زدن پروانه را که ناشی از سکسکه جنین است، در شکم خود احساس میکنند. اگر در زمان بارداری متوجه اسپاسمهای کوچک منظم در شکم خود شدید، احتمالاً جنین دچار سکسکه شده است.
درست نمیدانیم چرا، اما سکسکه در نوزادان و کودکان ممکن است به دلیل افزایش تجمع گاز در معده ایجاد شود. دادن غذای بیش از حد به کودک یا بلعیدن هوا در حین شیر خوردن میتواند باعث منبسط شدن معده و فشار آمدن به دیافراگم شود و این امر موجب سکسکه میشود. جالب است بدانید که سکسکه برای رشد مغز و تنفس کودک شما ضروری است.
آیا وقتی نوزادان سکسکه میکنند، درد دارند؟
وقتی یک کودک سکسکه میکند، به نظر میرسد که تمام بدن او تکان میخورد و صدای سکسکه میتواند بسیار بلند باشد. با این حال، بعید است که کودک در هنگام سکسکه احساس درد کند. منطقی است که بگوییم تجربه یک نوزاد یا کودک خردسال هنگام سکسکه مشابه زمانی است که یک بزرگسال سکسکه میکند. سکسکه گاهی اوقات میتواند با رفلاکس معده همراه با بالا آوردن مقدار کمی شیر همراه باشد. نوزادانی که مبتلا به بیماری ریفلاکس معده به مری (GERD) تشخیص داده شدهاند یعنی زمانی که اسید معده به دلیل رفلاکس به مری میرسد، دچار ناراحتی میشوند.
سکسکه و ریفلاکس معده به مری
سکسکه معمولاً کودکان را آزار نمیدهد. اما گاهی اوقات نشانه رفلاکس معده به مری (GERD) است و نوزادان مبتلا به بیماری ریفلاکس اسید معده به مری نیز ممکن است بیشتر مستعد سکسکهٔ همراه با استفراغ، سرفه و تحریکپذیری باشند. در این حالت، رفلاکس، باعث برگشت اسید معده به مری کودک میشود. اگر کودک شما مبتلا به ریفلاکس معده به مری باشد، سکسکه تنها علامت آن نخواهد بود. نوزادان مبتلا به ریفلاکس علائمی مانند موارد زیر را دارند:
- سرفه کردن
- تف کردن
- تحریکپذیری و گریه کردن
- قوس دادن پشت خود، به خصوص در حین غذا خوردن یا بعد از آن
چنین رفتارهایی باید با پزشک در میان گذاشته شوند. همچنین سکسکهٔ غیرقابل کنترل و مکرر، به ویژه پس از یک سالگی از مواردی است که باید به پزشک اطلاع داده شود. اگرچه سکسکه به ندرت نشانهای از یک بیماری جدیتر است، اما احتیاط در این مورد لازم است. بنابراین اگر متوجه این علائم شدید، با پزشک کودک، در مورد اینکه آیا فرزندتان ممکن است ریفلاکس داشته باشد و نحوه مدیریت آن صحبت کنید.
آیا سکسکه تنفس نوزاد را مختل میکند؟
سکسکهٔ نوزاد یکی از رفلکسهای طبیعی است که پدر و مادر باید در مورد آنها بدانند، اما نیازی به احساس خطر نیست. سکسکه به احتمال زیاد پس از یک وعده غذا خوردن یا زمانی که کودک هیجانزده میشود، رخ میدهد. با رشد و بلوغ ارگانهای داخلی بدن نوزاد، شدت و فراوانی سکسکه کاهش مییابد. سکسکه هیچ ارتباطی با تنفس ندارد، بلکه ناشی از انقباضات ناگهانی دیافراگم به علت التهاب یا تحریک آن است. برخی متخصصان طب اطفال بر این باورند که سکسکۀ نوزاد معمولاً با تغذیه شیر مادر، تغذیه با شیر خشک، غذاهای دیگر یا افت درجه حرارت که باعث میشود کودک احساس سردی کند، ایجاد میشود. سکسکه بیضرر تلقی میشود، مگر اینکه به قدری ادامه یابد که در تغذیه و خواب منظم نوزاد تداخل ایجاد کند.
