داروهای ممنوع برای کودکان: خردسال، پیشدبستانی و دبستانی
كودكان خردسال ممکن است به داروهای مختلف واکنشی نامطلوب نشان دهند. بنابراین، برای کودکان از دو سالگی تا پایان دورهٔ دبستان نیز همیشه لازم است قبل از دادن هر گونه دارویی به آنها و مخصوصاً برای اولین بار، از قبل با پزشک کودکتان مشورت کرده باشید که این مسئله شامل تمام داروهای تجويزی، بدون نسخه و حتی داروهای گياهی میشود. در این مطلب میتوانید با برخی از داروهایی که نباید به کودکان خردسال، پیشدبستان و دبستانی بدهید آشنا شوید.
آسپرین
هرگز به بچهها آسپرین یا دارویی حاوی آسپرین ندهید، مگر اینکه پزشک کودک آن را مشخصاً تجویز کرده باشد. آسپرین میتواند کودک را مستعد ابتلا به سندرم ری کند که یک بیماری نادر اما بالقوه کشنده است.
همچنین تصور نکنید داروهای مختلف مخصوص کودکان که در داروخانهها یافت میشوند فاقد آسپرین هستند. آسپرین گاهی اوقات با نام «سالیسیلات» یا «استیل سالیسیلیک اسید» روی دارو درج میشود. بنابراین، بروشور داخل جعبهٔ داروها را با دقت بخوانید و اگر مطمئن نیستید که محصولی حاوی آسپیرین است یا نه، از پزشک یا داروساز حاضر در داروخانه سؤال کنید.
برای درمان تب و دیگر ناراحتیهای فرزندتان، فقط در صورت تجویز پزشک از استامینوفن اطفال استفاده کنید. به کودک کوچکتر از سه ماه نیز استامینوفن اطفال ندهید و به کودک کوچکتر از شش ماه هم ایبوپروفن اطفال ندهید، مگر اینکه پزشک به طور مشخص از شما خواسته باشد این کار را بکنید.
اگر بدن فرزندتان دچار کمبود آب شده است یا استفراغ میکند یا مبتلا به آسم، مشکلات کلیوی، زخم یا بیماری طولانیمدت دیگری است، قبل از دادن هر نوع مسکنی مثل ایبوپروفن حتماً با پزشک کودک خود صحبت کنید. همچنین اگر کودک به بیماری کبد مبتلاست، با پزشک خود در مورد جایگزینی برای استامینوفن صحبت کنید که البته این مورد فقط جنبهٔ آگاهیرسانی برای والدین دارد و حتماً پزشک کودک شما این موارد را میداند!
داروهای سرفه و سرماخوردگی
به گفتهٔ کارشناسان طب اطفال، داروهای بدون نسخه برای سرفه و سرماخوردگی نباید به کودکان سه ساله و کوچکتر از سه سال داده شود. مطالعات نشان میدهد كه این داروها در این سن علائم سرفه و سرماخوردگی را در كودكان كاهش نمیدهند و میتوانند مضر باشند، به ویژه اگر به كودکتان از روی اشتباه بیش از دز توصیهشده مصرف از آنها بدهید.
هرچند به گفتهٔ بعضی از کارشناسان، به كودكان چهار تا شش ساله میتوان برخی از انواع داروهای بدون نسخهٔ سرفه و سرماخوردگی را داد، اما فقط و فقط درصورتیکه این توصیهٔ شخص خود پزشک كودک شما باشد. همچنین و هرچند برخی از پزشکان معتقدند که داروهای سرفه و سرماخوردگی برای كودكان هفت ساله و بزرگتر بیخطرند، اما والدین باید حتماً و حتماً با نظر پزشک کودکشان این داروها را به کودکانشان در هر سنی بدهند و حتماً دستورات گفتهشده در بروشور مربوط به دز محصول را با دقت دنبال كنند!
علاوه بر خواب آلودگی یا بیخوابی، ناراحتی معده، راش یا کهیر، کودک میتواند متحمل عوارض جانبی جدی مانند ضربان قلب سریع، تشنج و حتی مرگ شود. همه ساله هزاران کودک در سراسر دنیا پس از خوردن مقدار بیش از حدی داروهای سرفه و سرماخوردگی یا به خاطر عوارض جانبی آنها به اورژانس آورده میشوند.
به دلیل تمام این ریسکها و خطرات موجود و نبود دادههایی که اثبات کند این داروها در بچهها اثربخش هستند، برخی از متخصصان اطفال مخالف استفاده از داروهای بدون نسخهٔ سرفه و سرماخوردگی برای هر کودک تا ۱۲ سالگی هستند، به ویژه اگر کودک یک بیماری زمینهای دارد.
نگرانی دیگر هم این است که اگر علاوه بر داروهای سرفه و سرماخوردگی، به کودک یک داروی تببر جداگانه بدهید، ممکن است کودک دو برابر دز این داروها را دریافت کند، چون داروهای سرماخوردگی و سرفه معمولاً حاوی مسکنهایی مانند استامینوفن یا ایبوپروفن هم هستند.
به همین دلیل، در سال ۲۰۰۸ تولیدکنندگان دارو تبلیغ داروهای سرفه و سرماخوردگی برای کودکان زیر سه سال را متوقف کردند و کارشناسان بهداشت معتقدند به همین دلیل است که مراجعات اضطراری ناشی از عوارض جانبی جدی در کودکان خردسال، از آن زمان به بعد به میزان قابل توجهی کاهش یافته است.
