به چه بیمارستانی دوستدار مادر میگویند؟
کاهش مرگ مادران و نوزادان، مهمترین هدف پزشکان و ماماها در هنگام زایمان و تولد یک کودک است و از آنجا که سلامت مادر و نوزاد ارتباط تنگاتنگی با هم دارد، توجه به خدمات بیمارستانی برای این دو گروه باید همزمان انجام شود. بررسی تجربههای جهانی نشان میدهد که در کنار طراحی راهنماهای بالینی برای ارائهٔ خدمات، تأمین و بهکارگیری نیروهای ماهر و دلسوز به تعداد کافی، تجهیز بیمارستانها به وسایل، داروها و آزمایشهای مورد نیاز و دیگر خدمات لازم نیز از مهمترین اقداماتی است که باید انجام دهد. پس لازم است تمام خانمها از حقوق مادران باردار هنگام زایمان اطلاع پیدا کنند. در این مطلب میتوانید با مفهوم و اهداف بیمارستان دوستدار مادر آشنا شوید.
بیمارستان دوستدار مادر
از نیمهٔ دوم سال ۱۳۸۱، ادارهٔ سلامت مادران وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، طراحی محتوای ارائهٔ خدمات بیمارستانهای دوستدار مادر را آغاز نمود. هدف از این امر کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان و کاهش ابتلا به عوارض دوران بارداری و زایمان در مادران و نوزادان با ایجاد راهکارهایی مثل بهبود کیفیت خدمات بیمارستانی، کاهش هزینههای غیرضروری و احترام بیش از پیش به حقوق مادران و نوزادان است. ادارهٔ سلامت مادران تصمیم گرفت از عنوان بیمارستان دوستدار مادر برای برنامهها و فعالیتهایی که در راستای اعتلای خدمات بیمارستانی مرتبط دارد به گونهای استفاده کند که منجر به رعایت موارد زیر شود:
- کلاسهای آمادگی زایمان برای مادر و همراه مادر در دوران بارداری برگزار شود تا مادر برای انجام زایمان آماده باشد.
- زایمان طبیعی کمدرد یا بدون درد با استفاده از کلیهٔ روشهای دارویی و غیردارویی علمی و بیعارضه ترویج شود و خدمات مورد نیاز برای این اتفاق به شکلی مطلوب ارائه شود.
- در کنار سلامت جسمی به آرامش و سلامت روحی روانی مادر توجه شود.
- رضایت خاطر مادر و همراهان او از خدمات بیمارستانی تأمین شود.
- حقوق مادر برای مشارکت در انتخاب آگاهانهٔ روشهای توصیهشده به او در نظر گرفته شود.
اهداف بیمارستان دوستدار مادر
بیمارستان دوستدار مادر موظف است که هر مادری در هر زمانی از بارداری، زایمان و هفتهٔ پس از زایمان با هر وضعیتی از سلامت به آنجا مراجعه کرد، خدمات اثربخش و کارآمدی از آن دریافت کند، به شکلی که علاوه بر سلامت خودش، سلامت جنین یا نوزاد او نیز در این مکان تأمین شود و این حضور برای او خاطرهای خوشایند از فرایند بارداری و زایمان باقی بگذارد. بهطورکلی اهداف بیمارستان دوستدار مادر به شرح زیر است:
- کاهش مرگ و میر مادران و نوزادان بر اثر عوارض بارداری، زایمان و پس از زایمان
- کاهش عوارض ناشی از بارداری و زایمان در مادران و نوزادان
- ترویج روشهای مختلف زایمان طبیعی کمدرد یا بیدرد با رعایت و احترام به حق انتخاب مادر
- کاهش میزان سزارینهای غیرضروری
- بهبود کیفیت خدمات بیمارستانی در فوریتهای مامایی و زایمان
- کاهش تأخیر در شروع درمان مادران در معرض خطر
اصول یک بیمارستان دوستدار مادر شامل طبیعی بودن روند زایمان، توانمندسازی مادر، آزادی عمل و استقلال، انجام مداخلات بر اساس اندیکاسیونهای مشخص و نه به صورت روتین و افزایش حس مسئولیتپذیری است که میتوانید با آنها بیشتر آشنا شوید.
اقدامات بیمارستان دوستدار مادر
روند و پایبندی به اصول بیمارستان دوستدار مادر و تلاش برای اجرای اهداف گفتهشده در این بیمارستانها، منجر به تدوین ۱۰ اقدام در بیمارستانهای دوستدار مادر شده، که شامل موارد زیر است:
- ارائهٔ مراقبتهای معمول دوران بارداری، زایمان و پس از زایمان بر اساس پروتکلهای وزارت بهداشت و شواهد علمی موجود در کتب معتبر
- ایجاد دسترسی به خدمات تخصصی مامایی برای مادران در هنگام زایمان، ارتباط با سطوح بالاتر و پایینتر بیمارستان و سطوح خارج بیمارستانی
- امکان ارائهٔ خدمات مراقبتی و پاراکلینیکی در فوریتهای مامایی و زایمان مانند تزریق خون، آزمایشهای تخصصی و حضور متخصص نوزادان در زایمانهای پرخطر
- آموزش به کارکنان در مورد روشهای زایمان بیدرد دارویی و کاهش درد غیردارویی
- ارائهٔ آموزشهای آمادگی برای زایمان به مادران و همراهان با تأکید بر افزایش آگاهی و استفاده از تکنیکهای تنفس، تنآرامی، تمرینات اسکلتی و عضلانی
- ارائهٔ خدمات با توجه به باورها و ارزشهای مذهبی مادر و رعایت حریم خصوصی مادر
- خودداری از اعمالی که به صورت روتین کاربردی ندارد، مثل ناشتا بودن مادر، رگ گرفتن، شیو و اصلاح کردن
- خودداری از انمای غیرضروری یعنی پرهیز از تزریق مایع به مقعد زنان باردار برای تخلیهٔ رودهها قبل از شروع روند زایمان طبیعی
- محدود نکردن حرکت مادر در لیبر
- خودداری از روشهای لیتاتومی، اینداکشن یا همان القای زایمان، استیمولیشن و اپیزیوتومی برای انجام زایمان
- انجام زایمان فیزیولوژیک و ارائهٔ روشهای دارویی و غیردارویی کاهش درد زایمان
- امکان وجود همراه آموزشدیده در کنار مادر هنگام لیبر و زایمان