شپش سر در کودکان
شپش چه شکلی است، چگونه رفتار میکند، چقدر عمر دارد، چه کسانی بیشتر به آن دچار میشوند و بچهها چطور شپش میگیرند؟ در این مطلب میتوانید با جواب این سؤالها آشنا شوید.
شپش سر چیست و چه رنگی است؟
شپشهای سر انگلهای کوچکی هستند که روی سر انسان زندگی میکنند. آنها با خوردن مقادیر اندکی خون از پوست سر زندگی و رشد میکنند و با گذاشتن تخمهای خود در موها تولیدمثل میکنند. شايد عجیب باشد، اما شپشهای سر بيماریها را منتقل نمیکنند.
شپشهای بالغ شش پا دارند و به اندازهٔ یک دانهٔ کنجد هستند. توصیفات متفاوتی از رنگ آنها وجود دارد، اما معمولاً در طیف بژ تا خاکستری هستند و ممکن است هنگام تغذیه رنگشان به میزان قابل توجهی تیرهتر شود.
اغلب اوقات به نظر میرسد که شپشها به همان رنگ موهای فردی هستند که آلوده کردهاند و همین موضوع دیدن آنها با چشم غیرمسلح را دشوار میکند. اما احتمالاً شما میتوانید آنها را در نواحی پشت گوش و در طول خط رویش مو در پشت گردن راحتتر از جاهای دیگر ببینید.
شپش ماده روزانه تا ۱۰ تخم خیلی کوچک میگذارد. تخمهای شپش که رشک نامیده میشوند بیضیشکل هستند. آنها ممکن است به رنگ موی میزبان خود باشند و از سفید تا زرد تا قهوهای متغیرند.
طول عمر یک شپش سر چقدر است؟
شپش ماده تخمهای خود را با یک مادهٔ ضدآب چسبمانند به ساقهٔ موی انسان میچسباند. این تضمین میکند که رشکها برخلاف شورهٔ سر و ذرات دیگر موجود در مو که اغلب با رشک اشتباه گرفته میشوند، نتوانند شسته شوند، بیفتند یا با برس زدن از سر خارج شوند.
شپش تخمهای خود را به فاصلهٔ حدوداً ۲ سانتیمتر از پوست سر، در جایی گرم و راحت جای مطلوب برای تخمگذاری میگذارد. رشکها معمولاً هشت یا نه روز بعد از تخم درمیآیند. وقتی از تخمها درآمدند، پوستههای زرد یا سفید تخمها به ساقهٔ مو متصل میمانند و هرچه موها بیشتر رشد میکنند، آنها از پوست سر دورتر میشوند. در نتیجه، پوستههای خالی رشکها که چسبیده به موها هستند، معمولاً نسبت به تخمهای زنده، در فاصلهٔ دورتری از پوست سر قرار دارند.
نوزاد شپش که به نام نیمف؛ Nymph، شناخته میشود خیلی بزرگتر از یک رشک نیست و معمولاً به رنگ روشن است. نیمفها ۹ تا ۱۲ روز بعد بالغ میشوند و جفتگیری میکنند، شپشهای ماده تخمهای خود را میگذارند و این چرخه ادامه مییابد. یک شپش بالغ میتواند تا ۳۰ روز روی سر انسان زنده بماند.
کودک من چطور شپش گرفته است؟
فرزندتان احتمالاً شپش را از یک خواهر، برادر یا همبازی آلوده به آن گرفته است. شپشها حشراتی خزنده هستند. آنها نمیتوانند بپرند یا پرواز کنند، اما میتوانند وقتی افراد سر خود را کنار هم قرار میدهند، مثلاً هنگامی که همدیگر را بغل میکنند یا سرشان را روی یک بالش میگذارند، از یک سر به سر دیگر بخزند.
هنگامی که شپشهای ماده راه خود را به سر کودک باز کردند، تخمگذاری میکنند و شروع به افزایش جمعیت در آن ناحیه میکنند. اما شما نمیتوانید از کسی رشک یا همان تخم شپش را بگیرید، زیرا رشکها باید توسط شپش زنده گذاشته شوند.
از آنجا که شپش میتواند تا یک روز در خارج از سر انسان زنده بماند، از نظر تئوری گرفتن شپش در صورت تماس موهای فرد با مواردی از قبیل کلاه، شانه یا برس که به تازگی توسط یک فرد آلوده استفاده شدهاند هم امکانپذیر است. با این حال، احتمال آن کمتر از سرایت از انسان به انسان است.
همچنین یک شپش سالم به ندرت سر سالمی را ترک میکند، مگر اینکه برای خزیدن روی سر سالم دیگری باشد و شپشهایی که روی شانهها یافت میشوند معمولاْ مجروح یا مرده هستند.
آیا بروز شپش در شرایط غیربهداشتی رایجتر است؟
این یک باور کامل و دقیق نیست که شپش نتیجۀ مستقیم بهداشت ضعیف یا فقر است. شپشهای سر انگلهایی هستند که به تمام افراد شانس ابتلای برابر میدهند. آنها موهای تمیز و موهای کثیف را به یک اندازه دوست دارند و حتی در ثروتمندترین جوامع هم میتوانند گسترش یابند. بنابراین، وقتی شپش گسترش مییابد و اصطلاحاً اپیدمی میشود، گناه هیچ کودک یا والدینی نیست. اگر فرزند شما شپش گرفته است، احتمالاً شپشها در محله یا مدرسه شیروع پیدا کردهاند و فرزندتان هم احتمالاً بدون اینکه بداند دیگران را آلوده کرده است.
اما در هر صورت به نظر پزشکان، حمام کردن منظم و رعایت بهداشت در پیشگیری از شپش سر و درمان آن در کودکان بیتأثیر نیست.
چه کسانی بیشتر شپش میگیرند؟
شپش سر بیشتر در میان کودکان سن پیشدبستانی و دبستانی و خانوادهها و مراقبان آنها رایج است. برخی مطالعات نشان میدهد که دختران بیشتر از پسران شپش میگیرند و این ممکن است به این دلیل باشد که آنها تماس سر با سر بیشتری با یکدیگر دارند و موهای بلندتر آنها گرما و تاریکی بیشتری را یعنی دقیقاً دو چیزی که شپشها خیلی دوست دارند فراهم میآورد.
جالب است بدانید که شپش در میان افراد آفریقاییتبار بسیار کمتر از دیگر نژادها رایج است. این ممکن است به خاطر آن باشد که با توجه به شکل و قطر متفاوت موهای آفریقاییتبارها، شپشها سختتر میتوانند به آنها چنگ بزنند.