چطور بفهمید کودکتان در خواندن مشکل دارد
چگونه بفهمید خوانندۀ مبتدی، سطح متوسط یا سطح پیشرفتهٔ شما به کمک بیشتری برای خواندن نیاز دارد؟ در این مطلب با علائم وجود مشکل کودکان در خواندن و راههای رفع مشکلات خواندن کودکتان آشنا شوید.
تفاوت کودکان در خواندن
کودکان خواندن را با سرعتهای بسیار متفاوتی یاد میگیرند. برخی در کودکستان قادر به خواندن به طور مستقل هستند و بعضی برای ایجاد مهارتهای واژگانی و آواشناختی به یک سال کامل یا بیشتر آموزش نیاز دارند. بهترین راه برای اینکه بفهمید فرزندتان مشکلی دارد این است که خواندن فرزندتان را مشاهده کنید و به خاطر داشته باشید که خوانندهٔ مبتدی نمیتواند به صورت روان کتابها را بخواند یا نمیتواند هر کلمه را با هجی کردن و تلفظ حرف به حرف بخواند.
خوانندگان سطح متوسط، یعنی اغلب کلاس اولیها و دومیها مهارتهای خواندن پایه را کسب کردهاند اما نمیتوانند از عهدۀ کتابهای چندفصلی بربیایند. بیشتر خوانددگان این سطح میتوانند برای خودشان کتابهای سطح مبتدی را بخوانند. تأکید میکنیم که بچهها خواندن را با سرعتهای بسیار متفاوتی یاد میگیرند؛ برخی از اوایل کلاس دوم قادر به خواندن روان و مستقل هستند و برخی دیگر در میانههای کلاس سوم است که میتوانند کتابهای چندفصلی را به طور مستقل بخوانند و از کتابهای طولانیتر با تصاویر کمتر لذت ببرند.
علائم مشکل کودک در خواندن
بهطورکلی فرزند شما ممکن است به کمک بیشتر برای خواندن نیاز داشته باشد اگر:
- به کتاب علاقهای نشان نمیدهد؛ چون نبود علاقه میتواند به معنای خودداری باشد.
- در حین مطالعه بدخلق و کلافه میشود.
- ساختار کتاب، یعنی جلد پشت و رو و حرکت متن از چپ به راست را درک نمیکند.
- نمیتواند الگوهای ابتدایی یادگیری کلمات را در عبارتهای تکرارشدهٔ مخصوص آموزش خواندن به پایان برساند، یعنی مثلاً نمیداند در مجموعهای به این شکل: «بزرگ، کوچک، بزرگ، کوچک، ...» در جای خالی چه کلمهای باید بیاید.
- در انجام تکالیف مدرسه مشکل دارد.
- در تکالیف خواندن، به دفعات کلمات ابتدایی یا معنی جملات را اشتباه میفهمد.
- از خواندن جلوی شما یا خواندن همراه شما امتناع میکند.
- در تشخیص آغاز، میانه و پایان یک داستان مشکل دارد.
- تنها به کتابهای ساده علاقه نشان میدهد و برای کمک به گفتن داستان به شدت به تصاویر تکیه میکند.
- از تکالیف شامل خواندن وحشت دارد.
اگر به نظر میرسد فرزندتان در یادگیری خواندن مشکل دارد، خودتان یا او را سرزنش نکنید. این مشکل میتواند از مشکلات بینایی یا شنوایی، همچنین روش تدریس معلم یا خواندن مطالبی که برای سنش پیشرفته است، ریشه بگیرد. هرگز نباید گفت کودکی در خواندن شکست خورده است، بلکه چیزی که شکست خورده کتاب است، چون شاید آن مجموعه کتاب متناسب با کودک شما نباشد.
راههای تشخیص مشکل کودک در خواندن و اصلاح آن
شش گامی که میتوانید برای شناسایی و اصلاح مشکل فرزندتان بردارید اینهاست:
خواندن فرزندتان را تماشا کنید و به آن گوش دهید: به بخشهای مشکلدار توجه کنید اما سعی کنید مداخله نکنید. آیا در تشخیص کلمات آشنا مشکل دارد؟ آیا مکرراً یک کلمه را اشتباه تلفظ میکند؟ آیا زمان زیادی را صرف حدس زدن میکند؟ آیا زمان زیادی را صرف تلاش برای ادای حرف به حرف یک کلمه میکند؟ سعی کنید اشتباهات او را اصلاح نکنید، هدف شما مشاهده است.
بدون اینکه خیلی نگران یا ناامید به نظر بیایید با فرزند خود صحبت کنید: شما نمیخواهید فرزندتان را از کتاب بترسانید. از او در مورد مدرسه سؤال کنید. آیا معلم در طول کلاس خیلی سریع از بحثی به بحث دیگر میرود؟ آیا کتابها خیلی سخت یا خیلی کسلکننده هستند؟ سعی کنید بدون مقایسۀ فرزندتان با سایر بچههای کلاس اطلاعات کسب کنید. مثلاً نگویید: «بقیه سریعتر از تو میخونن؟» به جایش بپرسید: «آیا معلم کلاس رو به گروههای خواندن جدا تقسیم میکنه؟»
ترتیبی دهید که با معلم فرزندتان یا یک متخصص صحبت کنید: قبل از رفتن سؤالات خود را آماده کنید و هر مشکلی را که در خانه مشاهده کردهاید با او در میان بگذارید. چیزی که فکر میکنید یک مشکل است ممکن است برای بچههای مبتدی در خواندن مشکل نرمالی باشد. از معلم در مورد سرفصل درسی خواندن و هر گونه ارزیابی و تست خواندن که از فرزندتان به عمل آورده است، سؤال کنید. او میتواند در مورد سطح خواندن فرزندتان به شما اطلاعات بدهد و دربارۀ مشکلاتی که وجود دارد بحث کند و پیشنهاد کمک بدهد.
سعی کنید منبع مشکل را با کمک معلم شناسایی کنید: ابتدا دلایل بدیهی را لحاظ کنید. آیا بینایی و شنوایی فرزندتان را بررسی کردهاید؟ مشکلات بینایی ممکن است به این معنا باشد که فرزند شما در طول تمرینات خواندن و واژگان در خواندن تخته سیاه یا در رمزگشایی حروف روی صفحه مشکل دارد. مشکلات شنوایی میتواند به طور جدی بر توانایی خواندن بچهها تأثیر بگذارد، زیرا بسیاری از کلمات جدید در چند سال اول مدرسه به صورت شفاهی معرفی میشوند.
در حین کار روی مشکل خواندن فرزندتان، پیشرفت او را تحسین کنید: بسیاری از بچهها در مورد خواندن و همپا ماندن با همکلاسیهای خود نگران هستند، بنابراین سعی کنید به فرزند خود این احساس را بدهید که در خواندن تسلط دارد. اگر خارج از خانه هستید و تابلویی را دیدید که فرزندتان آن را میشناسد، از او بپرسید: «میتونی اون تابلو رو بخونی؟» نام فرزندتان یا نام همۀ اعضای خانواده را یادداشت کنید و از او بخواهید آنها را بخواند. اجازه دهید تا او خودش را به عنوان یک خواننده ببینند.
در حضور فرزندتان مشکل خواندن او را با دیگران مطرح نکنید: بهتر است مشکل را بین خود، همسرتان و معلم یا متخصص منتخبتان نگه دارید.