ختنۀ نوزاد و مراقبت‌های لازم بعد از ختنه
ختنه عملی ساده است که طی آن پوست پوشانندهٔ سر آلت تناسلی نوزادان پسر یا همان پوست ختنه‌گاه با یکی از تکنیک‌های موجود توسط پزشک کودک برداشته می‌شود.
در این مطلب با مراحل و سن ختنه در نوزادان، فواید و نکات مراقبتی پس از ختنۀ نوزاد پسر و موارد نیازمند مراجعه به پزشک پس از انجام این عمل آشنا می‌شوید.
ختنه کردن نوزاد به چه معناست؟
ختنه نوعی جراحی برای برداشتن پوست پوشاننده سر آلت تناسلی نوزادان پسر است. کاهش ریسک ابتلا به بیماری‌هایی مانند عفونت‌های دستگاه ادراری از جمله فواید این عمل در پسران است. علاوه بر نوزادان، این عمل گاهی اوقات در پسرها در سنین بالاتر و مردان نیز انجام می‌شود. ختنه بعد از دوره نوزادی امکان‌پذیر است، اما پیچیده‌تر است. این عمل در هر سنی که انجام شود، آلت تناسلی معمولاً ظرف یک هفته بهبود پیدا می‌کند.
ختنه کردن برای پسران تازه متولد شده در نقاط خاصی از جهان نسبتاً رایج است. برای برخی خانواده‌ها انجام آن یک سنت مذهبی است. سنت‌های خانوادگی، بهداشت شخصی و پیشگیری از عفونت‌های مردان نیز میتواند از دلایل انجام این عمل باشد. با این وجود، از نظر عده دیگری، این کار غیرضروری است.
پیش پوست یا پوست ختنه گاه چیست؟
پوست ختنه‌گاه تکه پوستی است که نوک آلت تناسلی را می‌پوشاند. در زمان تولد نوزاد، پیش‌پوست کاملاً به آلت تناسلی چسبیده است. با گذشت زمان، این پوست از سر آلت تناسلی جدا می‌شود و میتواند به سمت عقب کشیده شود. گاهی پوست در زمانی که باید از سر آلت تناسلی جدا نمی‌شود و سفت می‌ماند. به این وضعیت فیموزیس می‌گویند و معمولاً نیازمند مداخله پزشکی یا ختنه است.
چرا پسران را ختنه می‌کنند؟
همانطور که گفته شد در بسیاری از خانواده‌ها ختنه یک رسم مذهبی یا فرهنگی است. این عمل همچنین میتواند به دلیل سنت‌های خانوادگی، جنبه بهداشت شخصی یا به عنوان یک مراقبت پزشکی پیشگیرانه انجام شود.
در برخی موارد این کار به دلایل پزشکی انجام می‌شود، مثلاً زمانی که پوست ختنه‌گاه آنقدر سفت است که نمی‌توان آن را به عقب کشید. در موارد دیگر، کاهش ریسک برخی از عفونت‌های مقاربتی علت انجام این عمل در پسران است.
ختنه ممکن است فواید مختلفی به لحاظ سلامتی داشته باشد، از جمله:
- بهداشت راحت‌تر. انجام این عمل شستن آلت تناسلی را ساده‌تر می‌کند. با این وجود، می‌توان به پسران یاد داد که زیر پوست ختنه‌گاه را به طور مرتب بشویند.
- کاهش ریسک عفونت ادراری. خطر عفونت ادراری در مردان پایین است، اما این عفونت‌ها در مردان ختنه نشده شایع‌تر هستند. ابتلا به عفونت ادراری شدید در اوایل زندگی میتواند بعداً به مشکلات کلیوی منجر شود.
- کاهش خطر عفونت‌های مقاربتی. مردانی که این عمل را انجام داده‌اند، ریسک کمتری برای ابتلا به برخی عفونت‌های مقاربتی از جمله اچ آی وی دارند. با این حال، رعایت اقدامات محافظتی در حین رابطه جنسی همچنان ضروری است.
