انگل کرمک در کودکان: کرمک چیست و چطور درمان میشود؟
کرمک نام کرمی لولهای است که انگل رودهای انسان، به ویژه کودکان به حساب میآید. در این مطلب با همه چیز در مورد کرمک آشنا شوید.
کرمک چیست؟
کرمک (Pinworm) یا کرم نشیمنگاهی، کرمهای کوچک و سفیدی هستند که رودهها را آلوده میکنند. این کرمها را که شبیه تکههای نخ دندان به طول ۶ میلیمتر هستند، میتوان در حال حرکت و تمان خوردن اطراف مقعد و مدفوع مشاهده کرد.
کرمک بیش از همه در کودکان دبستانی شایع است، اما میتواند کودکان را در هر سنی، حتی در دورهٔ شیرخوارگی نیز آلوده کند، به خصوص اگر آنها به مهدکودکهای شلوغ بروند یا خواهر و برادرهایی داشته باشند که کرمک گرفته باشند.
پی بردن به اینکه کودک شما به کرمک آلوده شده است میتواند ناراحتکننده باشد اما به خاطر داشته باشید که این بیماری شایع دوران کودکی هم مانند شپش نشانهٔ بهداشت ضعیف نیست. این کرمها به ندرت خطری برای سلامت دارند و به راحتی ریشهکن میشوند. درست است که آلودگی شدید به کرمک میتواند باعث کاهش وزن شود و در دختران عفونت ادراری یا عفونتی شکمی ایجاد کند، اما آلودگیهای جدی نادر هستند.
چگونه می توان فهمید کودک به کرمک آلوده شده است؟
اگر فرزند شما کرمک دارد، احتمالاً از خارش اطراف مقعد، به خصوص در شب شکایت میکند و مقعدش را میخاراند. اگر فرزندتان کودک زیر یک سال است، قادر نخواهد بود به شما بفهماند که مشکل چیست، اما مشکلات خواب و بهانهگیری ناشی از خارش شبانه، علائم هشدار خوبی هستند. پوست تحریکشدهٔ اطراف مقعد و گاهی خارش واژن در دختران نیز میتواند یکی از سرنخها باشد. کرمک گاهی اوقات باعث تهوع و استفراغ نیز میشود.
برای مطمئن شدن از مشکل کرمک در کودکان شیرخوار کوچک میتوانید شب یا اول صبح اطراف مقعد فرزندتان و اگر هنوز پوشک میپوشد، پوشکش را با استفاده از نور چراغقوه بررسی کنید. از آنجا که کرمها بیشتر شبها ظاهر میشوند و روی پوست تخمریزی میکنند، این بهترین زمان برای بررسی کردن پوشک کودک است. همچنین پزشک کودک شما ممکن است کیت مخصوصی که برای جمعآوری و آزمایش تخم کرمک طراحی شده است داشته باشد.
اگر کرمکها یا تخمهایشان را پیدا نکردید، خارش مقعد میتواند نشانهٔ مشکل دیگری مثل خشکی ناشی از تمیز کردن زیاد آن ناحیه با صابون باشد. پوست تحریکشده و قرمز در اطراف مقعد فرزندتان میتواند نتیجهٔ تحریک ناشی از راش پوشک، اسهال یا عفونت باکتریایی باشد.
اگر پوست بسیار قرمز و متورم به نظر میرسد و گرم باشد، ممکن است عفونی شده باشد. چرک یا ترشحات دیگر و بوی بد نیز از علائم عفونت است. اگر هر گونه شکی به عفونت شک دارید، حتماً با پزشک فرزندتان تماس بگیرید.
بچهها چطور کرمک میگیرند؟
تخمهای کرمک روی بعضی سطوح تا دو هفته میتوانند زنده بمانند. بنابراین، کودک میتواند با لمس کردن یک شیء، مثلاْ اسباببازی یا حولهای که فرد آلوده به کرمک آن را لمس کرده است و سپس گذاشتن انگشتان خود در دهانش کرمک بگیرد یا میتواند با خوردن مواد غذایی آلودهشده توسط شخص مبتلا به کرمک، به آن آلوده شود.
تخمها سپس به روده بزرگ وارد میشوند و در آنجاست که از تخم بیرون میآیند. بعد از آن، کرمکهای ماده خود را از روده به مقعد میرسانند تا روی آن تخمریزی کنند. کرمها هنگام حرکت باعث خارش شدید میشوند که میتواند خواب کودک را مختل کند.
