چرا کودک فقط از یک دست یا یک سمت بدنش استفاده می‌کند
آیا کودک شما هم یک دست یا یک سمت بدنش را به دیگری ترجیح می‌دهد؟ آیا کودک نوپایتان یک دست یا پایش را به دیگری ترجیح داده است و هیچ تمایلی ندارد تا از دست دیگرش برای برخی کارها استفاده کند یا اصلاً قادر به استفاده از آن نیست؟ در این مطلب می‌توانید با علل و درمان این اتفاق آشنا شوید.
دست چپ یا دست راست
بیشتر کودکان یک ساله قادر به استفاده از هر دو دست هستند، یعنی از هر دو دستشان به طور مساوی استفاده می‌کنند. کودک نوپای شما احتمالاً در دو یا سه سالگی کم‌کم ترجیحش برای دست راست یا چپ خود را نشان می‌دهد و برای حدود ۹۰ درصد از کودکان، این ترجیح دست راست خواهد بود. اما چرا تعداد راست دست‌ها این‌قدر زیاد است؟
هیچ‌کس درست نمی‌داند. ژنتیک در این اتفاق نقش دارد و والدین چپ دست احتمال بیشتری برای داشتن فرزندان چپ دست دارند. هنجارهای اجتماعی هم یکی دیگر از این علل است. مردم سرزمین و فرهنگ‌هایی که در آنها چپ دستی غیرقابل قبول تلقی می‌شود، افراد چپ دست کمتری خواهد داشت. شاید شما هم به یاد داشته باشید که در گذشته، چپ دست بودن در برخی فرهنگ‌ها یک ایراد تلقی می‌شد؛ البته اگر الان نباشد!
همچنین نظریه‌ای وجود دارد که می‌گوید افراد بیشتری راست دست هستند چون در رحم، سه چهارم جنین‌ها در هفته‌های آخر بارداری دست راستشان رو به بیرون است و در نتیجه امکان حرکت آزادانه‌تری را دارد. نظریهٔ دیگری می‌گوید دلیل راست دستی بیشتر افراد این است که نوزادان بیشتر احتمال دارد که سر خود را به سمت راست بچرخانند تا چپ؛ گرچه دلایل این یکی روشن نیست! نظریهٔ دیگری هم هست که می‌گوید این تنها یک رفتار اکتسابی است، یعنی شما با دست راست خود چیزهایی را به فرزندتان می‌دهید و او هم از همان رفتار پیروی می‌کند.
ترجیح و انتخاب چپ یا راست
اما غیر از موردی که در مورد دست‌ها در بالا گفته شد، یک مورد مهم دیگر نیز می‌تواند وجود داشته باشد که فقط به انتخاب دست محدود نمی‌شود، بلکه به ترجیح همیشگی یک سمت بدن به سمت دیگر منجر می‌شود که لازم است والدین حتماً بیشتر در این مورد بدانند.
به عنوان مثال، شما هم ممکن است بین اولین و دومین سالگرد کودک نوپایتان، متوجه شوید که او دست راست یا چپ خود را به دیگری ترجیح می‌دهد. مثلاً، ممکن است همیشه قاشق خود را با دست چپش نگه دارد. این اتفاق نرمال و طبیعی است، همان‌طور که جلوتر برداشتن یک پا هنگام بالا رفتن از پله‌ها طبیعی است.
کارشناسان می‌گویند: «ما نه فقط یک دستمان را ترجیح می‌دهیم، بلکه همچنین چشم غالب و پای غالب هم داریم که لزوماً در همان سمتِ دست غالب ما نیستند، یعنی می‌توانیم راست دست باشیم ولی پای چپمان را ترجیح دهیم.»
اما اگر متوجه شدید که کودک نوپایتان یک دست یا پایش را به دیگری ترجیح داده است و هیچ تمایلی ندارد تا از دست دیگرش برای برخی کارها استفاده کند، یا قادر به استفاده از آن نیست، لازم است با پزشکش صحبت کنید. برای انجام این تشخیص در کودکتان، می‌توانید یک اسباب‌بازی به او بدهید یا توپ را به سمت او بغلتانید تا ببینید آیا می‌تواند آن را با دست یا پای دیگرش که کمتر از آن استفاده می‌کند بگیرد یا نه.
علت ترجیح یک سمت بدن به سمت دیگر بدن
محتمل‌ترین علت ترجیح آشکار یک دست یا پا همراه با عدم تمایل یا ناتوانی در استفاده از دست یا پای دیگر، همی‌پلژی (Hemiplegia) نامیده می‌شود. همی‌پلژی نوعی فلج مغزی است که یک سمت بدن را درگیر می‌کند. اگرچه احتمالاً در سال اول زندگی فرزندتان متوجه این موضوع خواهید شد، اما موردهای خفیف آن ممکن است تا سال دوم زندگی‌اش ظاهر نشود.
درمان همی‌پلژی در کودکان
اگر کودک نوپای شما علائم همی‌پلژی را نشان دهد، ممکن است چندین نوع درمان مختلف برایش تجویز شود که هر کدام روی زمینه‌ٔ متفاوتی تمرکز می‌کند. برای مثال، ممکن است یک فیزیوتراپ روی حرکات درشت مانند حرکت دادن همزمان هر دو دست و هر دو پا کار کند و یک متخصص کاردرمانی روی مهارت‌های حرکتی ظریف او مانند استفاده از قاشق یا چیدن لگوها روی هم تمرکز کند.
شاید کودک به گفتاردرمانی نیز احتیاج داشته باشد، زیرا ممکن است عضلات یک طرف صورتش از طرف دیگر بیشتر رشد کرده باشد و در غذا خوردن، صحبت کردن و حتی نفس کشیدن او تأثیر بگذارد. بنابراین، یک برنامهٔ درمانی جامع، شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی و گفتاردرمانی می‌تواند به همهٔ این موارد بپردازد.
