با روش های طبیعی پیشگیری از بارداری آشنا شوید

پیشگیری از بارداری به شیوه طبیعی روشی است که زوجین تصمیم می‌گیرند بدون استفاده از هیچ ابزار پیشگیری، از بارداری جلوگیری کنند. این مستلزم این است که شرکای جنسی از خطرات این روش و احتمال بارداری ناخواسته آگاهی لازم را داشته باشند و آگاهانه اقدام به این تصمیم کنند. همسرتان نیز باید با تصمیم شما موافق و همراه باشد. این روش‌ها جواب نمی‌دهند مگر اینکه هر دو به آنها متعهد باشید.

�در این مطلب با پیشگیری از بارداری به شکل طبیعی، چگونگی و روش‌های مختلف آن آشنا می‌شوید.

روش طبیعی جلوگیری از بارداری چیست؟

پیشگیری از حاملگی به شیوه طبیعی و بدون استفاده از ابزارهای محافظتی شامل شناسایی علائم و نشانه‌های باروری در طول چرخه قاعدگی، دنبال کردن سیکل قاعدگی و دانستن روزهای تخمک‌گذاری و خودکنترلی مرد به هنگام انزال است تا بتوانید مانع بارداری شوید. اینطور به نظر می‌رسد که موفقیت روش طبیعی جلوگیری از حاملگی بیشتر متکی به داشتن آگاهی به بدن خود می‌باشد و اگر به درستی استفاده شود می‌تواند موثر باشد.

اینکه بتوانید پیش‌بینی کنید در کدام رو‌زهای ماه بیشتر احتمال دارد باردار شوید سپس، در آن روزها از رابطه جنسی خودداری کنید کار آسانی نیست. با این حال اگر سیکل قاعدگی منظمی دارید و روش طبیعی پیشگیری از بارداری را به درستی بکار گیرید، احتمال شکست این روش می‌تواند کمتر از 5٪ باشد. اما اگر از این روش‌ها به طور دقیق استفاده نکنید، به خصوص اگر پریود نامنظم داشته باشید، احتمال وقوع بارداری می‌تواند تقریباً به 25 درصد برسد.

اهمیت زمان تخمک گذاری در جلوگیری طبیعی از بارداری

همه انواع روش‌ های پیشگیری از بارداری به شکل طبیعی شامل پیگیری و دنبال کردن چرخه باروری ماهانه در زنان است. بیشترین احتمال برای باردار شدن در زمان تخمک گذاری است. تخمک پس از آزاد شدن در لوله‌های فالوپ حدود 24 ساعت فرصت بارور شدن دارد. اسپرم نیز می‌تواند 5 روز در بدن زنان زنده بماند.

اگر با استفاده از ابزارهایی مانند اندازه‌گیری دمای پایه بدن، بررسی ترشحات واژن و روش تقویمی بدانید که چه روزهایی بیشترین احتمال باروری وجود دارد، می‌توانید در آن روزها از داشتن رابطه جنسی خودداری کنید و احتمال حاملگی خود را کاهش دهید.

اما فهمیدن دقیق روزهای باروری ممکن است آسان نباشد. چرخه قاعدگی هر کسی متفاوت است و شناخت آن زمان می‌برد. بنابراین موفقیت روش طبیعی جلوگیری از بارداری مستلزم دقت و آگاهی زیاد از موضوعات مرتبط با باروری است.

چه زمانی وقت تخمک گذاری است؟

چرخه قاعدگی از اولین روز پریود تا روز قبل از شروع قاعدگی بعدی ادامه دارد. این زمان به طور متوسط 28 روز است، اما در برخی زنان چرخه های طولانی تر یا کوتاه تر، از 21 تا 35 روز هم طبیعی است.

در طول چرخه قاعدگی، یک تخمک از یکی از تخمدان‌ها آزاد می‌شود که به آن تخمک گذاری می‌گویند و زمان آن معمولاً 10-16 روز قبل از شروع پریود بعدی است. 

تخمک آزاد شده به سمت لوله فالوپ حرکت می‌کند و  حداکثر تا 24 ساعت پس از تخمک گذاری زنده می‌ماند و یک اسپرم باید در این دوره با تخمک برخورد کند تا بارداری اتفاق بیفتد.

