عارضه‌های احتمالی نوزادان زودرس در بخش NICU
احتمال بروز بسیاری از عارضه‌ها در نوزادان زودرس بالاتر از نوزادانی است که در موعد مقرر تولد خود به دنیا آمده‌اند. هرچه نوزاد زودرس مدت بیشتری در رحم مادرش باشد، عارضه‌ها معمولاً خفیف‌تر است و نوزادان زودرسی که بین هفتۀ ۳۴ بارداری و قبل از پایان هفتۀ ۳۷ به دنیا آمده‌اند، معمولاً مشکلات کم یا خفیفی دارند. اگر لازم می‌دانید می‌توانید برای داشتن کمی اطلاعات به دنبال شناخت بیشتر عارضه‌های احتمالی موجود در نوزاد زودرستان باشید ولی در صورت بارداری یا انتظار شیرین برای تولد نوزادتان، بهتر است از خواندن موارد احتمالی ذکرشده در این مقاله خودداری کنید تا بی‌جهت دچار نگرانی و اضطراب نشوید. در این مطلب می‌توانید با برخی از شایع‌ترین مشکلات در نوزادان زودرس و چگونگی درمان آنها آشنا شوید.
مشکل کم‌خونی
نوزادان زودرس اغلب دچار کم‌خونی هستند، به این معنا که گلبول قرمز کافی ندارند. جنین به طور معمول، آهن را در طول آخرین ماه‌های بارداری ذخیره می‌کند و در اواخر بارداری و پس از تولد، از آن برای ساختن گلبول‌های قرمز استفاده می‌کند. نوزادانی که خیلی زود به دنیا آمده‌اند، ممکن است زمان کافی برای ایجاد ذخیرۀ آهن نداشته باشند. نوزادانی که کم‌خونی دارند، معمولاً دچار مشکلات تغذیه‌ای می‌شوند و کندتر رشد می‌کنند. کم‌خونی همچنین می‌تواند هر نوع مشکل قلب یا مشکل تنفسی را بدتر کند. نوزادانی که کم‌خونی دارند، ممکن است با مکمل‌های رژیمی آهن تحت درمان قرار بگیرند. این مکمل‌ها داروهایی است که تولید گلبول قرمز خون را افزایش می‌دهد. در موارد کم‌خونی شدید نیز ممکن است انتقال خون انجام شود.
مشکل تنفسی آپنه
نوزادان زودرس گاهی برای ۱۵ ثانیه یا بیشتر نفس نمی‌کشند. این قطع شدن تنفس، آپنه نامیده می‌شود و ممکن است با کندی ضربان قلب همراه باشد. نوزادان زودرس برای کنترل آپنه، تحت نظارت دائمی با مانیتور قرار می‌گیرند. اگر نوزادی نفس کشیدنش متوقف شد، ممکن است یک پرستار با زدن یک ضربۀ ملایم به پشتش یا لمس کردن پاشنۀ پاهایش او را تحریک به تنفس دوباره کند.
سندرم زجر تنفسی
نوزادانی که قبل از هفتۀ ۳۴ بارداری به دنیا آمده‌اند، اغلب به این مشکل تنفسی مبتلا می‌شوند. اگر نوزادی در تنفس مشکل داشته باشد، پزشک ممکن است به سندرم زجر تنفسی مشکوک شود که توسط عکس‌برداری با اشعۀ ایکس از قفسۀ سینه و آزمایشات خون، تشخیص پزشک را تأیید می‌کنند. نوزادان مبتلا به این عارضه دچار کمبود ویتامینی به نام سورفکتانت هستند. درمان با سورفکتانت به نوزادان مبتلا کمک می‌کند تا راحت‌تر نفس بکشند. در کنار درمان با سورفکتانت، نوزادان مبتلا به سندرم زجر تنفسی ممکن است به اکسیژن اضافی و پشتیبانی تنفسی مکانیکی برای کمک به باز شدن ریه‌هایشان نیاز داشته باشند.
همچنین ممکن است برای نوزادان مبتلا به این عارضه از یک روش درمانی به نام اعمال فشار مثبت مداوم بر راه‌های هوایی استفاده شود. در این روش، هوای فشرده به ریه‌های نوزاد انتقال می‌یابد. هوا ممکن است از طریق لوله‌های کوچکی که وارد بینی یا نای نوزاد شده است، انتقال یابد.
بیماری ریوی مزمن
بیماری ریوی مزمن که دیسپلازی ریوی هم نامیده می‌شود بیشتر از همه در نوزادان زودرسی که نیازمند استفادۀ مداوم از مکمل اکسیژن هستند بروز می‌کند. از جمله نوزادانی که ریسک دیسپلازی ریوی دارند، نوزادان مبتلا به سندرم زجر تنفسی شدید است که به درمان طولانی با تجهیزات تنفسی و اکسیژن نیاز داشته‌اند.
این نوزادان تجمع مایع در ریه، زخم و آسیب به ریه را تجربه می‌کنند که در عکس‌برداری با اشعۀ ایکس قابل مشاهده است. نوزادان مبتلا به این بیماری با داروهایی که تنفس را راحت‌تر می‌کند تحت درمان قرار می‌گیرند و به تدریج از ونتیلاتور جدا می‌شوند. ریه‌های این نوزادان معمولاً در طول دو سال اول زندگی‌شان بهبود می‌یابد. با این حال، این امکان نیز وجود دارد که برخی از این کودکان دچار یک بیماری مزمن ریوی شوند که چیزی شبیه آسم است.