چگونه میتوان سکسکه در شیرخواران و کودکان را متوقف کرد؟
کودکان معمولاً از سکسکههای خود اذیت نمیشوند و حتی میتوانند در حین سکسکه غذا بخورند و بخوابند. معمولاً یک دوره سکسکه در عرض 5 تا 10 دقیقه خودبهخود قطع میشود و نیازی به روشهای درمانی برای قطع سکسکه نیست. اگر نگران سکسکه کودک خود هستید، راهکارهایی وجود دارد که ممکن است کمک کند سکسکهها زودتر متوقف شده یا به طور کلی از آنها جلوگیری شود. این راهکارها عبارتند از:
آروغ کودک را بگیرید. اگر کودک شما اغلب بعد از شیر خوردن سکسکه میکند، او را به صورت عمودی روی پای خود بنشانید یا به شانه خود تکیه دهید و به آرامی پشت او را مالش دهید. به عنوان یک قاعده کلی، اکثر شیرخوارانی که نیاز به آروغ زدن دارند، پس از یک یا دو دقیقه این کار را انجام میدهند. اگر به نظر میرسد کودک شما از گاز معده ناراحت نیست و بعد از اینکه به او فرصت دادید آروغ نزد، تغذیه او را از سر بگیرید.
سرعت شیردادن را کاهش دهید. طولانیتر کردن مدت زمان شیر خوردن به رفع این حالت کمک می کند. انجام این کار میتواند برای کودکانی که با شیشه، شیر میخورند، راحتتر باشد. وقت گذاشتن بیشتر برای تغذیه گاهی اوقات میتواند مفید باشد، زیرا باعث میشود که این کار با آرامش بیشتری همراه باشد. برای این منظور، سرپستانکی با جریان شیر کندتر و سفت کردن درپوش شیشه شیر را امتحان کنید.
فقط زمانی به کودک شیر بدهید که آرام و آسوده باشد. سعی کنید قبل از اینکه کودک گرسنه شود و شروع به گریه کند به او شیر بدهید. اگر کودک شما در حین شیر خوردن ناراحت باشد، ممکن است شیر مادر یا شیرخشک راحت پایین نرود و این میتواند مری او را تحریک کند.
پس از شیر خوردن کودک خود را در حالت عمودی نگه دارید. وضعیت عمودی کمک میکند تا هضم غذای کودک به شکل راحتتری انجام میشود.
هنگام شیر دادن مطمئن شوید که نوک شیشه شیر کاملاً پر از شیر است. اگر با شیشه شیر به کودکتان غذا میدهید، قبل از شروع تغذیه، هوای داخل نوک سرشیشه را کاهش دهید. هوای اضافی داخل آن میتواند سکسکه را بدتر کند.
سرشیشهای با سایز مناسب کودک خود بخرید. اگر با شیشه شیر به کودکتان غذا میدهید، مطمئن شوید که جریان شیری که از سرشیشه خارج میشود، برای کودک خیلی سریع یا خیلی کند نیست. جریان مناسب شیر میتواند به سن کودک بستگی داشته باشد، بنابراین شاید لازم باشد هر چند ماه یک بار سرشیشهها را عوض کنید.
سینه خود را خوب در دهان کودک چفت کنید. اگر به فرزندتان شیر میدهید، مطمئن شوید که نوک سینه را خوب به دهان گرفته است به طوری که کل نوک سینه داخل دهان اوست.
از پستانک کمک بگیرید. پستانکها گاهی اوقات میتوانند سکسکه را متوقف کنند. حرکت مکیدن پستانک میتواند به شل شدن دیافراگم کمک کند.
با رشد بیشتر کودک، معمولاً بروز سکسکه کاهش مییابد و تنها گاهی اتفاق میافتد. مالش ملایم پشت، نوشاندن یک جرعه آب جوشیده و سرد شده به کودکان بزرگتر از شش ماه یا دادن وسیلهای به کودک برای مکیدن نیز گاهی ممکن است مؤثر باشد.