شما می توانید تا 2 روز پس از تخمک گذاری هم باردار شوید. اما اگر در 7 روز قبل از تخمک گذاری رابطه جنسی داشته اید، ممکن است باردار شوید زیرا اسپرم می تواند تا 5 روز در بدن زن زنده بماند و پس از آزاد شدن تخمک آن را بارور کند.

چنانچه قصد پیشگیری از بارداری به شیوه طبیعی دارید باید بدانید که طول چرخه قاعدگی می تواند در طول زمان متفاوت باشد، بنابراین برای اطمینان از اینکه محاسبات شما تا حد امکان دقیق است، سیکل قاعدگی خود را در طول 12 ماه ارزیابی کنید.

انواع روش طبیعی پیشگیری از بارداری

روش‌ های طبیعی پیشگیری از باروری شامل روش تقویمی، بررسی مخاط دهانه رحم، استفاده از دمای پایه بدن و خارج کردن آلت تناسلی درست قبل از انزال است. برای افزایش اثربخشی این روش‌ها می‌توانید همزمان از دو روش پیشگیری از بارداری یا بیشتر استفاده کنید.

روش تقویمی برای پیشگیری طبیعی از بارداری

استراتژی روش ریتمیک یا تقویمی برای جلوگیری طبیعی از بارداری محاسبه روزهایی است که بالاترین احتمال بارداری وجود دارد. قبل از شروع استفاده از این روش باید پریود خود را برای مدت حداقل 6 تا 12 ماه دنبال کنید. اپلیکیشن‌هایی برای اجرای آسان‌تر این روش و تعیین روزهای باروری وجود دارد. اما برای موثر بودن این روش، باید در دنبال کردن پریود خود بسیار دقیق باشید. انجام این کار ممکن است آسان نباشد زیرا معمولاً طول چرخه‌های قاعدگی کمی متفاوت از یکدیگر هستند و تحت تاثیر استرس، فعالیت بدنی، رژیم غذایی، الگوی خواب و… هستند.

بررسی مخاط دهانه رحم

این روش شامل بررسی مخاط دهانه رحم در مقاطع خاصی از چرخه قاعدگی است. درست بعد از قاعدگی، حجم ترشح مخاط بسیار کم است اما نزدیک به زمان تخمک گذاری، حجم ترشحات واژن بیشتر می‌شود. همچنین، در طول چرخه قاعدگی تغییراتی را در بافت یا رنگ ترشحات واژن مشاهده می‌کنید. همه این سرنخ‌ها می‌تواند به شما کمک کند که بدانید چه زمانی در حال تخمک گذاری هستید.

مخاط دهانه رحم در روزهای باروری می‌تواند شفاف، لغزنده و مثل سفیده تخم مرغ کشدار باشد. می‌توانید از دستمال کاغذی یا انگشت خود برای بررسی آن استفاده کنید. این کار را چند بار در روز انجام دهید و بهتر است جدولی داشته باشید تا بتوانید الگوی تغییر مخاط دهانه رحم خود را از یک سیکل قاعدگی تا سیکل بعدی ثبت کنید و بدانید چه زمانی باید از رابطه جنسی خودداری کنید یا احتیاط بیشتری به هنگام استفاده از روش طبیعی جلوگیری از بارداری داشته باشید.

اندازه گیری دمای پایه بدن

یک راه دیگر برای تشخیص زمان باروری ثبت روزانه دمای بدن است. برای این کار شما هر روز در زمان مشخصی قبل از برخواستن از رختخواب با دماسنج دمای بدن را اندازه می‌گیرید.

در زمان تخمک گذاری، دمای بدن ممکن است تقریباً 1 درجه فارنهایت (0.3 درجه سانتیگراد) افزایش یابد. همچنین خوب است به علائم دیگری مانند درد پستان، کمردرد یا نفخ هم توجه کنید.

اما با این روش نمی‌توانید زمان دقیق تخمک گذاری را بدانید. در صورت داشتن استرس، نوشیدن الکل، سفر، تغییر در الگوی خواب، خوابیدن در اتاقی سردتر یا گرمتر از حد معمول و داشتن بیماری یا ناخوشی که باعث تب شود، ممکن است روی دمای پایه بدن تاثیر بگذارند. این شرایط می‌تواند استفاده از این روش طبیعی جلوگیری از بارداری را برای محاسبه تخمک‌گذاری سخت‌تر کند.

