بیماری کرون در کودکان: التهاب مزمن روده چیست و چه علائمی دارد؟
بیماری کرون چیست و چرا بچه‌ها به آن دچار می‌شوند؟ در این مطلب با همه چیز در مورد بیماری کرون در کودکان، علائم، علل، تشخیص و درمان بیماری کرون آشنا شوید.
بیماری کرون چیست؟
بیماری کرون نوعی بیماری مزمن مادام‌العمر التهابی روده است که در آن بخش‌هایی از دستگاه گوارش ملتهب می‌شود و ممکن است دچار زخم شود. بیماری کرون می‌تواند روی لایه‌های عمیق بافت‌ها، معمولاً در رودهٔ کوچک و رودهٔ بزرگ تأثیر بگذارد اما می‌تواند در هر بخش دیگر یا همه‌ٔ بخش‌های دستگاه گوارش، از دهان گرفته تا مقعد نیز اثر بگذارد.
وقتی این عارضه عود می‌کند، علائم آن شامل اسهال مکرر، درد شکمی، مدفوع خونی و فوریت و دستپاچگی برای دفع مدفوع است. علائم بیماری کرون معمولاً رفت و برگشتی است.
بیماری کرون نوعی بیماری التهابی روده است که بیشتر اوقات بچه‌ها را مبتلا می‌کند. شکل دوم این بیماری که کمتر شایع است، کولیت زخمی نام دارد. بیماری کرون به ندرت در کودکان کمتر از شش سال تشخیص داده می‌شود، اما می‌تواند بچه‌ها را در هر سنی مبتلا کند.
بیماری کرون چه علائمی دارد؟
علائم شایع بیماری کرون در کودکان شامل موارد زیر است:
- اسهال مکرر
- دل‌پیچه و درد شکمی، به خصوص در سمت راست پایین شکم
- مدفوع خونی
- تب
- خستگی شدید
- کاهش وزن
- کاهش اشتها
- بیماری آبسهٔ پری‌آنال، به معنی زخم‌ها و زائده یا دکمه‌های پوستی در اطراف مقعد
- نیاز فوری به دفع حتی با وجود خالی بودن روده‌ها
- رشد ضعیف
بیماری کرون در کودکان چه مشکلاتی به همراه دارد؟
یکی از بزرگ‌ترین نگرانی‌های مربوط به بیماری کرون، چگونگی تأثیر آن در رشد بچه‌هاست. بچه‌های مبتلا به بیماری التهابی روده ممکن است دچار کاهش اشتها شوند و توانایی کمتری برای جذب مؤثر مواد مغذی از مواد غذایی داشته باشند. حدود یک سوم از بچه‌های خردسالی که مبتلا به بیماری کرون تشخیص داده می‌شوند، کوتاه‌قدتر از آنچه پیش‌بینی شده بود خواهند شد و برخی بلوغ را دیرتر از معمول تجربه می‌کنند.
درمان‌های فعلی می‌تواند علائم را تسکین دهد و بیماری را برای دوره‌های طولانی در خاموشی بیماری قرار دهد، اما بچه‌های مبتلا به بیماری کرون ممکن است در تمام طول زندگی دوره‌های عود بیماری را تجربه کنند و حدود یک نفر از هر ۱۰ نفر علائم مزمن و پایدار دارند.
به‌طورکلی اما بچه‌های مبتلا به این عارضه می‌توانند به طور منظم در مدرسه حاضر شوند، در ورزش و فعالیت‌های دیگر شرکت کنند و زندگی سالم و فعالی داشته باشند.
چه عواملی باعث ایجاد بیماری کرون در کودکان می‌شود؟
علت دقیق بیماری کرون ناشناخته است، اما متخصصان گمان می‌کنند هم عوامل ژنتیکی و هم عوامل محیطی در ایجاد پاسخ سیستم ایمنی بدن که باعث التهاب روده و منجر به بیماری التهابی روده می‌شود، نقش دارند.
سابقهٔ خانوادگی بیماری التهابی روده، ریسک ابتلا به بیماری کرون را افزایش می‌دهد. همچنین این بیماری در پسرها کمی شایع‌تر است. محققان همچنین در حال مطالعه باکتری‌ها و ویروس‌هایی هستند که به طور طبیعی در روده زندگی می‌کنند تا نقش آنها در بیماری کرون و کاربرد احتمالی آنها در درمان بهتر بیماری را بررسی کنند.