نحوه متوقف کردن سکسکه در حین تغذیه نوزاد
- اگر متوجه شدید که فرزندتان در طول شیر خوردن از سینه یا شیشه شیر، بیشتر سکسکه میکند، شاید خیلی سریع به او شیر میدهید. کاهش سرعت شیردهی میتواند احتمال بروز سکسکه را برای کودک شما کاهش دهد. همچنین چند ترفند وجود دارد که میتوانید امتحان کنید:
- استراحت بدهید. تغییر وضعیت، آروغ گرفتن یا حتی تسکین و آرام کردن کودک میتواند به قطع سکسکه کمک کند. اگر بعد از چند دقیقه، سکسکه کودک کاهش نیافته است، شیر دادن مجدد ممکن است او را آرام کند.
- روتین خود را تغییر دهید. اگر کودک شما مکرراً سکسکه میکند، مقادیر کمتری شیر را در دفعات بیشتری به او بدهید. این کار میتواند به او کمک کند تا در طول هر وعده شیر خوردن، هوای زیادی را نبلعد.
- پوزیشن جدیدی برای شیردهی را امتحان کنید. نگه داشتن کودک به صورت عمودیتر میتواند کمککننده باشد. در این حالت کودکتان صاف دراز نمیکشد و ممکن است هوای کمتری را در هنگام شیر خوردن ببلعد.
- بیشتر آروغ بگیرید. اگر با شیشه شیر فرزندتان را تغذیه میکنید، سعی کنید بیشتر آروغ او را بگیرید، مثلاً بعد از هر 30 تا 60 میلیلیتر شیر.
- در حین شیر دادن به کودک نیز، آروغ او را بگیرید. کودکان ممکن است در حین خوردن شیر شروع به سکسکه کنند، زیرا گاز اضافی دارند که معده آنها را تحریک میکند. نگه داشتن کودک در حالت عمودی و ضربه زدن آرام به پشت او میتواند کمککننده باشد.
باورهای غلط برای متوقف کردن سکسکه نوزادان
مادربزرگها و سنتهای قومی، روشهای زیادی پیشنهاد میکنند که چند قرن عمر دارند؛ اما برخی از درمانهای رایج برای سکسکه کاملاً ریشه در سنت دارند و هیچ مبنای علمی ندارند. ایجاد یک شوک ناگهانی و غیرمنتظره با ترکاندن یک کیسهٔ بادشده، وادار کردن فرد به بالا و پایین پریدن، کشیدن زبان، نوشیدن آب در حالت وارونه یا انداختن یک کلید سرد در یقهٔ لباس فرد دچار سکسکه، ازجمله روشهای بسیار غلطی هستند که برای توقف سکسکه پیشنهاد میشوند.
امتحان کردن این روشها و بسیاری از دیگر درمانهای خانگی برای رفع سکسه کودکان، اصلاً کار درستی نیست. این درمانهای فرضی میتوانند کودک را پریشان کنند و حتی ممکن است خطرناک باشند. همچنین، بعید به نظر میرسد که سکسکه را متوقف کنند. ضربه زدن به پشت نوزاد یا هر نوع روش خشونتآمیز دیگری نیز برای توقف سکسکه هرگز توصیه نمیشود.
همانطور که پیشتر اشاره شد در مورد نوزادان، تغییر موقعیت بدنی کودک و تلاش برای آروغ گرفتن از نوزاد نیز ممکن است مؤثر باشد. اگر نوزادتان اغلب اوقات سکسکه میکند، سعی کنید او را در زمانی که آرام است و قبل از اینکه خیلی گرسنه شود، تغذیه کنید. این کار احتمال وقوع سکسکه در طول تغذیه را کاهش میدهد. سعی کنید تا حد توان، تغذیه را برای کودک به فرایندی آرام و همراه با فراغت خاطر و با حداقل حواسپرتی تبدیل کنید. اگر سکسکه در طول تغذیه رخ میدهد، تغذیه را متوقف کنید و فرصت دهید تا سکسکه قطع شود یا آروغ دادن نوزاد را امتحان کنید.
