درد و توانبخشی لگن پس از زایمان
بارداری و زایمان ممکن است به عضلات و بافتهای اتصالی کف لگن آسیب برساند و باعث انواع نشانههای آزاردهنده و ناراحتکننده برای مادرانی شود که تازه زایمان کردهاند. توانبخشی لگن نوعی فیزیوتراپی است که برای تازهمادران بسیار مفید است. در این مطلب میتوانید با نقش عضلات کف لگن، درمان فیزیوتراپی برای توانبخشی لگن و بهبود مشکلات و عوارض دیگری که پس از زایمان به وجود آمده و ممکن است هنگام فیزیوتراپی توانبخشی لگن بهبود پیدا کند، آشنا شوید.
نقش عضلات کف لگن و شروع درمان
عضلات کف لگن به نگه داشتن ادرار و مدفوع و دفع آنها، همینطور به انقباض و انبساط واژن هنگام رابطۀ جنسی کمک میکند. اگر عضلات کف لگن منقبض یا ضعیف باشد، نشانههای آزاردهنده یا حتی درد را به دنبال دارد. پزشک برای رفع مشکل، ممکن است تمرینات کگل را توصیه کند. تمرین کگل به کسانی که عضلات کف لگن ضعیف دارند یا شاید بیاختیاری ادرار داشته باشند، کمک میکند، اما بسیاری از زنان نحوۀ درست انجام تمرین کگل را یاد نگرفتهاند و اگر علت مشکل شما گرفتگی مزمن عضلات کف لگن باشد، تمرین انقباض، بدون شل کردن آن ممکن است باعث گرفتگی بیشتر عضلات و بدتر شدن نشانهها شود، بنابراین لازم است حین انجام این تمرین، یاد بگیرید که این عضلات را به صورت ارادی منقبض و شل کنید. اما در برخی موارد دیگر، ممکن است پزشکتان شما را برای درمان به یک فیزیوتراپ لگن ارجاع میدهد. فیزیوتراپ، عضلات کف لگن را ارزیابی و مشخص میکند که آیا آنها باعث بروز درد و مشکل شده است یا خیر. اگر عضلات کف لگن دلیل درد باشد، او میتواند نقاط مشکلساز یعنی ناحیههایی را که گرفتگی دارد و راحت کنار هم نمیلغزد آزاد کند.
درمان فیزیوتراپی برای توانبخشی لگن
فیزیوتراپی برای توانبخشی لگن شامل انواع تکنیکهایی میشود که روی عضلات و بافتهای متصلکنندۀ کف لگن و شکم تمرکز دارد. فیزیوتراپ به شما یاد میدهد عضلات مختلف را شناسایی کنید تا بتوانید آنها را شل یا تقویت کنید. همۀ عضلات این ناحیه با هم کار میکند تا نیرویتان را حفظ کند. او همچنین میتواند با انگشتانش رانها، باسن و بافت داخل واژن را ماساژ دهد. هدف این است که این ناحیه منبسط شود و نقاطی که باعث ایجاد درد میشود، شل و رها شود. وقتی فیزیوتراپ از عضلاتی میگذرد که گرفتگی دارد، در ابتدا اذیت میشوید اما بعد حس میکنید گرفتگی باز میشود و تسکین پیدا میکند. با گذشت زمان، درمان راحتتر میشود و نشانهها رفع خواهد شد. فیزیوتراپ همچنین به شما تمرینهای ورزشی برای انجام در خانه آموزش میدهد تا عضلات گرفته شل و عضلات ضعیف تقویت شود.
همچنین در دوران بارداری، مقداری زیادی از قدرت عضلانی شکم از دست میرود و برخی از مادران نیز ممکن است دچار جداشدگی ماهیچههای شکم شوند که طی آن عضلۀ راست شکمی از وسط شکم جدا میشود. این وضعیت ممکن است باعث درد قسمت پایین کمر، مشکل یبوست، بیاختیاری ادرار و همچنین باقی ماندن چربیهای سرسخت زیر شکم تا چند ماه یا حتی چند سال بعد از زایمان شود.
