وقتی دیگر امتیازی برای گرفتن از کودک نماند چه کار کنم؟
اول باید پرسید که کودک شما چند ساله است؟
اگر کودکتان دو ساله است باید بدانید که در وهلهٔ اول این را بدانید که سلب امتیاز از کودکان دو ساله توصیه نمیشود! اما چرا؟ دلیل را ببینید!
وقتی به کودکتان میگویید نمیتواند برنامهٔ تلویزیونی محبوب خود را تماشا کند یا به زمین بازی برود متوجه نمیشود که شما دارید چه میکنید، چون وقتی از او خواستید کاری را متوقف کند به شما گوش نداد. در عوض، او این خسران را ناعادلانه و از روی بدجنسی شما تلقی خواهد کرد، که به جای همکاری و خودفرمانی که شما امیدش را دارید، در او خشم و کینه برمیانگیزد. علاوه بر این، گیر افتادن در یک چرخهٔ معیوب سلب امتیاز از سوی شما و عصبانیت از سوی او آسان است و زمانی میرسد که دیگر امتیازی برای گرفتن از او و همچنین هیچ ابزار تأدیبی قابل قبولی وجود نداشته باشد.
یک گزینهٔ بهتر استفاده از تقویت مثبت برای فرزندتان است. هنگامی که آنچه را که از او میخواهید انجام داد، تشویقش کنید و مثلاً بگویید: «امروز خیلی خوب گوش کردی!» یا اینکه به خاطر دنبال کردن دستورات شما، به او یک برچسب بدهید که روی جدول پاداشدهی بزند. پس از چند روز موفقیتآمیز، با رفتن به پارک یا جایی که دوست دارد به او پاداش بدهید.
اما اگر کودک شما بین سه تا هشت سال دارد چه؟
مشکل تکنیک سلب امتیاز به خاطر بدرفتاری از یک کودک پنج ساله این است که به سادگی ممکن است در تلهٔ یک جنگ قدرت گیر بیفتید. شما امتیازی را سلب میکنید، فرزندتان عصبانی میشود و بیشتر بدرفتاری میکند و شما امتیاز دیگری را میگیرید. جای تعجبی ندارد که خیلی زود امتیازات قابل سلب شدن تمام میشود. به علاوه، به جای همکاری و خودفرمانیای که شما امیدش را دارید، در او خصومت، کینه و بدرفتاری بیشتری برمیانگیزید.
البته این بدان معنا نیست که لغو امتیازات در جای خود و در زمان خود فایدهبخش نیست. اما وقتی گهگاهی امتیازی را سلب میکنید، آن را به شکل فوری، مستقیماً در ارتباط با رفتار نادرست و برای کوتاهمدت اجرا کنید. مثلاً کامیون اسباببازی را که فرزندتان به سمت برادرش پرتاب میکند، از او بگیرید یا اگر به خواستهٔ شما برای روشن نکردن تلویزیون گوش نکرد، آن شب سیم تلویزیون را از برق بکشید.
همچنین به یاد داشته باشید که هدف از تأدیب و ترتیب این است که به فرزند خود کمک کنید رفتار بهتر را یاد بگیرد. بهترین راه دستیابی به این هدف تکنیک تقویت مثبت است. وقتی کاری را که از او خواستهاید انجام میدهد، او را غرق تعریف و تحسین کنید: «تو امروز خیلی خوب با خواهرت بازی کردی! فکر میکنم حقته که قبل از شام بریم پارک.» یا به کودکان بزرگترتان بگویید: «تو همهٔ مشق شبت رو تموم کردی! حقته که دوچرخهسواری قبل از شام رو داشته باشی». یا از او بخواهید هر بار که تکلیف رفتاری سختی را انجام میدهد، مثلاَ آماده شدن بهموقع برای خواب، روی جدول پاداشدهی یک برچسب بزند و در پایان یک هفتهٔ موفق با رفتن به شهربازی به او جایزه بدهید.