اضافه وزن در کودکان دو تا چهار ساله
چطور میتوان تشخیص داد کودکی اضافه وزن دارد؟ برای کمک به کودک دارای اضافه وزن باید چه کار کرد؟ در این مطلب با جواب این پرسشها و موارد مشابهی در رابطه با اضافه وزن کودکان آشنا شوید.
چگونه میتوان فهمید اضافه وزن کودک مشکلساز است؟
اگر حدس میزنید یا فکر میکنید کودکتان اضافه وزن دارد، اول باید ببینید چطور میتوان فهمید که اضافه وزن کودکتان واقعاً مشکلساز است؟ حمل وزن اضافی میتواند کودک شما را در حال حاضر و در آینده در معرض خطر مشکلات سلامت مانند بیماریهای قلبی و دیابت قرار دهد. اگر فرزندتان در این سن فقط کمی تپل است خیلی نگران نباشید، ولی در مورد این نگرانی خود با پزشک او صحبت کنید. پزشک میتواند به شما کمک کند تا بفهمید که آیا وزن فرزندتان مشکلی است که باید از همین حالا به آن بپردازید یا خیر.
به خاطر داشته باشید که گرچه تپل بودن در دوران کودکی میتواند اضافه وزن را در بزرگسالی پیشبینی کند، اما همچنین میتواند فقط یک مرحلهٔ گذار هم باشد. بنابراین اگرچه شاید کودک دو تا چهار سالهتان کمی سنگین به نظر میرسد، اما با تغییر بدنش در چند سال آینده، ممکن است ظاهری لاغرتر به خودش بگیرد. کودکان معمولاً وقتی بزرگتر میشوند به وزن طبیعی میرسند، یعنی بهطورکلی با افزایش قدشان لاغر میشوند، البته افزایش وزن آنها به طور کامل قطع نمیشود، اما در حالت ایدهآل قد آنها به وزنشان میرسد و این دو متناسب میشوند.
کودک خردسال دو تا چهار سال شما هم بیش از یک نوجوان احتمال پشت سر گذاشتن اضافه وزن را دارد. اما اگر کودک شما در دوران نوپایی به شدت اضافه وزن داشت و هنوز هم بین دو تا چهار سالگی اضافه وزن دارد، احتمال چاق باقی ماندن او افزایش مییابد.
پزشک چطور تشخیص میدهد کودک اضافه وزن دارد؟
پزشک کودکتان قد و وزن او را اندازه میگیرد و این اعداد را روی نمودار رشد ثبت میکند. پزشکان امروزه از یک سری نمودارهای رشد جدید استفاده میکنند که شاخص تودهٔ بدنی کودک را مشخص میکند. این شاخص& متناسب بودن قد و وزن او را نشان میدهد. شاخص تودهٔ بدنی در مقایسه با اندازهگیری وزن به تنهایی، شاخص بهتری برای فهمیدن این است که آیا کودک چربی بدنی بیش از حدی را حمل میکند یا نه& درحالیکه شاخص تودهٔ بدنی یک بزرگسال با یک فرمول سرراست محاسبه میشود، شاخص تودهٔ بدنی کودکان بر اساس جنسیت و سن آنها تعیین میشود تا تغییر در ترکیب بدن را که با بزرگتر شدن کودک اتفاق میافتد، به حساب بیاورد.
در شاخص تودهٔ بدنی هم مثل نمودار رشد استاندارد، فرزندتان در مقایسه با همسالان خود در یک صدک قرار میگیرد. اگر شاخص تودهٔ بدنی فرزندتان در صدک ۸۵ باشد، یعنی بالاتر از ۸۵ درصد از کودکان همسن و همجنسش، او دارای اضافه وزن تلقی میشود و اگر در صدک ۹۵ باشد، چاق محسوب میشود. علاوه بر قد و وزن کودک، پزشک، وزن پدر و مادر کودک، مدت زمان سنگینوزنی و سلامت کلی فرزند شما را نیز در نظر خواهد گرفت.
اگر کودکتان اضافه وزن داشته باشد، چه کار کنید؟
پزشکان معمولاً رژیمهای غذایی محدودکننده یا برنامههای کاهش وزن را برای بچهها توصیه نمیکنند، زیرا آنها فقط در موارد شدید ضروری هستند. در حقیقت، یک رژیم غذایی محدودکننده میتواند برای سلامت کودک مضر باشد و در صورت نبود نظارت دقیق روی آن، در رشد و تکامل او اختلال ایجاد میکند. در بیشتر موارد، هدف این است که وزن کودک با یک رژیم غذایی سالم حفظ شود تا این که با رشد او، وزن و قدش با هم متناسب شود.
در مورد این موضوع که چگونه میتوانید به کودکتان در کسب عادتهای غذایی سالم کمک کنید از پزشک خود راهنمایی بخواهید. او ممکن است به شما پیشنهاد کند که هرم راهنمای غذایی را دنبال کنید. این هرم پیشنهاد میکند علاوه بر پرسهای غلات، شیر و گوشت، هر روز سه پرس سبزیجات و دو پرس میوه به کودک خود بدهید. البته باید شیرینیها و سایر غذاهای پرکالری و کممغذی را محدود کنید. همچنین ممکن است پزشک توصیه کند که برای ایجاد یک برنامهٔ غذایی متعادل برای کودکتان با متخصص تغذیه مشورت کنید.