- پیشگیری از مشکلات آلت تناسلی. گاهی اوقات، پس کشیدن پیش‌پوست در آلت تناسلی ختنه نشده دشوار یا غیرممکن است (فیموزیس). این وضعیت میتواند منجر به التهاب پیش‌پوست یا سر آلت تناسلی شود.
- کاهش خطر سرطان آلت تناسلی. اگرچه سرطان آلت تناسلی مردان نادر است، اما در مردان ختنه شده کمتر رخ می‌دهد. علاوه بر این، سرطان دهانه رحم در زنانی که شرکای جنسی‌شان این عمل را انجام داده‌اند، کمتر شایع است.
با این وجود، خطرات مرتبط با انجام این عمل نه تنها نادر هستند، بلکه با مراقبت مناسب از آلت تناسلی می‌توان از آنها اجتناب کرد.
سن مناسب ختنه کردن پسران
دوران شیرخوارگی، یعنی از بدو تولد تا ۱۲ ماهگی، معمولاً زمان مناسبی برای ختنهٔ کودکان پسر است، زیرا پوست این ناحیه نازک‌تر است. به گفتهٔ کارشناسان و در سن‌های بالاتر، به ویژه بعد از سه سالگی میتواند از لحاظ روحی برای کودکان مناسب نباشد. زمان و سن انجام این عمل، با توجه به نظر پزشک اطفال شما بسیار متغیر است و هر پزشکی اغلب نظر خودش را در این رابطه دارد که شاید بهتر است به نظر پزشک کودک خودتان اعتماد کنید.
همچنین با توجه به اعتقادات مذهبی یا فرهنگی ممکن است انجام یا زمان آن متفاوت باشد. به عنوان مثال، در برخی مذهب‌ها این کار زمانی انجام می‌شود که کودک هشت روزه باشد. در بعضی دیگر از جوامع، انجام این عمل در دوران نوزادی یعنی چهار هفتهٔ اول تولد انجام می‌شود و در برخی دیگر وقتی کودک بزرگ‌تر شده است. همچنین گاهی اوقات فقط دلیل مذهبی ندارد و یک علت پزشکی یا یک مشکل پشت آن نهفته است. مثلاً، وقتی پوست ختنه‌گاه کودک از نظر پزشک به شکلی درست و مناسب جمع نمی‌شود. به گفتهٔ برخی پزشکان، بهترین زمان در ۱۰ روز اول تولد و ترجیحاً همان ۴۸ ساعت اول است. در بعضی موارد نیز، پزشکان ممکن است این اقدام را به دلایل پزشکی به تأخیر بیندازند که زمان بعدی ختنه، ۱۱ روز اول بعد از تولد نوزاد و سپس تا پایان دورۀ نوزادی یعنی تا ۲۸ روز بعد از تولد است. این زمان باز هم میتواند با تشخیص پزشک کودکان شما بیشتر شود.
ختنه کردن برای نوزادان زودرس، معمولاً تا زمانی که به اندازهٔ کافی بهبود نیابند و از بیمارستان مرخص نشوند توصیه نمی‌شود. انجام زودهنگام این عمل، نوزادان را بیشتر در معرض خطر عوارضی مانند چسبندگی آلت تناسلی قرار می‌دهد.
خطرات ختنه کردن
شایع‌ترین عوارض مرتبط با انجام این عمل خونریزی و عفونت است. استفاده از بیحسی نیز میتواند عوارض جانبی داشته باشد.
در موارد نادر، ختنه ممکن است منجر به مشکلاتی در پیش‌پوست شود، از جمله:
- ممکن است پوست پوشاننده آلت خیلی کوتاه شده باشد یا خیلی بلند مانده باشد.
- ممکن است بهبودی به درستی صورت نگیرد.
