علائم کودک تیزهوش: چطور بفهمید کودک دبستانی شما تیزهوش است
چگونه میتوان تشخیص داد که کودک دبستانی شما تیزهوش است؟ آیا فرزندتان در مدرسه خسته میشود، چون درسها برایش بیش از حد آسان است؟ آیا مهارت خواندن او کاملاً بالاتر از سطح بچههای همسن و سالش است؟ اگر چنین باشد، ممکن است کنجکاو باشید که آیا فرزند شما از لحاظ تحصیلی تیزهوش است یا نیست. برخی از بچهها نشانههای توانایی ذهنی استثنایی را در سنهای پایین نشان میدهند، اما بیشتر آنها تا شروع مدرسه شناسایی نمیشوند. بنابراین چگونه میتوانید بفهمید؟ در این مطلب با این موضوع آشنا شوید.
علائم تیزهوشی در بچههای پنج تا هشت ساله چیست؟
فرزندتان ممکن است تیزهوش باشد، اگر:
- تفکر انتزاعی دارد، یعنی مفاهیم ریاضی و زبانشناسی پیشرفته را درک میکند و میتواند در مورد مسائل پیچیدهای مانند اخلاقیات، علم اخلاق، اخلاق فردی و دین صحبت کند.
- استعداد خاصی دارد، مثلاً توانایی انجام محاسبات ریاضی در ذهنش یا درک مفاهیمی مانند عمل ضرب قبل از آموزش دیدن در مدرسه را دارد.
- قادر به تمرکز شدید روی یک فعالیت برای مدت زمان طولانی است.
- دایرۀ واژگانی وسیعی دارد و کلماتی را که معمولاً توسط همسالانش استفاده نمیشود، میفهمد.
- رهبری است که اغلب فعالیتهای گروهی مانند شروع بازی با سایر کودکان را سازماندهی میکند.
- به دستاوردها و نظرات خود اطمینان دارد.
- عملکرد تحصیلی خوبی دارد.
- خلاق است و عاشق داستان گفتن، نقاشی کشیدن یا آهنگسازی است.
- حس شوخطبعی دارد، بذلهگویی را درک میکند و دوست دارد.
- ترجیح میدهد وقت خود را با کودکان بزرگتر و بزرگسالان بگذراند.
- تکالیف تحصیلی را که به طور قابل ملاحظهای بالاتر از سطح کلاس تحصیلی اوست انجام میدهد.
- نسبت به احساسات دیگران حساس است.
- اطلاعات را به راحتی به خاطر میسپارد و میتواند آنها را در زمانهای مناسب به یاد آورد و تعریف کند.
ارزیابی کودک دبستانی برای سنجیدن میزان تیزهوشی چگونه است؟
اگر فرزندتان از حضور در مدرسه لذت میبرد و شما احساس میکنید که در سطح مناسبی به چالش کشیده و تحریک میشود، ممکن است دلیلی برای ارزیابی تیزهوشی او وجود نداشته باشد. اما اگر شکایت دارد که مدرسه خیلی آسان است، شاید بهتر باشد او را توسط یک متخصص ارزیابی کنید.
آزمون تنها راه تعیین تیزهوشی یک دانشآموز نیست، اما ابزار مفیدی است. با داشتن نتایج، راحتتر میتوانید معلمان و مدیران را متقاعد کنید که ترتیبات خاصی برای فرزندتان فراهم کنند.
میتوانید با تماس با معلم یا کارکنان اداری مدرسه، از آنها بخواهید فرزندتان را ارزیابی کنند. مدارس معمولاً در ارزیابی بچهها عملکرد خوبی دارند. اگر مدرسۀ فرزندتان پاسخگوی خواستۀ شما نیست، از پزشک او بخواهید شما را به یک روانشناس کودک که تستهای تیزهوشی را انجام میدهد، ارجاع کند.
برخی از والدین ترجیح میدهند از یک پزشک مستقل کمک بگیرند. آنها برای ارزیابی فرزندانشان به پزشکان مستقل مراجعه میکنند، زیرا احساس میکنند که این کار سریعتر انجام میشود و کسی خارج از سیستم آموزشی مدافع بهتری برای بچههایشان است. اگرچه آزمایش خصوصی میتواند گران باشد.
برخی از تستهای بهرۀ هوشی یا همان تست آیکیو را میتوان برای کودکان دو تا سه ساله استفاده کرد، اما آنها از قابلیت اتکای بالایی برخوردار نیستند. نمرات بهرۀ هوشی بهدستآمده از کودکان بزرگتر از چهار و نیم سال نسبتاً پایدار است و معمولاً در صورت تست مجدد کودک، نوسان ندارند.
سالها پیش، کودکانی که نمرات بهرۀ هوشی آنها بیش از ۱۳۰ بود، تیزهوش تلقی میشدند و محدودۀ هوش متوسط بین ۹۰ تا ۱۱۰ است. با این حال، امروزه بهرۀ هوشی تنها یکی از فاکتورهای بسیاری است که باید برای شناسایی کودک تیزهوش مورد ارزیابی قرار گیرد. غالباً از والدین و معلمان خواسته میشود تا دربارۀ تجربیات خود از کودک بنویسند و این ارزیابیهای شخصی و ذهنی همراه با دادههای آزمون لحاظ میشود.
چه زمانی تشخیص تیزهوشی دشوار است؟
در زمانها و موقعیتهای زیر ممکن است تشخیص تیزهوشی کودکان دشوار باشد، پس این موارد را بدانید:
- شاید تعجب کنید که بدانید یک کودک هم میتواند تیزهوش باشد و هم در یادگیری ناتوان. اغلب، ناتوانی تشخیص داده میشود و استعداد تشخیص داده نمیشود.
- تیزهوشی اغلب در بچههای متعلق به اقلیتهای قومی، بچههای اقشار محروم نادیده میماند.
- اگر فرزند شما در هر یک از این دستهها قرار میگیرد، بهتر است روانشناسی پیدا کنید که نسبت به این مسائل حساس باشد.
- همچنین مهم است که از معلم فرزند خود بخواهید که او را زیر نظر داشته باشد و به دنبال استعدادهایی باشد که تستهای سنتی نمیتوانند آنها را تشخیص دهند.