به خاطر داشته باشید که اگر کل خانواده برای هر وعده و میانوعده غذاهای سالم بخورند و ورزش کافی هم داشته باشند، انجام این کار را برای کودک نیز بسیار راحتتر میکنند. به کودک خود کمک کنید تا از عادتهای بد زیر که همگی میتواند باعث افزایش وزن او شود دوری کند:
خوردن میانوعده بدون نظارت: گزینههایی مانند کلوچه و چیپس را محدود یا حذف کنید و گزینههای سالم مانند میوهها و سبزیجات تازه و بیسکویتهای خانگی کمچرب، ماست و پنیر را جایگزین آنها کنید. مطمئن شوید کودک تمام طول روز مشغول خوراکی خوردن نیست، حتی اگر خوراکیهای که میخورد سالم باشد.
غذا خوردن هنگام تماشای تلویزیون: تلویزیون حواس افراد، به ویژه کودکان را پرت میکند و بچهای که حواسش پرت شده، ممکن است تشخیص ندهد چه زمانی سیر شده است. به کودکتان کمک کنید تا یاد بگیرد به سیگنالهای بدن خود گوش بدهد تا بفهمد چه وقت سیر شده است.
مصرف مقادیر بیش از حد نوشابه یا آبمیوه: نوشابه و سایر نوشیدنیهای شیرین را اگر اصلاً سرو میکنید، برای موقعیتهای خاص نگه دارید. آبمیوه به عنوان یک وعده میوه حساب میشود، اما آبمیوهٔ زیاد میتواند کودک شما را سیر کند، طوری که در زمان غذا برای سایر مواد مغذی مورد نیازش گرسنه نباشد. پس مصرف آبمیوه را بر اساس توصیههای کارشناسان تغذیهٔ کودک محدود کنید.
زیادهروی در خرید خوراکی از سوپرمارکت: بیشتر خوراکیهای فروشگاهی مغذی و سالم نیستند. اگر کودک شما در زمان میانوعده بیرون از خانه خواهد بود، میتوانید یک خوراکی سالم از خانه برایش همراهتان ببرید.
صرف زمان بیش از حد جلوی تلویزیون یا کامپیوتر: بچهها میتوانند ساعتها بیحرکت جلوی مانیتورها بنشینند. علاوه بر این، تبلیغات تلویزیونی مصرف هلههولههای پرکالری و کممغذی را تشویق میکنند. برای تشویق فعالیت بدنی، استفاده از تلویزیون و نمایشگرها را محدود و آنها را از اتاق خواب کودکان دور نگه دارید.
سرزنش کودک: به جای اینکه به کودک خود در مورد اضافه وزنش غر بزنید یا مسخرهاش کنید، که احتمالاً باعث آزردگی و ناراحتی او میشود، فرصت انتخاب غذاها و فعالیتهای سالمی را به او بدهید و وقتی این کار را میکند تحسینش کنید.
داشتن الگوی بد: فراموش نکنید که خودتان با خوب و سالم غذا خوردن الگوی خوبی باشید، چون کودکان اغلب چیزی را که میبینند یاد میگیرند. پس اگر خودتان شیرینی، چیپس، پفک و نوشابهٔ زیادی میخورید، نباید انتظار داشته باشید که کودکتان کلم بروکلی و اسفناج بخورد.
غیر از این موارد هم شروع به اندازهگیری مرتب وزن کودک در خانه نکنید. این کار میتواند باعث اضطراب او شود. با این حال، اگر شاخص تودهٔ بدنی فرزندتان بالاتر از صدک ۹۵ باشد، ممکن است پزشک بخواهد هر ماه او را ویزیت کند تا روی پیشرفتش نظارت کند. فقط با این ویزیتها مانند سایر مراجعات خود به پزشک برخورد کنید و فرایند سنجش وزن را بزرگ نکنید. همچنین تمرکز خود را روی ایجاد عادتهای غذایی سالم بگذارید، نه روی وزن کودکتان.
چگونه کودکتان را به فعالیت بیشتر ترغیب کنید؟
ورزش یکی از موارد اصلی حفظ وزن است و بسیاری از بچهها فعالیت کافی ندارند. به جای دراز کشیدن روی کاناپه بعد از شام، اعضای خانواده را تشویق کنید که با هم به پیادهروی یا دوچرخهسواری بروید یا کمی رقصیدن با هم را امتحان کنید.
به دنبال راههایی برای فعالیت بیشتر در طول روز باشید، به عنوان مثال با پیادهروی به جای سوار ماشین شدن، یا استفاده از پلهها به جای آسانسور. برای بیشتر بچهها، تشویق آنها به وقتگذرانی بیشتر در خارج از خانه تنها کاری است که باید انجام دهید تا تایم بازی فعالانهتری داشته باشند.
همچنین شما میتوانید با یاد دادن شیوهٔ بهتر تغذیه و تشویق به تحرک بیشتر در حال حاضر، به بهبود آیندهٔ کودک کمک کنید. این کار، شانس او را برای رفع مشکل وزن و تبدیل شدن به یک بزرگسال سالم افزایش میدهد و حتی اگر او هرگز به وزن نرمال نرسد، اگر خوب غذا بخورد و تحرک داشته باشد، سلامت بیشتری خواهد داشت.