زونا در بارداری: آیا ممکن است در بارداری زونا بگیرید؟
زونا یک نوع بیماری ویروسی است که عامل مولد آن همان ویروس آبلهمرغان با نام واریسلا زوستر (Varicella zoster) است. اما آیا ممکن است در بارداری به زونا مبتلا شد؟ یا آیا زونا به جنین صدمه میزند؟ در این مطلب میتوانید با همه چیز در مورد زونا در بارداری آشنا شوید.
زونا در زنان باردار
زونا یک عفونت ویروسی است. این بیماری افرادی را مبتلا میکند که قبلاً آبلهمرغان را گرفته باشند و حالا دستگاه ایمنیشان به دلایلی دچار اختلال شده باشد. به عبارت دیگر، اگر فردی قبلاً و به عنوان مثال در دوران کودکی دچار آبلهمرغان شود، پس از بهبودش این ویروس در سلولهای اعصاب محیطی به صورت نهفته باقی میماند و بعدها با کاهش سیستم ایمنی میتواند مجدداً فعال شود که این فعالیت به صورت زونا خودش را نشان میدهد.
از آنجا که در دوران بارداری یا پس از آن، قدرت سیستم ایمنی بدنتان کمی کاهش پیدا کرده است، احتمال اینکه ویروس واریسلا زوستر به شکل زونا ظاهر شود میتواند وجود داشته باشد. اما زونا فقط در یک یا دو مورد از هر ۱۰ هزار بارداری رخ میدهد، پس لازم نیست بیش از حد و مدام در دوران بارداری نگران ابتلا به این بیماری باشید. اما لازم است در صورت مشکوک بودن به این بیماری، در ادامه موارد مهمی را بدانید.
علائم زونا در بارداری
علائم قبل از بروز ضایعات زونا معمولاً پنج تا هفت روز طول میکشد و بعد از آن تاول ایجاد میشود و بیمار دچار تب و لرز میشود. این بیماری مسری است اما مثل آبلهمرغان از طریق تنفس منتقل نمیشود، بلکه با لمس مایع درون تاولها قابلیت سرایت است. دیگر علائم زونا میتواند شامل موارد زیر باشد:
- تب
- سردرد
- خارش بخشی از پوست
- ناراحتی و درد معده
- حس بیقراری و آشفتگی
- پوست حساس یا دردناک در یک طرف بدن
- دانهها یا تاولهای دردناک روی بخشی از پوست
- دانههای پوستی به شکل برآمدگی پوستی قرمزرنگ
- حس خوابرفتگی و گزگز در ناحیهای که قرار است ضایعات زونا در آنجا ایجاد شود.
تفاوت آبلهمرغان و زونا
زونا و آبلهمرغان هر دو توسط ویروس واریسلا زوستر به وجود میآیند اما علائم متفاوتی دارند. از نشانههای بارز آبلهمرغان، بروز دانههای قرمز همراه با خارش در سراسر بدن است، درحالیکه زونا همراه با تاولهای دردناکی است که بیشتر در یک بخش از بدن و معمولاً صورت یا نیمتنهٔ بالای بدن به وجود میآیند.
زونا تنها در دورهای که بیمار دارای ضایعات پوستی است و تا زمان خشک شدن ضایعات مسری است. پوشاندن ضایعات باعث کاهش احتمال انتقال بیماری میشود. افراد مستعد (واکسینهنشده) ممکن است با تماس مستقیم با تاولهای زونا به عفونت اولیهٔ واریسلا یعنی آبلهمرغان مبتلا شوند.
اثر زونا روی جنین در بارداری
عفونت با ویروس واریسلا زوستر، هم آبلهمرغان و هم زونا را ایجاد میکند. بروز زونا در دوران بارداری، هرچند نادر است اما غیرممکن هم نیست. طبق آمار موجود، زونای بارداری منجر به افزایش مرگومیر در بین جنینها نشده است و انتقال ویروس واریسلا زوستر به جنین بهندرت اتفاق میافتد. با این حال، زونا گاهی میتواند باعث افزایش مرگومیر مادران شود.
