درمان مشکلات ناباروری با روش هیستروسکوپی
هیستروسکوپی یک روش تشخیصیدرمانی است که در آن با استفاده از ابزار مخصوصی، مشکلات رحم را بررسی و در صورت لزوم همزمان آن را درمان میکنند. در این مطلب میتوانید با موارد تجویز، چگونگی انجام آن و مراقبتهای بعد از این عمل بیشتر آشنا شوید.
هیستروسکوپی
هیستروسکوپی یک روش تشخیص و درمان است که با انجامش، پزشک توسط ابزاری که از طریق واژن وارد رحم میکند، میتواند مشکلات لوله های رحم را بررسی و در صورت نیاز درمان کند. از هیستروسکوپی معمولاً برای بررسی مشکلات رحم و لولههای رحم استفاده میشود که ممکن است باعث ناباروری شده باشد.
موارد تجویز هیستروسکوپی
در صورت تشخیص مشکل میتوان همزمان نسبت به خارج کردن تودههایی مثل فیبروئید یا پولیپ از درون رحم یا نمونهبرداری از رحم یا اصلاح مشکلاتی اقدام کرد که باعث ناباروری شده است. در زیر برخی از مواردی آمده که ممکن است برای تشخیص و درمان آن، روش هیستروسکوپی را تجویز کنند:
- بررسی شکل و اندازۀ رحم
- بررسی وجود بافت یا جای زخم در رحم و منجر به ناباروری
- بررسی لولههای رحم و باز کردن انسداد آنها
- بررسی علت سقطهای مکرر به همراه آزمایشهای دیگر
- بررسی و خارج کردن فیبروئید یا پولیپهای کوچک
- بررسی سرطان آندومتر
- از بین بردن بخشهای مشکلساز در دیوارۀ رحم
- بررسی علت گرفتگی شدید و خونریزی غیرعادی و درمان آن
- خارج کردن iud در صورت قرار گرفتن در وضعیتی اشتباه
برای اطلاعات بیشتر در مورد لاپاراسکوپی این مطلب را ببینید.
آمادگی قبل از هیستروسکوپی
بهترین وقت برای انجام هیستروسکوپی زمانی است که در دوران عادت ماهانۀ خود نیستید، زیرا در غیر این صورت پزشک قادر به دیدن دیوارۀ رحم به شکلی واضح نخواهد بود. اگر احتمال باردار شدن شما وجود دارد، هیستروسکوپی باید پیش از تخمکگذاری انجام شود تا پزشک از باردار نبودن شما مطمئن باشد. از ۲۴ ساعت پیش از انجام آزمایش، از دوش واژن، تامپون و داروهای واژینال خودداری کنید.
برای انجام هیستروسکوپی ممکن است به شما داروی آرامبخش داده شود یا از بیحسی موضعی، ناحیهای یا بیهوشی کامل استفاده شود. پزشک در این مورد با شما صحبت خواهد کرد. درصورتیکه تصمیم به انجام بیهوشی کامل گرفته شود، باید پیش از آزمایش چیزی نخورید و ننوشید. دستورهای پزشکتان را دربارۀ زمان توقف خوردن و نوشیدن، خیلی جدی بگیرید، زیرا در غیر این صورت ممکن است انجام آزمایش شما لغو شود. اگر در روز آزمایش داروی خاصی برای شما تجویز شده است، فقط با یک جرعه آب داروی خود را مصرف کنید. در صورت وجود هر یک از موارد زیر، پزشک خود را مطلع کنید، زیرا برخی از موارد زیر ممکن است باعث لغو هیستروسکوپی شود:
- باردار بودن یا احتمال بارداری
- هر نوع مشکل قلبی یا ریوی
- مصرف هر نوع دارو یا حساسیت دارویی خاص
- مصرف داروهای رقیقکنندۀ خون مثل آسپیرین و وارفارین
- عفونت واژن، دهانۀ رحم یا لگن در شش ماه گذشته
لازم است قبل از هیستروسکوپی، همسر شما یا یکی از نزدیکان یا دوستانتان کنار شما باشد تا در پایان انجام عمل بتواند شما را تا منزل همراهی کند.
چگونگی انجام هیستروسکوپی
هیستروسکوپی معمولاً توسط پزشک زنان و در اتاق عمل بیمارستان یا مرکز جراحی انجام میشود و اغلب موارد، فرد در همان روز ترخیص میشود. در برخی موارد ممکن است هیستروسکوپی در مطب پزشک انجام شود. پیش از انجام هیستروسکوپی ممکن است برای آرامش و جلوگیری از احساس درد، به زن داروی بیحسی یا خوابآور داده شود. در برخی موارد این عمل تحت بیهوشی عمومی انجام میشود.