بیماری کرون چگونه تشخیص داده می‌شود؟
پزشک فرزندتان آزمایشات اولیه‌ای مانند تست مدفوع و آزمایش خون را تجویز می‌کند. اگر نتایج این آزمایشات حاکی از بیماری التهابی روده باشد یا اگر علائم کودک تداوم داشته باشد، او را برای آزمایش‌های جامع‌تر خون و مدفوع، به یک پزشک متخصص گوارش اطفال ارجاع می‌دهد.
متخصص ممکن است آندوسکوپی، کولونوسکوپی یا هر دو را انجام دهد. این آزمایشات با یک لولهٔ نازک و انعطاف‌پذیر که چراغی بسیار کوچک و یک دوربین روی آن نصب شده است و آندوسکوپ نام دارد انجام می‌شود؛ برای بررسی دستگاه گوارش فوقانی آندوسکوپ را از طریق دهان وارد بدن کودک می‌کنند و برای معاینهٔ دستگاه گوارش تحتانی آن را از طریق مقعد وارد رودهٔ بزرگ می‌کنند. پزشک همچنین ممکن است یک نمونه بافت از رودهٔ فرزندتان را از طریق بیوپسی بردارد تا آن را زیر میکروسکوپ بررسی و علائم التهاب را ارزیابی کند. این آزمایشات دردناک نیستند اما می‌توانند استرس‌زا باشند، بنابراین به طور معمول در طول آزمایش به بچه‌ها آرام‌بخش داده می‌شود.
برای تأیید تشخیص بیماری و رد احتمال بیماری‌های دیگر ممکن است از روش‌های تصویربرداری پزشکی مانند اسکن اشعهٔ ایکس، سی‌تی اسکن یا ام‌آر‌ای نیز استفاده شود.
بیماری کرون چطور درمان می‌شود؟
اگرچه درمانی مشخص و قطعی برای بیماری کرون وجود ندارد، معمولاً این بیماری با ترکیبی از داروها کنترل می‌شود. استروئیدها و داروهایی که سیستم ایمنی بدن را سرکوب می‌کند می‌تواند التهاب را کاهش دهد و آنتی‌بیوتیک‌ها می‌تواند عفونت‌هایی را که در دستگاه گوارش ایجاد می‌شود درمان کند.
وقتی التهاب و علائم دیگر مانند اسهال از بین رفت و پوشش داخلی روده التیام یافت، ممکن است کودک برای جلوگیری از عود بیماری به مصرف داروهای دیگر نیاز داشته باشد.
احتمالاً برای نظارت روی علائم بیماری و رشد کودک و همچنین سلامت کلی او، باید به طور منظم به پزشک اصلی خود مراجعه کند. کودک همچنین باید زیر نظر متخصص گوارش اطفال متخصص در بیماری التهابی روده باشد، به ویژه اگر شکل شدیدی از بیماری کرون را دارد.
همچنین، حتماً واکسیناسیون کودکتان را به موقع انجام دهید، زیرا برخی از داروهای مصرفی می‌تواند سیستم ایمنی بدن را تضعیف و او را در برابر بیماری آسیب‌پذیرتر کند.
اما اگر فرزندتان داروهای سرکوب‌کنندهٔ سیستم ایمنی بدن مصرف می‌کند، دریافت واکسن MMR، واکسن آبله‌مرغان و روتاویروس برای او توصیه نمی‌شود، زیرا آنها حاوی ویروس‌های زنده و ضعیف‌شده هستند ولی دیگر واکسن‌ها حاوی ویروس‌های کشته‌شده هستند. پزشک فرزندتان می‌تواند در مورد نوع واکسن‌هایی که فرزندتان باید دریافت کند و زمان دریافت آنها شما را راهنمایی کند.
پس حتماً در این مورد از پزشک کودکتان سؤال کنید. در مورد انتخاب یک متخصص اطفال خوب بیشتر بدانید.
آیا تغذیه و رژیم غذایی می‌تواند در بهبود از بیماری کرون مؤثر باشد؟
بله و بیشتر کودکان مبتلا به بیماری کرون باید برای کمک به کنترل علائم خود و حفظ تغذیهٔ مناسب، به رژیم غذایی خود توجه ویژه داشته باشند.
فرزندتان باید تحت نظر یک متخصص تغذیه باشد تا مشخص شود که کدام غذاها را می‌تواند تحمل کند، چه موقع می‌تواند آنها را تحمل کند و چه غذاهایی علائمش را بدتر می‌کنند. او همچنین ممکن است برای جبران کمبودهای ناشی از این بیماری به خوردن غذاهای خاص سرشار از مواد مغذی و مصرف مکمل نیاز داشته باشد.