اگر فرزندتان به علت سرماخوردگی ناراحتی زیادی دارد، میتوانید از یک دستگاه رطوبتساز یا سایر درمانهای خانگی استفاده کنید. همچنین میتوانید از پزشک فرزندتان سؤال کنید که چه کارهایی میتواند به بهتر شدن حال کودک کمک کند. اما از فکر دادن داروها بپرهیزید!
داروهای ضدتهوع
به کودک خود داروهای ضدتهوع ندهید، مگر اینکه پزشک او به طور مشخص آنها را توصیه کند. بیشتر دورههای استفراغ بچهها بسیار کوتاهمدت است و کودکان خردسال معمولاً بدون دارو به خوبی از عهدهٔ آنها برمیآیند. همچنین داروهای ضدتهوع خطرات و عوارض احتمالی زیادی دارند.
اگر فرزندتان استفراغ میکند و بدنش کمآب شده است، برای مشورت در مورد اینکه چه کار کنید با پزشک خود تماس بگیرید. اگر پزشک شما در دسترس نیست، مطلب مادرشو در رابطه با راهکارهای درمان استفراغ کودکان را ببینید.
داروهای بزرگسالان
دادن دز پایینتری از داروی مخصوص بزرگسالان به کودک خطرناک است. همچنین برخی از قطرههای کودکان نسبت به داروهای مخصوص کودکان بزرگتر، غلیظتر هستند. بنابراین، مراقب باشید چه مقداری از هر دارو به کودکتان میدهید.
همیشه از پیمانهٔ اندازهگیری داخل بستهبندی دارو استفاده کنید و اگر بروشور دارو دز مطابق با سن و وزن فرزندتان را ذکر نکرده است، قبل از پرسیدن از یک پزشک مطمئن، آن دارو را به فرزندتان ندهید.
داروهای تجویزی برای بیمار یا بیماری دیگر
اگر داروهای تجویزشده برای افراد دیگر، مانند خواهر و برادر کودک، یا تجویزشده برای معالجهٔ بیماریهای دیگر به کودکتان بدهید، غیر از اینکه ممکن است اثر نکند، میتواند خطرناک باشد. پس فقط داروهایی را که برای كودكتان و برای عارضه یا مشکل فعلی خاص او تجویز شده است به او بدهید.
داروی تاریخ مصرف گذشته
به محض انقضای تاریخ مصرف داروها، چه تجویزی و چه بدون نسخه، آنها را دور بریزید. همچنین داروهایی را که تغییر رنگ دادهاند، شکسته یا خرد شدهاند، دور بیندازید. کلاً هر دارویی که دیگر ظاهرشان شبیه زمانی نیست که آنها را خریدهاید، دور بیندازید. پس از گذشتن تاریخ مصرف، داروها دیگر مؤثر نیستند و حتی میتوانند مضر باشند.
بهطورکلی، انداختن داروهای قدیمی در کاسهٔ توالت فکر خوبی نیست، زیرا ممکن است آبهای زیرزمینی را آلوده کنند و در نهایت به منبع آب آشامیدنی وارد شوند. اما، برخی از داروها به قدری برای کودکان، حیوانات خانگی و دیگران مضر هستند که سازمان غذا و دارو FDA توصیه میکند که آنها را به جای ریختن در سطل زباله، در توالت بریزید و حتماً سیفون را بکشید!
قرصهای جویدنی
داروهای جویدنی یکی از گزینههای موجود برای رفع برخی مشکلات کودکان در سن پیشدبستانی و دبستان هستند، اما والدین کودکان خردسال بهتر است بررسی کنند که آیا برای کودک آنها هم گزینهٔ خوبی است یا خیر! بیشتر بچههای چهار ساله میتوانند از عهدهٔ قرصهای جویدنی بربیایند، به ویژه نوعی از آنها که سریع در دهان آب میشود. اما اگر فرزند شما دو یا سه سال دارد و هنوز در خوردن خیلی از مواد غذایی مهارت کافی ندارد، ممکن است دچار خفگی شود، پس وقتی کودکتان قرص جویدنی میخورد نگاهش کنید و مراقبش باشید.
شربتهای تهوعآور برای رفع مسمومیت
هرگز از داروها وشربتهای تهوعآور برای برطرف شدن مسمومیت بچهها استفاده نکنید. هرچند این شربتها باعث استفراغ کردن میشود، اما پزشکان دیگر آنها را توصیه نمیکنند، زیرا هیچ مدرکی وجود ندارد که نشان دهد استفراغ به درمان مسمومیت کمک میکند و استفراغ بعد از بلع سم در واقع میتواند مضر باشد.
بهترین راه برای جلوگیری از مسمومیتهای تصادفی، نگه داشتن مواد بالقوه مضر در جایی قفلشده و دور از دید و دسترس بچههاست.
اگر فرزندتان پس از مصرف هر نوع دارویی استفراغ کرد یا دچار بثورات پوستی و راش شد، با پزشک کودک تماس بگیرید. همچنین حتماً شمارهٔ ۱۴۹۰ مرکز کنترل مسمومیت را به خاطرتان بسپارید، چون گاهی اوقات ممکن است قوطی دارویی را در اطراف کودک پیدا کنید، اما نمیدانید که آیا چیزی از آن خورده است یا نه، پس حتی اگر مطمئن نیستید، برای کمک با این مرکز تماس بگیرید.
