عوامل مؤثر در افزایش احتمال سقط جنین
سقط ناخواستۀ جنین به معنای پایان یافتن بارداری قبل از هفتۀ بیستم بارداری است و معمولاً بیشتر در سه ماهۀ اول بارداری اتفاق میافتد. وجود ناهنجاری در جنین، سن بالا و برخی بیماریهای زمینهای در مادر میتواند علت سقط باشند. به طور کلی دلایل زیادی برای وقوع سقط جنین وجود دارد، اما در اغلب موارد علت آن مشخص نیست. در این مطلب با برخی عوامل مؤثر در افزایش احتمال سقط جنین بیشتر آشنا میشوید.
سقط جنین
سقط جنین به خاتمۀ بارداری در سه ماهه اول و قبل از هفته بیستم بارداری گفته میشود و تقریبا در 10 درصد از بارداریها اتفاق میافتد. این رویداد الزاماً به معنای مشکلی در باروری نیست و بیشتر زنان با سابقه سقط جنین بارداری و زایمان موفقی داشتهاند. سقط جنین به طور کلی به دو دسته عمدی و غیرعمدی طبقه بندی میشود. سقط خودبخودی میتواند به دلیل مشکلاتی در مادر و جنین به طور اتفاقی و بدون دخالت مادر انجام شود. داشتن خونریزی، درد و انقباض شکمی، خروج مایعات از واژن میتواند نشان از سقط باشند. برخی از مهم ترین عوامل موثر بر بروز این نوع سقط در ادامه آورده شده است.
دلایل سقط جنین
بیشتر سقطهای زودهنگام به خاطر ناهنجاریهای جنین مثل ناهنجاریهای کروموزومی اتفاق میافتد. سقط ناخواسته ممکن است به علتهای دیگری مثل بیماریها نیز اتفاق بیفتد. سقطهایی که دیرتر اتفاق میافتد، ممکن است به دلیل عفونتها، بیماریهایی مانند دیابت یا اختلالات غده تیروئید، واکنش سیستم ایمنی بدن مادر، رشد نامناسب جفت، ضعیف بودن یا نارسایی دهانۀ رحم باشد.
اگرچه برخی از آسیبهای فیزیکی به مادر نیز ممکن است باعث سقط جنین شود. همچنین در بارداریهای بالای ۳۵ سال و همچنین در مواردی که مادر، بیماریهای زمینهای مانند کم کاری یا پرکاری تیروئید یا دیابت دارد و همچنین در مواردی که مادر سابقۀ حداقل سه سقط را داشته است، باز هم احتمال سقط جنین وجود دارد، بنابراین در این شرایط مادر به مراقبتهای ویژهای نیاز دارد.
چه عواملی باعث افزایش احتمال سقط میشوند؟
اگرچه برای همۀ زنان، احتمال سقط ناخواستۀ جنین وجود دارد، اما برخی از عوامل مانند داشتن سابقه سقط، بیماری و عفونتها میتواند خطر سقط ناخواستۀ جنین را در مادر افزایش دهد. برخی از این عوامل بسته به سن بارداری یا مدت زمانی که از بارداری میگذرد متفاوت است.
سقط جنین در سه ماهه اول بارداری
همانطور که پیش از این گفته شد سقط جنین در سهماهه اول اغلب به دلیل مشکلاتی در کروموزومهای جنین و مشکلاتی در جفت رخ میدهد. گاهی ممکن است در زمان لقاح مشکلی پیش بیاید و جنین کروموزومهای بیش از حد یا ناکافی دریافت کند. دلایل این اتفاق اغلب نامشخص است، اما به این معناست که جنین قادر به رشد طبیعی نخواهد بود و در نتیجه سقط میشود. اگر مشکلی در رشد جفت نیز وجود داشته باشد، میتواند به سقط جنین منجر شود. عواملی که ریسک سقط جنین در سه ماهه اول بارداری را افزایش میدهند عبارتند از:
- سن مادر: در زنان زیر 30 سال، 35 تا 39 سال و بالای 45 سال از هر 10 بارداری به ترتیب 1، 2 و بیش از 5 مورد به سقط جنین ختم میشود.
- چاقی
- استعمال سیگار و مواد مخدر
- مصرف زیاد کافئین
- نوشیدن الکل
سقط جنین در سه ماهه دوم بارداری
سقط جنین در سه ماهۀ دوم بارداری معمولاً به دلیل نارسایی دهانه رحم، ناهنجاریهای ژنتیکی و بیماری زمینهای مادر اتفاق میافتد. برخی از مشکلات مزمن میتوانند خطر سقط جنین را در سه ماهه دوم افزایش دهند، به خصوص اگر درمان نشده باشند یا به خوبی تحت کنترل نباشند. عواملی که ریسک سقط جنین در سه ماهه دوم را افزایش میدهند عبارتند از:
- مشکلات مزمن سلامت: دیابت کنترل نشده، فشارخون بالا، لوپوس، بیماری کلیوی، اختلالات در عملکرد غده تیروئید و سندرم آنتی فسفولیپید.
- ابتلا به عفونتها: سرخجه، سیتومگالوویروس، واژینوز باکتریایی، اچ آی وی، کلامیدیا، سوزاک، سیفلیس، مالاریا
- مسمومیتها: مسمومیتهای غذایی ناشی از خوردن غذای آلوده مانند خوردن گوشت آلودۀ خام یا نیمهپخته ، محصولات لبنی غیرپاستوریزه و خوردن تخم مرغ خام یا نیمهپخته
- مصرف دارو: برخی داروها که برای درمان زخم معده، اگزما و آکنه، آرتریت روماتوئید و تسکین درد و التهاب استفاده میشوند خطر سقط را افزایش میدهند.
- مشکلات رحم یا دهانۀ رحم: نارسایی دهانه رحم، فیبروم، ناهنجاری مادرزادی رحم، چسبندگی شدید رحمی
- سندرم تخمدان پلی کیستیک: سندرم تخمدان پلی کیستیک به عنوان یکی از عوامل اصلی ناباروری شناخته میشود زیرا میتواند از آزاد شدن تخمک جلوگیری کند. شواهدی وجود دارد که نشان میدهد این سندرم ممکن است با افزایش خطر سقط نیز مرتبط باشد.
بنابر آنچه گفته شد اگر سقط جنین در سهماهه اول بارداری اتفاق بیفتد، معمولاً به دلیل مشکلات جنین است و اگر بعد از این بازه زمانی اتفاق بیفتد، ممکن است نتیجه عواملی مثل بیماری زمینهای در مادر باشد. وجود سابقه سقط، سن بالای مادر، سابقه مشکلات ژنتیکی و ناهنجاریها در ساختار و شکل رحم، ابتلا به عفونتها و بیماریهای زمینهای، داشتن اضافه وزن و چاقی، مصرف دارو، دخانیات و الکل همگی از عواملی هستند که احتمال سقط جنین را افزایش میدهند.
سوالات متداول
هم عوامل مربوط به جنین از جمله مشکلات در جفت و هم مربوط به مادر مانند نارسایی دهانه رحم، چاقی، سن بالای مادر به هنگام بارداری احتمال سقط را افزایش میدهند.
در برخی مطالعات نشان داده شده است که PCOS میتواند باعث بروز سقط باشد و زنان با سابقه این بیماری باید تحت نظر پزشکشان باشند.