آیا شربت گریپ به کودک بدهم؟
شربت گریپ یا گریپ واتر مخلوطی از گیاهان و آب است. این شربت به طور سنتی برای درمان قولنج و سایر مشکلات معده استفاده میشود. گیاهانی که معمولاً در گریپ واتر وجود دارد عبارتاند از:
- زنجبیل
- رازیانه
- بابونه
- دارچین
اگر مشکلات معده مسبب سکسکه باشد، طبق ادعای برخی از مردم گریپ واتر ممکن است کمک کننده باشد. با این حال، هیچ مدرک علمی، در حال حاضر، این درمان را تأیید نمیکند و از آنجایی که خطرات گریپ واتر کم است، برخی افراد ممکن است آن را امتحان کنند. بنابراین بهتر است قبل از هرگونه اقدام و بکارگیری درمانهای خودسرانه، ابتدا پزشک را در جریان بگذارید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنم؟
سکسکه طبیعی است و معمولاً به کودک شما آسیب نمیرساند. در کودکان خیلی کوچک، سکسکه معمولاً نشانه این است که آنها باید در حین شیر خوردن یا بعد از آن به حالت عمودی بنشینند، شیر دادن به آنها باید کندتر باشد، یا اینکه قبل یا بعد از شیر خوردن به زمان بیشتری برای استراحت نیاز دارند. اگر به نظر میرسد که کودکتان درد میکشد یا ساعتها است که سکسکهاش قطع نشده، از پزشک کمک بگیرید. مهم است که احساس غریزی خود در مورد کودکتان را دنبال کنید و هر زمان احساس کردید که دلیلی برای نگرانی وجود دارد، به پزشک مراجعه کنید. به عنوان یک قاعده کلی، زمانی کودک خود را نزد پزشک ببرید که:
- سکسکه کودک در عرض 5 تا 10 دقیقه برطرف نشده است.
- احساس میکنید سکسکه کودک بر خواب یا رفتار او تأثیر گذاشته است.
اگر رنگ پوست کودکتان در حین سکسکه تغییر کرد، تیره یا کبود شد، هر چه سریعتر به اورژانس مراجعه کنید. همچنین اگر بعد از یک سالگی کودک، اغلب دچار سکسکه میشود، بهتر است با پزشک تماس بگیرید.
خلاصه اینکه سکسکه کودک معمولاً دلیلی برای نگرانی نیست. اکثر شیرخواران در سال اول، سکسکه دارند و بسیاری از علل احتمالی سکسکه با تغذیه آنها ارتباط دارد. پیروی از شیوههای درست شیردادن به کودک ممکن است سکسکه را کاهش دهد. اگر سکسکه مکرر است، یا اگر باعث ناراحتی کودک یا علائم دیگری میشود، با پزشک صحبت کنید.
همچنین هنگام استفاده از درمانهای خانگی برای سکسکه مراقب باشید! بسیاری از وبسایتها ممکن است روشهایی را معرفی کنند که برای بزرگسالان مناسب است، اما مناسب کودکان نیست. مری و معده کودک شما حساس است، بنابراین مطمئن شوید که داروها یا روشهایی که استفاده میکنید، بیخطر هستند. بنابراین قبل از اعمال هر روشی برای توقف سکسکه با پزشک کودکتان مشورت کنید.
سوالات متداول
این کاملاً طبیعی است که یک نوزاد تازه متولد شده به سکسکه مبتلا شود. در واقع، برخی کودکان حتی قبل از تولدشان نیز سکسکه میکنند.
برای شیرخوارانی که سکسکه میکنند، کار زیادی نمیتوان انجام داد، به جز اینکه آنها را صاف بنشانید و سعی کنید آروغشان را بگیرید. سکسکه اکثر کودکان بدون هیچ مراقبت یا درمان خاصی پس از چند دقیقه متوقف میشود.