جداشدگی ماهیچههای شکم را نمیتوان با انواع دراز و نشست رفع کرد. در واقع، این نوع ورزشها مشکل را بدتر میکند. رفع این مشکل مستلزم تمرینهای تقویتی است که روی عضلات عرضی شکمی عمیقتر تمرکز دارد. فیزیوتراپ شما میتواند نحوۀ انجام این تمرینها را در منزل به شما آموزش دهد یا خود شما میتوانید در این مورد از او کمک بخواهید.
بهبود عوارض دیگر پس از زایمان با توانبخشی لگن
مشکلات ناحیۀ کف لگن منجر به ناراحتیهای مختلفی میشود. این مشکلات به خصوص در بین تازهمادران شایع است که میتواند در شش ماه اول بعد از زایمان ادامه پیدا کنند یا در برخی زنان بعداً به وجود بیاید. بهطورکلی توانبخشی لگن به بهبود و رفع مشکلات زیر کمک میکند:
مشکلات ادرار کردن: مادرانی که بیاختیاری ادرار دارند هنگام عطسه، سرفه یا دویدن بیاختیار ادرار دفع میکنند. برخی از مادران ناگهان و به طور مکرر احساس اضطراری دفع ادرار دارند، حتی وقتی مثانهشان پر نیست. عدهای هم نمیتوانند به اختیار خود، دفع ادرار را شروع یا مثانه را کاملاً تخلیه کنند. فیزیوتراپی لگن میتواند در بهبود این مشکل نقش داشته باشد.
بیاختیاری مدفوع: بسیاری از زنان بعد از زایمان مشکل کنترل گاز یا مدفوع دارند که بخشی از مشکلات بیاختیاری مقعدی نامیده میشود. این مشکل نیز ممکن است با فیزیوتراپی لگن رفع شود.
درد پرینیوم: این مشکل بین زنانی که تازه زایمان کردهاند شایع است، به خصوص کسانی که هنگام زایمان پارگی داشتهاند یا در حال بهبود از اپیزیوتومی هستند. انقباض کف لگن باعث ایجاد درد مداوم در ناحیۀ پرینه، حتی بعد از بهبود یافتن زخمها میشود. فیزیوتراپی در تسکین و بهبود این درد نیز میتواند مؤثر باشد.
درد در ناحیۀ لگن: بعضی از زنان تا ماهها بعد از زایمان، هنگام نزدیکی رابطۀ جنسی درد دارند و عدهای در ناحیۀ تناسلی، بافت اطراف ورودی واژن، درد مزمن یا سوزش دارند. شاید به این علت، پوشیدن لباسهای تنگ و حتی لباس زیر برایشان سخت باشد. عدهای هم هنگام مدفوع کردن درد دارند. این نشانهها اغلب به علت گرفتگی عضلات کف لگن است که باعث التهاب بافت و انتهای اعصاب میشود. این مشکل نیز ممکن است با فیزیوتراپی لگن رفع شود.
پایینافتادگی اندام لگن: هنگامی که بارداری و زایمان باعث ضعیف شدن عضلات کف لگن میشود، یک یا چند اندامی که این عضلات، آنها را نگه میدارد مثل رحم، مثانه و روده، ممکن است از محل خود خارج شود. توانبخشی این عضلات، به جلوگیری از این وضعیت یا بهبود آن کمک میکند.
برای رفع مشکلات مربوط به لگن پس از زایمان، میتوانید از پزشک یا مامای خود بخواهید شما را به یک فیزیوتراپ معرفی کند یا خودتان در اینترنت جستوجو کنید و یک مرکز توانبخشی لگن خوب و مناسب پیدا کنید، زیرا برخی از پزشکان ممکن است اطلاعاتی دربارۀ فیزیوتراپی برای رفع مشکلات کف لگن به شما ندهند یا برخلاف آن بعضی دیگر حتی برنامۀ فیزیوتراپی لگن را در مطب خود داشته باشند، پس این موضوع به پزشک شما ارتباط دارد.