عمدهترین عوارض زونا میتواند نورالژی هرپسی نیمهحاد و نورالژی پس از هرپس باشد. از دیگر عوارض آن میتوان به زونای چشمی، زونای منتشر و عفونتهای باکتریایی ثانویه اشاره کرد. اگرچه عفونت زونا بهندرت میتواند تأثیر بسیار اندکی روی جنین داشته باشد، اما زونا و عوارض ناشی از آن بار سنگینی برای خود مادر باردار ایجاد میکند. بنابراین، تمرکز روی مراقبت از مادر توسط پزشک و اطرافیان، همزمان با درمان مناسب و مدیریت عوارض هنگام بروز آنها بسیار مهم است.
بنابراین، اگر باردار هستید و متوجه علائمی مثل نشانههای بیماری آبلهمرغان یا زونا شدهاید، حتماً پزشکتان را در جریان قرار دهید. ابتلا به آبلهمرغان در بارداری، چون اولین مواجههٔ مادر با این ویروس است اهمیت دارد ولی در زونا، چون مادر از قبل ایمنی داشته است، پزشک یا مامای شما احتمالاً نگران وجود خطری برای جنینتان نیستند. اما در هر صورت، باید حتماً مراقب بارداری خود را در جریان قرار دهید، چون شرایط بارداری هر زنی نقش مهمی در نحوهٔ درمان او دارد.
مورد دیگری که لزوم مراجعه به پزشک، ماما یا مراقب بارداری شما را مشخصتر میکند این است که گاهی مادران باردار در صورت ابتلا به زونا باید داروهای ضدویروس مصرف کنند که این لزوم را هم پزشک شما مشخص خواهد کرد.
نتیجهٔ خلاصه: طبق گفتهٔ کارشناسان و بهطورکلی، زونا با نام علمی «هرپس زوستر» یا HZ، برخلاف آبلهمرغان، با افزایش ریسک برای جنین همراه نیست. در مقابل، زنی که واکسینه نشده است و از طریق تماس در معرض ویروس زونا قرار گرفته، ممکن است به آبلهمرغان مبتلا شود.
درمان زونا در بارداری
زونا دارویی قطعی برای درمان ندارد، اما پزشک ممکن است داروهایی را برای تسکین درد بیمار تجویز کند. همچنین پزشک میتواند پس از تشخیص زونا، برای شما یک آنتیویروس تجویز کند. به گفتهٔ کارشناسان نیز، زنان باردار مبتلا به زونای ساده اغلب باید با استفاده از آسیکلوویر خوراکی درمان شوند.
پزشک احتمالاً به شما خواهد گفت که بهتر است داروهای تجویزی قبل از اینکه عمر دانهها و تاولهای بدن به ۷۲ ساعت برسد، مصرف شود تا زمان و شدت بیماری کاهش پیدا کند. مصرف داروی آنتیویروس در صورت ضرورت تجویز از سوی پزشک یا مامای شما هم مثل داروی زگیل تناسلی، در دوران بارداری و شیردهی منعی ندارد.
جلوگیری از انتقال ویروس زونا از مادر مبتلا به نوزاد
از لحاظ پیشگیری، واکسن آبلهمرغان و زونا برای زنان باردار توصیه نمیشود و مهم است که به زنان باردار واکسینهنشده اخطار داده شود که از قرار گرفتن در معرض ویروس واریسلا زوستر خودداری کنند.
هیچ شواهد بالینی یا سرولوژیکی در مورد عفونت ویروس واریسلا زوستر در نوزادانی که مادران آنها زونای پریناتال (از هفتهٔ ۲۰ تا ۲۸ بارداری و بین یک تا چهار هفته پس از زایمان) گرفته بودند وجود ندارد. به نظر میرسد که اگر زونای مادر در نزدیکی زمان زایمان رخ دهد، نوزادان در معرض خطر عفونت نیستند.
در هر صورت، اگر به زونا مبتلا شده باشید، بهتر است روی تاولها پوشیده باشد و مرتب دستهایتان را بشویید، زیرا مایع درون آنها حاوی ویروس فعال است. اگر روی پستانها تاول وجود داشته باشد، ممکن است پزشک به شما توصیه کند تا زمانی که تاولها از بین نرفته است به نوزادتان شیر ندهید.