آزمایش غربالگری نیفتی یا سل فری در بارداری
آزمایش نیفتی (Nifty) یا آزمایش سل فری، یک آزمایش غربالگری در دوران بارداری است. در این مطلب میتوانید بیشتر با این آزمایش، موارد درخواست آن از سوی پزشک، هزینه و چگونگی انجام آن آشنا شوید.
تست سل فری
آزمایش NIPT یا nifty چیست؟
تست NIPT یا نیفتی (Noninvasive prenatal testing)، که با نام دیگر سل فری (cell free DNA) هم شناخته میشود، یکی از آزمایشات غربالگری در دوران بارداری است. در این آزمایش خون، بخشهایی از DNA جنین که از جفت وارد گردش خون مادر شده، بررسی میشود. این آزمایش نوعی آزمایش غربالگری است و نتیجهٔ آن جنبهٔ تشخیصی ندارد و فقط احتمال بروز اختلالات ژنتیکی را به ماما یا پزشک شما نشان میدهد تا در صورت نیاز، آزمایشات مداخلهای دیگری انجام شود.
در این آزمایش، از یک نمونه خون مادر برای بررسی استفاده میشود. اساس آزمایش NIPT وجود سلولهای جنینی در پلاسمای خون مادر است. مطالعات جدید نشان داده است که از هفتهٔ پنجم تا هفتهٔ هفتم بارداری، DNA جنین وارد گردش خون مادر میشود و اگر این سلولها جدا و DNA جنین از خون مادر به دست آید، میتوان با بررسی آن به وجود اختلالات کروموزومی در جنین پی برد؛ البته این آزمایش از هفتهٔ ۱۰ بارداری به بعد انجام میشود. از آزمایش nifty همچنین برای تعیین جنسیت جنین نیز استفاده میشود.
تست غربالگری NIPT میتواند اطلاعات مهمی از سلامت جنین در اختیار پزشک شما برای تصمیمگیریهای بهموقع قرار دهد. این تست برای تمام انواع و موارد بارداری مثل بارداری دوقلو، بارداری با تخمک اهدایی، لقاح خارج از رحم مثل IVF و IUI قابل انجام است.
همچنین تست NIPT نسبت به آزمایشات غربالگری دارای نتایج مثبت کاذب و منفی کاذب کمتری است. این آزمایش ممکن است نیاز به انجام آزمایشات تهاجمی مانند آمنیوسنتز را کاهش دهد. تست NIPT یک آزمایش غیرتهاجمی است و خطری برای مادر یا جنین ندارد. البته، درخواست و دستور پزشک شما قبل از انجام این آزمایش مهم و ضروری است تا مشخص شود که کدام موارد لازم است در این غربالگری بررسی شوند.
آزمایش سل فری چه فرقی با غربالگری اول و دوم بارداری دارد؟
هر دو آزمایش شامل یک نمونه از خون مادر است، اما آزمایش NIPT به تجزیهٔ DNA سلول آزاد جنینی در خون مادر میپردازد، ولی آزمایش دوگانه و سونوگرافی NT، یعنی غربالگری سه ماههٔ اول و چهارگانه، یعنی غربالگری سه ماههٔ دوم بارداری، سطح برخی پروتئینهای خون مادر را بررسی خواهد کرد.
همچنین آزمایش NIPT دقیقتر از آزمایشات ترکیبی سه ماههٔ اول یا آزمون چهارگانه سه ماههٔ دوم برای ارزیابی احتمال یا خطر ابتلای کودک به سندرم داون است.
آزمایش NIPT یا nifty چطور انجام میشود؟
نمونهگیری خون برای انجام این آزمایش درست مثل انجام یک آزمایش خون ساده است. به این شکل که نمونهای از خون مادر توسط سرنگ گرفته میشود و برای یافتن DNA آزاد جنین مورد ارزیابی قرار میگیرد. در این روش، نمونهگیری از نمونه پرز جنینی یا مایع آمنیوتیک انجام نمیشود و نمونهگیری فقط از خون مادر انجام میشود. بنابراین، احتمال سقط جنین یا آسیبی وجود ندارد. اگر نتیجهٔ آزمایش NIPT، پرخطر گزارش شود، با دستور پزشک یا مامای شما ممکن است آزمایش آمنیوسنتز یا CVS انجام شود، چون گاهی نتیجهٔ نمونهها نه کمخطر است و نه پرخطر، یعنی در واقع نامشخص است؛ که در چنین شرایطی با مشاورهٔ پزشک و مراقب بارداری شما تصمیمگیری خواهد شد.
تست غربالگری NIPT برای بررسی چه مواردی به کار میرود؟
این آزمایش خون میتواند سندرم داون و چند عارضهٔ کروموزومی دیگر را در حدود هفتهٔ ۱۱ بارداری یا بعد از آن کشف کند. در واقع، آزمایش غربالگری NIPT برای بررسی سه اختلال شایع زیر بیشتر کاربرد دارد:
- سندرم داون یا تریزومی ۲۱
- سندرم ادوارد یا تریزومی ۱۸
- سندرم پاتو یا تریزومی ۱۳
همچنین جنسیت جنین را میتوان از طریق این تست خون غیرتهاجمی تشخیص داد. به این ترتیب که این آزمایش میتواند وجود تکههای کروموزوم جنس مذکر را در خون مادر بررسی کند تا بفهمد که جنین پسر است یا دختر.
انجام آزمایش NIPT برای کدام زنان باردار لازم است؟
تست غربالگری NIPT از شروع هفتهٔ ۱۰ تا پایان بارداری برای مادران باردار طبق درخواست پزشک شما قابل انجام است. اما انجام آزمایش غربالگری NIPT در موارد زیر ممکن است ضروریتر باشد:
- بارداری در سن بالای ۳۵ سال
- سابقهٔ بارداری قبلی با تریزومی جنینی
- نتیجهٔ ریسک پرخطر در غربالگری دوگانه و سهگانه یا پیوسته
- تشخیص جابهجایی متعادل کروموزومهای ۱۳ و ۱۸ پدر یا مادر
- یافتههای سونوگرافی غیرطبیعی نشاندهندهٔ آنیوپلوییدی یا اختلال تعدادی کروموزومی
هزینهٔ آزمایش NIPT یا نیفتی چقدر است؟
آزمایش نیفتی، یکی از آزمایشات ژنتیک است که هنوز مورد حمایت بیمههای مختلف در کشور ایران نیست و با توجه به اینکه هنوز تکنولوژی مورد نیاز آن در آزمایشگاههای ایران وجود ندارد، در نتیجه نمونه خون مادر به کشورهای دیگر فرستاده میشود. به همین دلیل، هزینهٔ آن چیزی در حدود دو میلیون و ۴۰۰ هزار تومان محاسبه شده است که میتواند متغیر باشد.
اما برخی از آزمایشگاهها این اطمینان را به والدین میدهند که در صورت مثبت شدن نتیجه، هزینهٔ انجام آمنیوسنتز توسط آزمایشگاه پرداخت خواهد شد؛ این موضوع که چنین گفتهای چقدر صحت دارد، به عهدهٔ خود آزمایشگاه مربوطه است.