عفونت‌های احتمالی
نوزادان زودرس سیستم ایمنی نابالغی دارند که نمی‌تواند با باکتری‌ها، ویروس‌ها و دیگر ارگانیسم‌هایی که باعث عفونت می‌شود مبارزه کند. عفونت‌های جدی که معمولاً در نوزادان زودرس دیده می‌شود شامل ذات‌الریه یا پنومونی که عفونت ریه است، سپسیس یا همان عفونت خون و مننژیت یا عفونت غشاهایی دور مغز و ستون فقرات است. نوزادان می‌توانند این عفونت‌ها را در زمان تولد از مادرشان بگیرند یا ممکن است پس از تولد آلوده شوند. برای درمان عفونت‌ها نیز طبق دستور پزشک از آنتی‌بیوتیک یا داروهای ضدویروس استفاده می‌شود.
خونریزی داخل بطنی
در برخی نوزادان زودرس یا نوزادان خیلی کوچکی که وزنشان یک کیلو و ۵۰۰ گرم یا کمتر است، بالاترین ریسک برای خونریزی داخل بطنی یا خونریزی در مغز وجو دارد. خونریزی‌ها اغلب در هفتهٔ اول زندگی رخ می‌دهد و معمولاً با یک معاینۀ سونوگرافی تشخیص داده می‌شود. بیشتر خونریزی‌های مغزی خفیف است و بدون ایجاد مشکلات پایدار یا با مشکلات اندکی خودبه‌خود برطرف می‌شود.
خونریزی‌های شدید نیز می‌تواند باعث مشکلات بیشتری شود که در چنین مواردی، جراحان ممکن است با راهکارهایی خطر آسیب مغزی را کاهش دهند. در موارد خفیف‌تر نیز گاهی داروها می‌توانند تجمع مایع را کاهش دهند.
عارضۀ زردی یا یرقان
نوزادان زودرس بیشتر از نوزادان فول‌ترم احتمال ابتلا به زردی دارند، زیرا کبد آنها خیلی نابالغ‌تر از آن است که محصول زایدی به نام بیلی‌روبین را از خون دفع کند. به علاوه، نوزادان زودرس ممکن است به اثرات بیلی‌روبین اضافی حساس‌تر باشند. نوزادان مبتلا به زردی، پوست صورت و چشم‌هایشان رنگ زردمانندی پیدا می‌کند. زردی اغلب خفیف است و معمولاً آسیبی نمی‌رساند، ولی با این حال اگر سطح بیلی‌روبین خیلی بالاتر برود، می‌تواند باعث آسیب مغزی شود.
با آزمایشات خون می‌توان سطح بیلی‌روبین را مشخص کرد و در صورت بالا بودن، نوزاد را با نورهای ویژه‌ای به نام فتوتراپی که به کاهش بیلی‌روبین بدن کمک می‌کند درمان کرد. در برخی موارد نیز ممکن است نوزاد به انتقال خون نیاز داشته باشد.
عارضۀ انتروکولیت نکروزان
برخی نوزادان زودرس دو یا سه هفته پس از تولدشان دچار این مشکل روده‌ای می‌شوند. وقتی خون دریافتی روده کاهش پیدا می‌کند، روده ممکن است آسیب ببیند و باکتری‌هایی که معمولاً در روده‌ها حاضر هستند به ناحیۀ آسیب‌دیده حمله می‌کنند و باعث آسیب بیشتری می‌شوند که می‌تواند به مشکلات تغذیه، ورم شکمی و دیگر عارضه‌ها منجر شود.
انتروکولیت نکروزان را می‌توان با عکس‌برداری‌هایی مثل عکس‌برداری با اشعۀ ایکس و آزمایشات خون تشخیص داد. نوزادان مبتلا با آنتی‌بیوتیک تحت درمان قرار می‌گیرند. در برخی موارد نیز، برای برداشتن بخش‌های آسیب‌دیدۀ روده جراحی لازم است.
مشکل مجرای شریانی باز قلب
مجرای شریانی باز یک مشکل قلبی است که در میان نوزادان زودرس شایع است. قبل از تولد، یک سرخرگ بزرگ به نام داکتوس آرتریوس اجازه می‌دهد که خون ریه‌ها را دور بزند، زیرا جنین اکسیژن مورد نظرش را از جفت می‌گیرد. این شریان معمولاً به فاصلۀ کوتاهی از تولد بسته می‌شود تا خون بتواند از ریه‌ها عبور کند و اکسیژن بگیرد. وقتی مجرای شریانی به شکل صحیحی بسته نمی‌شود، می‌تواند به زودرسایی قلب منجر شود. مجرای شریانی باز را می‌توان با نوع خاصی از سونوگرافی به نام اکوی قلب یا دیگر عکس‌برداری‌ها تشخیص داد. نوزادانی که مجرای شریانی باز دارند، با دارویی درمان می‌شوند که به بسته شدن شریان کمک می‌کند و در صورت مؤثر نبودن دارو، ممکن است نیاز به جراحی باشد.
رتینوپاتی نوزادان زودرس
به رشد غیرطبیعی عروق خونی در چشم که می‌تواند به کاهش بینایی منجر شود، رتینوپاتی نوزادان زودرس گفته می‌شود. این عارضه عمدتاً در نوزادانی که قبل از هفتۀ ۳۴ تا ۳۵ بارداری به دنیا آمده‌اند دیده می‌شود. رتینوپاتی ناشی از زودرس بودن در طول معاینۀ نوزاد توسط یک پزشک متخصص چشم تشخیص داده می‌شود. بیشتر موارد رتینوپاتی خفیف است و با کاهش اندکی در بینایی یا بدون هیچ کاهشی بهبود می‌یابد. در موارد شدیدتر نیز، متخصص چشم ممکن است عروق خونی ناهنجار را با لیزر یا با روش سرمادرمانی یا کرایوتراپی درمان کند تا از شبکیه محافظت و بینایی نوزاد را حفظ کند.
