آلرژی یا حساسیت غذایی در کودکان شیرخوار
یکی از مشکلات تغذیه در کودکان شیرخوار که با شروع خوردن مواد غذایی کمکی به وجود می‌آید آلرژی است که در مورد تمام کودکان نیز اتفاق نمی‌افتد یا در برخی می‌تواند شدیدتر و در برخی خفیف‌تر باشد. در این مطلب می‌توانید با علائم آلرژی غذایی در کودکان شیرخوار، غذاهای آلرژی‌زا، تشخیص و درمان آلرژی غذایی و دیگر موارد مربوط به آلرژی‌های غذایی در کودکان شیرخوار آشنا شوید.
آلرژی غذایی و علائم آن در کودک
آلرژی غذایی، واکنش افراطی سیستم ایمنی بدن به یک پروتئین بی‌ضرر در یک غذای خاص است. وقتی کودکی که آلرژی دارد یک غذای آلرژی‌زا را می‌خورد، بدن او آنتی‌بادی تولید می‌کند و مواد دیگری آزاد می‌کند که باعث واکنش نشان دادن سیستم ایمنی بدن می‌شود.
اگر کودک شما به چیزی واکنش آلرژیک نشان دهد، علائم آلرژی می‌تواند طی چند دقیقه تا چند ساعت ظاهر شود. گاهی این علائم روی پوست ظاهر می‌شود و شامل کهیر، قرمزی و خارش قسمت‌هایی از پوست، اگزما یا ورم است. همچنین کودک ممکن است علائم گوارشی مثل دردهای شکمی، استفراغ یا اسهال را نشان دهد.
بیشتر کودکانی که آلرژی‌های غذایی کمی دارند واکنش‌های خفیفی نشان می‌دهند ولی اگر کودک آلرژی شدید داشته باشد معمولاً علائم آن فوراً ظاهر می‌شود. آلرژی شدید ممکن است باعث خس‌خس سینه، ورم صورت از جمله زبان و دهان و مشکل در تنفس شود. این واکنش شدید که می‌تواند موجب مرگ شود، آنافیلاکسی نامیده می‌شود.
مشکل آلرژی غذایی در بیشتر کودکان تا پنج سالگی برطرف می‌شود، هرچند برخی آلرژی‌ها برای مثال به بادام‌زمینی یا غذاهای دریایی احتمال بیشتری وجود دارد که همچنان باقی بماند.
غذاهای آلرژی‌زا برای کودک
هر غذایی می‌تواند باعث آلرژی شود اما رایج‌ترین غذاهای آلرژی‌زا برای بچه‌های کوچک عبارتند از:
- تخممرغ
- شیر گاو
- بادام‌زمینی
- آجیل‌هایی مثل گردو و بادام هندی
- غلات
- سویا
- ماهی مثل ماهی تن، سالمون و ماهی روغن
- صدف و گوش‌ماهی، خرچنگ و میگو
عوامل خطرساز آلرژی غذایی در کودک
وقتی والدین یک کودک یا خواهر و برادرهایش هر گونه آلرژی‌ای مثل تب یونجه، آسم آلرژیک، اگزما یا یک آلرژی غذایی دارند، احتمال بیشتری وجود دارد که کودکتان هم به آن مادهٔ غذایی آلرژی داشته باشد. عوامل خطرساز ایجاد آلرژی عبارت است از:
- داشتن خواهر یا برادری با آلرژی به بادام‌زمینی
- اگزمای متوسط تا شدید و ادامه‌دار با وجود دنبال کردن برنامهٔ درمانی توسط پزشک
- سابقهٔ یک واکنش آلرژیک فوری به یک غذای جدید
- تشخیص آلرژی در کودک توسط پزشک
اگر کودکتان ریسک بالایی برای یک آلرژی غذایی دارد، قبل از شروع مواد غذایی جامد یا معرفی غذاهای جدید با یک پزشک یا متخصص آلرژی مشورت کنید، زیرا برخی کودکان ممکن است به مراقبت بیشتر و یک برنامهٔ غذایی ویژه نیاز داشته باشند.
راهکارهای کاهش احتمال ابتلای کودک به آلرژی غذایی
بیشتر کودکان اگر علائم آمادگی را نشان دهند می‌توانند در حدود چهار تا شش ماهگی خوردن مواد غذایی جامد را شروع کنند. هر کودکی با دیگری متفاوت است، بنابراین فکر خوبی است که با شروع خوردن مواد غذایی جامد، دربارهٔ اینکه چه غذاهایی به کودک بدهید و در چه زمانی، با پزشکش صحبت کنید. پزشک ممکن است توصیه کند که با پورهٔ سبزیجات، میوه‌ها، گوشت یا سرلاک غنی‌شده با آهن شروع کنید. این غذاها معمولاً باعث واکنش آلرژیک در کودکان نمی‌شود اما کارشناسان توصیه می‌کنند که برای اطمینان باز هم مراقب بروز علائم آلرژی در کودک باشید.