اگر کودک کوچک شما دچار موردی از عود بیماری کرون شده است که رودهٔ کوچک را درگیر می‌کند، پزشک ممکن است توصیه کند به مدت شش تا هشت هفته او را فقط با شیرخشک مایع و گاهی از طریق لولهٔ تغذیه کنید تا بیماری به حالت خاموش برگردد.
رژیم غذایی کربوهیدرات خاص چیست و آیا به درمان کرون کمک می‌کند؟
رژیم غذایی کربوهیدرات خاص یا SCD برای به حداقل رساندن مشکلات دستگاه گوارش، از جمله بیماری کرون، روی خوردن غذاهای خاص و حذف برخی غذاها در درجهٔ اول کربوهیدرات‌های پیچیده مانند غلات تأکید دارد. اگرچه بسیاری از افراد مبتلا به کرون متوجه شده‌اند که خوردن غذاهای خاصی علائم آنها را کاهش می‌دهد یا وخیم‌تر می‌کند، اما به طور علمی هیچ رژیم غذایی خاص یا فهرست قطعی از غذاهایی که علائم کرون را کاهش می‌دهد اثبات نشده و آنچه برای یک فرد مؤثر است می‌تواند برای دیگری جواب ندهد.
با این حال، برخی والدین گزارش می‌دهند که فرزندشان هنگام دنبال کردن رژیم غذایی کربوهیدرات خاص، علائم کمتری از بیماری را نشان می‌دهد و از لحاظ رشد و تکامل پیشرفت بهتری دارد و این ادعاها با نتایج چند پژوهش بسیار محدود پشتیبانی شده‌اند. فرضیه این است که رژیم غذایی کربوهیدرات خاص می‌تواند از رشد بیش از حد مخمر و باکتری در دستگاه روده‌ای جلوگیری کند و بیماری التهابی روده را تخفیف دهد. رژیم کربوهیدرات خاص روی خوردن این غذاها تأکید می‌کند:
- پروتئین
- سبزیجات
- میوه‌ها
- آجیل
- ماست خانگی
و این رژیم توصیه می‌کند مبتلایان غذاهای زیر را نخورند:
- غلات
- لبنیات حاوی لاکتوز بالا
- انواع سیب‌زمینی
- بیشتر قندها و شیرین‌کننده‌ها
اگر علاقه دارید رژیم کربوهیدرات خاص را امتحان کنید، مهم است که ابتدا با متخصص گوارش یا متخصص تغذیهٔ کودک خود صحبت کنید، زیرا وقتی غذاهای خاصی را حذف می‌کنید، ریسک محروم کردن فرزندتان از مواد مغذی اساسی را ایجاد می‌کنید.
چه مشکلات سلامت دیگری با بیماری کرون ارتباط دارد؟
بیماری کرون به مشکلاتی که شامل دستگاه گوارش و همچنین سایر نواحی بدن است، ارتباط دارد. عارضه‌های ثانویه احتمالی شامل موارد زیر است:
- کم‌خونی، به دلیل از دست رفتن خون از طریق زخم‌های روده
- فیستول‌ها، یعنی حفره‌هایی تونل‌مانند ایجادشده بین بخش‌های روده یا بین روده و پوست، مقعد یا واژن
- تشکیل بافت جوشگاهی و انسداد یا تنگ شدن روده، مسبب اختلال در توانایی رودهٔ کوچک در جذب مواد مغذی
- تأخیر در رشد ناشی از جذب پایین ویتامین‌ها و مواد معدنی
- چاقی
- سلامت پایین استخوان‌ها
- التهاب چشم
- سنگ کلیه
- سنگ کیسهٔ صفرا
- بیماری‌های کبد
- لخته‌های خون
- زخم‌های دهانی
- مشکلات پوستی
- آرتریت و درد مفاصل
- مشکلات سلامت روان مانند افسردگی و اضطراب
- افزایش ریسک ابتلا به سرطان رودهٔ بزرگ
همچنین مگاکولون توکسیک (Megacolon toxicum) یا انبساط حاد رودهٔ بزرگ، یک بیماری نادر است که در آن رودهٔ بزرگ فلج می‌شود و نمی‌تواند عملکرد طبیعی داشته باشد. این عارضه اغلب با دارو قابل درمان است اما گاهی اوقات نیازمند جراحی برای خارج کردن بخشی از رودهٔ بزرگ است.