- ممکن است پیش‌پوست باقی مانده دوباره به سر آلت تناسلی بچسبد که نیاز به جراحی ترمیمی جزئی دارد.
چه پسرانی نباید ختنه شوند؟
در صورت وجود برخی اختلالات لخته شدن خون، ممکن است انجام این عمل امکان‌پذیر نباشد. همچنین، همانطور که پیش‌تر گفته شد ممکن است برای نوزادان زودرس که هنوز به مراقبت‌های پزشکی در بیمارستان نیاز دارند یا برای نوزادانی که با ناهنجاری‌های آلت تناسلی متولد شده‌اند، گزینه مناسبی نباشد.
لازم به توضیح است که ختنه کردن تاثیری بر میزان باروری مردان ندارد. همچنین انجام این عمل باعث افزایش یا کاهش لذت جنسی برای مردان یا شرکای جنسی آنها نخواهد شد. همچنین اگر کودکتان مشکلات پزشکی و فیزیکی در آلت تناسلی داشته باشد پزشک ممکن است توصیه کند که ختنه را به تعویق بیندازید یا اصلاً انجام ندهید.
مراحل ختنه کردن نوزاد
قبل از انجام این عمل ، پزشک خطرات و مزایای این عمل را توضیح می‌دهد و معمولاً ظرف 10 روز اول زندگی انجام می‌شود. برای انجام این کار نوزاد پسر شما به پشت خوابانده شده و دست‌ها و پاهایش را نگه می‌دارند. پس از ضدعفونی کردن آلت تناسلی و ناحیه اطراف آن، یک ماده بیحسی به قاعده آلت تناسلی تزریق می‌شود یا به شکل کرم روی آلت تناسلی اعمال می‌شود. یک گیره یا حلقه پلاستیکی مخصوص به آلت تناسلی وصل می‌شود و سپس پیش‌پوست برداشته می‌شود.
پس از آن به آلت تناسلی یک پماد، شامل یک آنتی‌بیوتیک موضعی یا وازلین زده و با ملایمت باندپیچی می‌شود. این پروسه به طور کلی حدود 10 دقیقه طول میکشد.
نحوه انجام ختنه برای پسران در سنین بالاتر و بزرگسالان نیز مشابه نوزادان است. با این حال در صورت انجام ختنه در مراحل بعدی زندگی و بعد از نوزادی، ممکن است لازم باشد ختنه تحت بیهوشی عمومی انجام شود، بهبودی ممکن است بیشتر طول بکشد و ریسک عوارض بیشتر است.
مدت زمان بهبودی بعد از ختنه کردن نوزاد
معمولاً 7 تا 10 روز طول میکشد تا آلت تناسلی بهبود پیدا کند. نوک آلت تناسلی احتمالاً در ابتدا دردناک است و خود آلت تناسلی ممکن است قرمز، متورم یا کبود باشد. همچنین ممکن است مقدار کمی مایع زرد رنگ نیز در نوک آلت تناسلی مشاهده کنید.
اگر با از بین رفتن اثر داروی بیحسی، نوزادتان بیقراری می‌کند، او را با ملایمت در آغوش بگیرید. مراقب باشید که فشاری به آلت تناسلی وارد نکنید.
شستن آلت تناسلی در حین التیام یافتن آن پس از ختنه ایردای ندارد. برای نوزادان، با هر بار تعویض پوشک، بانداژ را عوض کنید و مقداری وازلین به نوک آلت تناسلی بمالید تا از چسبیدن آن به پوشک جلوگیری کند. پوشک کودک را مرتب عوض کنید و مطمئن شوید که پوشک شل بسته شده است.
اگر به جای باند از حلقه پلاستیکی استفاده شده باشد، خود به خود و معمولاً در عرض یک هفته می‌افتد. پس از بهبود آلت تناسلی، می‌توانید حمام معمولی داشته باشید و آن را با آب و صابون بشویید.