وقتی کودک چند غذاهای سنتی را خورد و به نظر رسید که آنها را خوب تحمل می‌کند، می‌توانید به او دیگر غذاهای آلرژی‌زا را نیز بدهید. کارشناسان معتقدند که معرفی و دادن غذاهای خیلی آلرژی‌زا مثل آجیل‌ها و خوراکی‌های حاوی آجیل، تخممرغ و ماهی در سال اول زندگی کودک ممکن است ریسک ابتلای او به آلرژی‌ها را در آینده کاهش دهد.
هنگام افزودن هر غذای جدید به برنامهٔ غذایی کودک، بهتر است برای معرفی غذای جدید بعدی سه تا پنج روز منتظر بمانید. به احتمال بیشتر، اگر آلرژی وجود داشته باشد علائم آن طی این مدت ظاهر می‌شود. همچنین به کودکتان غذاهای ساده که از یک مادهٔ غذایی تهیه شده باشد بدهید تا در صورت بروز آلرژی علت آن مشخص باشد.
تا قبل از یک سالگی کودک به او عسل یا شیر گاو ندهید. با این حال، محصولاتی که حاوی پروتئین شیر پردازش‌شده است مثل پنیر و ماست معمولاً مشکلی برای گنجانده شدن در برنامهٔ غذایی کودک ندارد.
تشخیص آلرژی غذایی در کودک
اگر فکر می‌کنید کودکتان ممکن است آلرژی غذایی داشته باشد با پزشکش صحبت کنید. او ممکن است آزمایشی را درخواست کند، تست‌های پوستی را تجویز کند یا تست‌های چالش غذایی را انجام دهد.
در تست چالش غذایی، پزشک غذای مشکوک را در طول یک ویزیت در مطب به کودکتان می‌دهد و س‍پس منتظر واکنش آلرژیک می‌ماند. این تست دقیق‌ترین روش برای تعیین آلرژی کودک است.
درمان آلرژی غذایی در کودک
درمان آلرژی غذایی پرهیز جدی از مادهٔ آلرژی‌زاست. اگر کودکتان دچار یک آلرژی غذایی تشخیص داده شده، لازم است مطمئن شوید که آن مادهٔ آلرژی‌زا را نمی‌خورد و هرچه می‌توانید دربارهٔ آن اطلاعات کسب کنید. به عنوان مثال چه غذاهایی ممکن است حاوی آن مادهٔ آلرژی‌زا باشند، روی برچسب مواد غذایی به دنبال چه چیزی باشید و چطور علائم اولیهٔ یک واکنش آلرژیک را تشخیص دهید. همین‌طور اطمینان حاصل کنید هر کسی که از کودک مراقبت می‌کند مثل خواهر و بردار، اقوام و مربی و کارکنان مهدکودک از آلرژی کودکتان اطلاع دارند و می‌دانند نباید چه چیزهایی به او بدهند.
همچنین لازم است با پزشک کودک صحبت کنید که در صورت بروز یک واکنش آلرژیک چه کارهایی باید انجام دهید. اگر کودک آلرژی خفیف دارد، ممکن است پزشک تشخیص دهد که او را با آنتی‌هیستامین‌ها درمان کنید و اگر آلرژی شدید دارد، پزشک احتمالاً یک اپی‌نفرین تزریقی تجویز خواهد کرد، یعنی دارویی که آنافیلاکسی را متوقف می‌کند و این دارو را باید همیشه همراهتان داشته باشید.
زمان تماس با پزشک برای واکنش آلرژیک کودک
بسیاری از والدین نمی‌دانند که اگر کودکشان برای اولین بار علائم یک واکنش آلرژیک را نشان داد چه باید بکنند. اگر ظرف چند دقیقه یا چند ساعت بعد از خوردن یک غذای جدید، علائم زیر را در کودک مشاهده کردید، لازم است فوراً با پزشک کودکتان تماس بگیرید. او می‌تواند به شما بگوید که اگر این علائم بدتر یا شدیدتر شد چه کاری انجام دهید:
- حساسیت پوستی
- کهیر
- استفراغ یا اسهال
- خس‌خس سینه
- مشکل در تنفس
- ورم صورت از جمله در زبان و لب‌ها