هنگامی که کودک مقعد خود را میخاراند، تخمها به زیر ناخنهایش منتقل میشوند و وقتی او دستهای خود را در دهانش میگذارد، چرخهٔ دیگری از آلودگی شروع میشود.
کرمک چطور درمان میشود؟
موارد خفیف کرمک گاهی بدون هیچ گونه درمانی از بین میروند. اما حتی یک مورد خفیف نیز میتواند باعث خارشی آزاردهنده و خواب آشفته شود و موارد شدید میتوانند عوارض ثانویهای مانند یک عفونت جدیتر ایجاد کنند ، بنابراین نباید بگذارید وضعیت بدتر شود و کودک را نزد پزشک ببرید.
پزشک احتمالاً داروهایی برای کشتن کرمکها تجویز میکند. او همچنین ممکن است توصیه کند که تمام خانواده تحت درمان با دارو قرار بگیرند، زیرا آلودگی به کرمک به سادگی به دیگران منتقل میشود. اما هرگز خودسرانه و با تشخیص خودتان به کودک دارو ندهید. همچنین در صورت ابتلای خودتان، اگر باردار یا شیرده هستید، به پزشک مراجعه کنید و خوددرمانی نکنید، چون پزشک به شما کمک میکند خطرات داروهای معمول برای این موارد را سبک و سنگین کنید و ممکن است داروی جایگزینی را پیشنهاد کند.
علائم آلوده شدن به کرمک معمولاً طی یک هفته پس از درمان از بین میرود، اما از آنجا که درمان فقط کرمها را میکشد و نه تخمها را، حتی اگر علائم از بین رفته باشد ممکن است پزشک از شما بخواهد دو هفته بعد درمان را تکرار کنید. تکرار درمان با هدف کشتن هر گونه کرمی که از زمان آخرین درمان از تخم درآمده است انجام میشود.
بعد از درمان، ممکن است در مدفوع فرزندتان کرمهای زیادی مشاهده کنید و برخی از آنها در حال حرکت و تکان خوردن باشند. این ممکن است شما را بترساند اما دلیلی برای نگرانی نیست، چون این فقط بدان معنی است که کرمکها در حال ترک بدن کودکتان هستند.
چگونه میتوان از آلودگی مجدد به کرمک پیشگیری کرد؟
اگر کودکتان به کرمک مبتلا شده و در حال خوب شدن است، با رعایت چند اقدام احتیاطی زیر مانع از آلوده شدن یا آلودگی مجدد کودک خود به کرمکها شوید:
- برای جلوگیری از گیر افتادن تخمها در زیر ناخنهایش، آنها را همیشه کوتاه نگه دارید.
- زیر ناخنهای کودک را با یک برس پاککنندهٔ مخصوص ناخن تمیز کنید و ضدعفونی و خشک کردن کردن برس را هم رعایت کنید.
- کودک خود را هر روز حمام دهید. حمام دادن بچهها هنگام بیدار شدن در صبح میتواند به از بین بردن تخمهایی که در طول شب تولید شدهاند کمک کند.
- اگر فکر میکنید ممکن است یکی از کودکان خردسالتان کرمک داشته باشد اجازه ندهید آنها با هم حمام کنند.
- لباس زیر فرزندتان را هر روز عوض کنید.
- در طول روز پردهها و کرکرههای اتاق خواب را باز کنید تا آفتاب روی ملحفهها، فرشها، پردهها و غیره بتابد، چون تخم کرمک به نور خورشید حساس است.
- نگذارید کودکتان ناخنهایش را بجود و انگشت شستش را بمکد.
- قبل از آماده کردن غذا و بعد از استفاده از دستشویی دستان خود را بشویید.
- اگر کودک هنوز پوشک میپوشد، دستهایتان را قبل و بعد از عوض کردن پوشک بشویید.
- از فرزندتان بخواهید دستهایش را قبل از غذا خوردن و بعد از استفاده از توالت بشوید یا اگر او خیلی کوچکتر از آن است که خودش بتواند آنها را خوب بشوید، خودتان این کار را برایش انجام دهید.
- در حین مقابله با آلودگی کرمک بهتر است که ملحفههای تختخواب را بیشتر از معمول، مثلاً هفتهای دو بار بشویید.
- در دورهٔ وجود آلودگی کرمک، تمیز کردن هر روزهٔ نشیمنگاه توالت نیز فکر خوبی است.
- اگر کسی در خانوادهٔ شما به خاطر آلودگی به کرمک تحت درمان است، لباس و ملحفههای همهٔ اعضای خانواده را با آب داغ بشویید تا کرمها و تخمهای آنها از بین برود.
در مورد شبادراری کودکان بدانید.