روش خارج کردن آلت تناسلی برای پیشگیری از بارداری

یکی از راه‌های جلوگیری طبیعی از بارداری این است که درست قبل از انزال مرد آلت تناسلی از واژن خارج شود و مایع منی داخل واژن نریزد. این روش که با کنترل انزال توسط مرد انجام می‌شود مانع برخورد اسپرم با تخمک می‌شود. وقتی از این روش استفاده می‌کنید شریک جنسی شما آلت تناسلی خود را باید درست قبل از انزال از واژن خارج کند و نیاز به خود کنترلی بالای مرد دارد.

با توجه به اینکه این روش نیاز به خودکنترلی زیادی دارد، افراد همیشه در انجام آن موفق نیستند و در چنین مواردی احتمال بارداری ناخواسته وجود دارد و باید به دنبال روش اورژانسی پیشگیری از بارداری بود. حتی اگر این روش موفقیت‌آمیز باشد باز هم ممکن است روش موثری نباشد. قبل از انزال، مایعی به نام پیشاب از آلت تناسلی مردانه خارج می‌شود. این مایع ممکن است حاوی مقدار کمی اسپرم باشد و باعث بارداری شود.

شیردهی

شیردهی  برای 6 ماه اول پس از زایمان در پیشگیری از بارداری بعد زایمان موثر است و فقط در صورتی اثربخش است که هنوز پریود نشده‌اید و نوزاد خود را فقط با شیر خودتان تغذیه می‌کنید، نه با شیرخشک. اما به خاطر داشته باشید که شما قبل از شروع قاعدگی تخمک‌گذاری می‌کنید، بنابراین ممکن است تخمک بارور شده باشد و هنوز خبر نداشته باشید.

برای استفاده از این روش طبیعی پیشگیری از بارداری باید در طول روز حداقل هر 4 ساعت یکبار و در طول شب حداقل هر 6 ساعت یکبار شیر بدهید. دوشیدن پستان شیردادن به حساب نمی‌آید! این کار بدن شما را از آزاد کردن تخمک باز می‌دارد.

برخی مطالعات نشان داده‌اند که اگر این دستورالعمل‌ها را دقیقاً رعایت کنید، شیردهی می‌تواند 98 درصد در جلوگیری از بارداری موثر باشد.

داروهای گیاهی برای پیشگیری از بارداری

برخی گیاهان مانند ریشه زنجبیل، زردچوبه، خار مریم به عنوان روشی طبیعی برای جلوگیری از بارداری تبلیغ می‌شوند. اما تحقیقات بسیار کمی برای پشتیبانی از این ادعاها وجود دارد و سازمان غذا و داروی آمریکا هیچ یک از آنها را تایید نکرده است. گفته می‌شود که این گیاهان می‌توانند:

• مانع از آزاد کردن تخمک توسط بدن شوند
• از بارور شدن تخمک توسط اسپرم جلوگیری کنند
• از لانه‌گزینی تخمک بارور شده در رحم جلوگیری کنند

برخی از روش‌های گیاهی نیز سمی و خطرناک هستند. بنابراین ابتدا باید با پزشک خود در مورد اینکه چه چیزهایی بی‌خطر است صحبت کنید.

آیا راه خانگی برای جلوگیری از بارداری وجود دارد؟

شاید در مورد راهکارهای خانگی که تصور می‌شود به جلوگیری از بارداری کمک می‌کنند نیز شنیده باشید. متاسفانه، هیچ کدام از این روش‌ها موثر نبوده و بسیاری از آنها می‌توانند مضر باشند. از جمله روش‌هایی که مردم در گوشه و کنار دنیا امتحان کرده‌اند:

• دوش واژینال با سرکه، آب و صابون یا حتی مواد ضدعفونی‌کننده. این روش‌ها جواب نمی‌دهند و می‌توانند منجر به تحریک، عفونت یا سوختگی شیمیایی شوند.
• قرار دادن برش‌های لیمو در واژن بعد از رابطه جنسی. این کار می‌تواند بافت‌ واژن را تحریک کند و منجر به عدم تعادل در باکتری‌های طبیعی واژن شود. این کار اسپرم‌ها را نیز نمی‌کشد.
• بالا و پایین پریدن بعد از رابطه جنسی. اگرچه این روش به شما آسیبی نمی‌رساند، اما برای جلوگیری طبیعی از بارداری نیز موثر نیست.