مراقبت های بعد از ختنه نوزادان
مراقبت‌های بعد از ختنه نسبتاً ساده است که تا زمان بهبود آلت تناسلی که حدود هفت تا ۱۰ روز طول میکشد، لازم است نکات زیر را رعایت کنید:
ناحیۀ ختنه‌شده را تمیز نگه دارید
این مهم‌ترین مراقبت پس از ختنه است. در هر بار تعویض پوشک، هر ذرۀ مدفوعی را که می‌بینید با ملایمت پاک کنید. از صابونی ملایم و بی‌بو برای پوست نوزاد و آب گرم استفاده کنید. از دستمال مرطوب استفاده نکنید. اجازه دهید که آن ناحیه خودبه‌خود خشک شود تا از التهاب جلوگیری شود. تا زمانی که آلت تناسلی بهبود می‌یابد و ریشۀ بند ناف نیز می‌افتد تنها از روش شست‌وشو با یک لیف یا حولۀ نرم برای بدن نوزاد استفاده کنید و از خیس کردن این ناحیه در حمام خودداری کنید. هرچند، بدیهی است که در حین ادرار کردن مرطوب خواهد شد، اما تا زمانی که پوشک او را به موقع تعویض می‌کنید، این موضوع مشکل‌ساز نیست.
از ناحیۀ ختنه‌شده محافظت کنید
پس از جراحی ممکن است یک باند وازلینی روی آلت نوزاد قرار داده شود که معمولاً با اولین ادرار نوزاد می‌افتد. متخصصان اطفال نظرات متفاوتی در مورد لزوم ادامۀ استفاده از پانسمان برای آلت تناسلی در حال بهبود دارند، بنابراین نظر پزشک کودک خود را بپرسید. اگر توصیه شده است که به پانسمان ادامه دهید، به احتمال زیاد به شما گفته می‌شود که قبل از پیچیدن یک گاز استریل کوچک دور محل یا قرار دادن یک باند روی آن، کمی وازلین روی سر آلت تناسلی بمالید تا پانسمان به پوست نچسبد. اگر پزشک شما معتقد به استفاده از پانسمان نیست، ممکن است به شما گفته شود که برای روز اول یا بعد از آن نیز بعد از هر تعویض پوشک، کمی وازلین یا پماد آنتی‌بیوتیک به آن ناحیه بزنید، فقط برای اینکه مانع از ساییده شدن پوشک به آلت تناسلی شود.
دو پوشک به نوزاد بپوشانید
این کار اختیاری است، اما به کاهش درد کمک می‌کند. پوشاندن دو پوشک به نوزاد، به محافظت از آلت تناسلی او کمک می‌کند و از فشار آوردن ران‌ها به آن جلوگیری می‌کند؛ همچنین می‌توانید به منظور کاهش درد، یک کیسۀ حاوی یخ را بین دو لایه پوشک قرار دهید. در این مورد نیز لازم است نظر پزشک کودک را بپرسید.
وقتی ناحیۀ ختنه به طور کامل بهبود پیدا کرد، شما همچنان به تمیز نگه داشتن آلت تناسلی و پاک کردن هر گونه مدفوع روی آن ادامه دهید. گاهی نیز کمی از پوست ختنه‌گاه باقی می‌ماند، اگر این مورد برای کودک شما پیش آمده است، در زمان حمام کردن، پوست را با ملایمت بکشید و زیر آن را تمیز کنید.