روش های طبیعی جلوگیری از بارداری چقدر موثر است؟

اگر دستورالعمل هایی که گفته شد را به دقت رعایت کنید، این روش می تواند تا 99 درصد هم موثر باشد. این بدان معناست که از هر 100 زن، 1 تا 9 زن که از روش طبیعی پیشگیری استفاده می کنند، باردار می شوند. اما اگر روش‌ها به درستی رعایت نشود، زنان بیشتری باردار می شوند. استفاده موثر از این روش نیازمند تعهد شرکای جنسی، خود کنترلی، آگاهی از چرخه باروری است و تمرین است. 

چه کسانی نمی توانند پیشگیری طبیعی داشته باشند؟

اکثر زنان و مردان می توانند از روش طبیعی جلوگیری از بارداری استفاده کنند. با این حال، شرایط خاصی وجود دارد که این روش پیشگیری برایشان کارآمد نبوده یا در صورت بارداری ناخواسته دچار مشکلاتی در سلامت خود و جنین می‌شوند و این دسته از افراد باید از روش دیگری مانع بارداری شوند. این شرایط عبارتند از:

• داشتن پریودهای نامنظم
• داشتن بیماری که بر باروری تأثیر می‌گذارد، مانند عفونت مقاربتی (STI) یا بیماری التهابی لگن
• مصرف دارویی که تولید مخاط دهانه رحم را مختل می کند.

همچنین اگر اخیراً مصرف داروهای ضد بارداری هورمونی را متوقف کرده اید، سقط جنین داشته اید، به طور منظم در حال سفر کردن هستید و به طور مداوم و شدید الکل مصرف می‌کنید برای استفاده از این روش جلوگیری از بارداری مناسب نیستید.

مزایا و معایب روش های طبیعی برای جلوگیری از بارداری

این روش هم مانند سایر روش‌های پیشگیری از حاملگی مزایا و معایبی دارد که قبل از انتخاب زوجین باید به دقت بررسی شوند و حتی در صورت لزوم با پزشک مشورت شود. 

مهم‌ترین مزایای روش طبیعی پیشگیری از بارداری، عدم مصرف داروهای هورمونی، نداشتن هزینه و تاثیرگذاری آن در صورت استفاده صحیح است. همچنین با توجه به اینکه در این روش نیاز است که به بدن خود آگاه‌تر باشید می‌توانید در صورت برهم خوردن نظم قاعدگی و یا ابتلا به عفونت‌های زنانه که باعث تغییر در رنگ، بو و بافت ترشحات واژن می‌شوند هر چه سریع‌تر متوجه شده و به متخصص زنان مراجعه کنید.

همچنین از مهم‌ترین معایب پیشگیری از بارداری به روش طبیعی این است که هیچ‌گونه محافظتی در برابر بیماری‌های مقاربتی وجود ندارد و امکان انتقال عفونت‌های آمیزشی بسیار زیاد است. همچنین اگر طول چرخه قاعدگی تغییر کند و محاسبه زمان تخمک‌گذاری به درستی انجام نشود، امکان بارداری ناخواسته وجود دارد. 

با توجه به اینکه این روش مستلزم خود‌کنترلی به هنگام انزال و آگاهی از چرخه قاعدگی است، بنابراین امکان لذت جنسی کمتر و نگرانی خصوصاً در خانم‌ها بالاتر بوده و ارگاسم را با مشکل روبرو می‌کند. 

بنابرآنچه گفته شد روش طبیعی جلوگیری از بارداری شیوه ای از پیشگیری است که بدون هیچ‌گونه دارو یا ابزار پیشگیری انجام می‌شود. این روش ترکیبی از آگاهی از زمان تخمک‌گذاری، ثبت دمای بدن و داشتن کنترل بر روی زمان انزال است. چنانچه این روش‌ها به طور دقیق رعایت نشوند، می تواند بسیار کمتر از سایر روش‌های پیشگیری از بارداری موثر باشد. استفاده از این روش نیاز به تمرین و پایبندی داشته و برای همه افراد مناسب نیست. استرس، بیماری، سفر، شیوه زندگی و درمان های هورمونی می‌توانند باعث شکست و ناکارآمدی این روش شوند. علاوه بر این، امکان انتقال بیماری‌های منتقله از اره جنسی و مقاربتی در این روش بسیار بالا است.