مراجعه به پزشک بعد از ختنه
اگر سر آلت تناسلی نوزاد کمی قرمز است، نگران نشوید. ترشحات زرد رنگ نیز کاملاً طبیعی است و تنها به این معنی است که بدن در حال ارسال مایعات شفابخش به این ناحیه است. حتی دیدن یک لکۀ کوچک خون در پوشک نوزاد نیز طبیعی است. اما اگر کودک شما هر یک از علائم زیر را دارد، فوراً به پزشک کودک اطلاع دهید. این علائم میتواند به معنای عفونت یا مشکلات دیگری باشد:
- تب کردن کودک
- ورم شدید آلت و بیضه
- مشکل در ادرار کردن
- ادرار نکردن نوزاد حداکثر ۲۴ ساعت پس از ختنه
- زخم‌های پوسته‌پوسته و ترشح‌کننده
- قرمزی ناحیۀ ختنه بیشتر از پنج روز
- ادامۀ ترشحات زرد رنگ بیشتر از یک هفته
- خونریزی مداوم محل ختنه
- تغییر رنگ و تیره شدن نوک آلت
- خون‌مردگی وسیع آلت و بیضه
- افتادن حلقه در کمتر از سه روز یا نیفتادن حلقه تا ۱۰ روز پس از ختنه
غیر از این موارد نیز اگر هر علامتی را مشاهده کردید که به نظرتان غیرطبیعی می‌آمد، لازم است به پزشک کودکتان اطلاع دهید تا هم نگران نمانید و هم مشکلی برای کودک پیش نیاید.
آیا ختنه کردن الزامی است؟
چندین سازمان معتبر پزشکی توصیه می‌کنند که انجام ختنه به عنوان یک انتخاب به والدین پیشنهاد شود. انجمن اورولوژی آمریکا (AUA) و آکادمی طب اطفال آمریکا (AAP) از جمله این سازمان‌ها هستند. هر دو سازمان بر این باورند که ختنه هم فواید و هم ریسک‌هایی دارد. در نهایت، تصمیم‌گیری در مورد آن مسئله‌ای شخصی است و باید به والدین سپرده شود. با پزشک فرزندتان در مورد مزایا و معایب ختنه صحبت کنید و سپس به صلاحدید خود تصمیم بگیرید.
اگر تصمیم دارید پسرتان را ختنه نکنید، با پزشک خود صحبت کنید. او نحوه تمیز نگه داشتن آلت تناسلی را توضیح خواهد داد. در چند سال اول زندگی، پوست ختنه‌گاه به آلت تناسلی متصل می‌ماند و جمع نمی‌شود. سعی نکنید آن را به زور به عقب بکشید. وقتی پسرتان به اندازه کافی بزرگ شد، به او یاد بدهید که چگونه آلت تناسلی و پیش‌پوست را تمیز کند.
بنابر آنچه گفته شد ختنه نوزادان پسر یک عمل بسیار رایج است و نوعی جراحی است که در آن پوست پوشاننده سر آلت تناسلی برداشته می‌شود. این کار به عنوان یک رسم مذهبی در دنیا آغاز شده اما امروزه علاوه بر دلایل مذهبی، افراد به دلایل پزشکی و فرهنگی نیز ممکن است ختنه کنند.
معمولاً نوزادان اندکی پس از تولد ختنه می‌شوند. این کار فواید متعددی از جمله تمیز کردن آسان آلت تناسلی دارد. این عمل همچنین میتواند برخی از بیماری‌ها مانند عفونت‌های دستگاه ادراری را کاهش داده یا از آنها جلوگیری کند. مانند هر جراحی دیگری، این عمل نیز با خطراتی همراه است. حتماً با پزشک خود در مورد انجام آن و اینکه آیا این انتخاب مناسب کودک شما است یا نه صحبت کنید.
سوالات متداول
کل این پروسه تقریباً 20 دقیقه طول میکشد. معمولاً بریس (ختنه یهودیان) زمان کمتری میبرد.
ختنه نیز مثل هر جراحی دیگر میتواند باعث ایجاد درد شود. اما استفاده از داروهای مسکن و داروی بیحسی میتواند ناراحتی را کاهش دهد. این داروها هم در حین عمل و هم بعد از آن میتوانند به کاهش درد کمک کنند.
بله. افرادی که در دوران نوزادی ختنه نشدهاند، میتوانند در بزرگسالی ختنه شوند.