برای انجام هیستروسکوپی ابزاری به نام اسپکولوم را به ژل آغشته و وارد واژن میکنند. اسپکولوم به آرامی دیوارههای واژن را از یکدیگر باز میکند و اجازۀ دیدن درون واژن و دهانۀ رحم را میدهد. سپس ابزار هیستروسکوپی از طریق واژن و به آرامی به سمت دهانۀ رحم و رحم هدایت میشود. ممکن است برای منبسط کردن رحم نوعی گاز یا مایع غلیظ نمکی یا قندی را وارد رحم کنند. هنگام انجام هیستروسکوپی تصویر بزرگشدهای از دیوارۀ رحم و همچنین دهانۀ لولههای رحم در یک مانیتور مشاهده میشود. برای نمونهبرداری از رحم، خارج کردن بافت و کارهایی از این قبیل، ابزارهایی را از طریق هیستروسکوپ وارد رحم میکنند. هیستروسکوپی به تنهایی معمولاً ۳۰ دقیقه طول میکشد و در صورت انجام عمل دیگری در کنار آن، این زمان کمی طولانیتر خواهد شد.
مراقبتهای پس از هیستروسکوپی
پس از هیستروسکوپی بلافاصله شما را به بخش ریکاوری میبرند و در آنجا پرستاران از شما مراقبت میکنند و شرایط را تحت نظر میگیرند. شما معمولاً یک تا چهار ساعت در بخش ریکاوری میمانید و سپس به بخش زنان منتقل یا مرخص میشوید. کمی خونریزی از واژن به مدت یک یا دو روز پس از هیستروسکوپی طبیعی است. اگر از گاز در هیستروسکوپی استفاده شده باشد، ممکن است دلدرد خفیفی نیز داشته باشید که معمولاً طی ۲۴ ساعت از بین میرود.
برای کاهش درد ممکن است برای شما مصرف استامینوفن یا سایر مسکنها را تجویز کنند. در صورت مصرف داروی آرامبخش یا انجام بیحسی موضعی پیش از هیسترسکوپی، ممکن است دچار گرفتگی ماهیچهها شوید. در صورت انجام بیهوشی کامل، ممکن است پس از اتمام آزمایش احساس گزگز، خشکی گلو، خشدار شدن جزئی صدا یا گلودرد خفیف داشته باشید و این علائم ممکن است چند روز طول بکشد. غرغره کردن آبنمک ولرم برای بهبود ناراحتیهای گلو مفید است.
برخی زنان بعد از هیستروسکوپی، سرگیجه و حالت تهوع شدید دارند که معمولاً پس از چند دقیقه از بین میرود. شاید لازم باشد مدتی پس از هیستروسکوپی از برقراری رابطۀ جنسی، استفاده از تامپون یا ورزش کردن خودداری کنید. از پزشک خود بپرسید که چه موقع میتوانید فعالیتهای روزمرۀ خود را از سر بگیرید. پرستاران و پزشک معمولاً دستورهای لازم را برای مراقبت پس از هیستروسکوپی در اختیار شما قرار میدهند. بهتر است همۀ دستورهای پزشک را اجرا کنید و در صورت مشاهدۀ علائم هشداردهندۀ زیر، فوراً با پزشکتان تماس بگیرید:
- تب
- تنگی نفس
- استفراغ
- مشکلات ادراری
- دلدرد ، درد لگن یا گرفتگی شدید ماهیچهها
- خونریزی یا ترشحات شدید از واژن؛ بیشتر از مقدار عادت ماهانه
عکس رنگی رحم یا هیستروسالپنگوگرافی
یکی از روشهای تشخیصی برای درمان مشکلات باروری که نامی شبیه هیستروسکوپی دارد ولی نباید با آن اشتباه گرفته شود، هیستروسالپنگوگرافی (Hysterosalpingography) یا عکس رنگی رحم است. عکس رنگی رحم، یک آزمایش یا تست پزشکی غیرتهاجمی است که با استفادهٔ نوع خاصی از اشعهٔ ایکس به نام فلوروسکوپی همراه مادهٔ حاجب (کنتراست) انجام میشود.
این عکس در تشخیص و درمان بیماریها به پزشک کمک میکند و اگر شما هم در حال بررسی مشکلات باروری هستید، ممکن است این عکسبرداری برای بررسی رحم و لولههای رحمی، همراه با سایر آزمایشها در ویزیتهای اولیه از طرف پزشک زنان شما درخواست داده شود. با عکسبرداری از رحم، پزشک قادر خواهد بود درون رحم و لولههای فالوپ و اطراف آن را بررسی کند و از وضعیت داخلی رحم و لولههای رحمی مطلع شود. این عکسبرداری یک تصویر کلی از رحم نشان میدهد که اسمش عکس رنگی است ولی در واقع سیاه و سفید است.
برای گرفتن عکس رنگی رحم، شما روی تخت دراز میکشید و در همان حالت، توسط یک وسیلهٔ مخصوص ماده حاجب از راه واژن و دهانهٔ رحم وارد رحم و حفرهٔ لگن میشود و بعد از ۲۰ دقیقه، عکس رنگی و چند عکس رادیوگرافی گرفته میشود. به این ترتیب، رادیولوژیست میتواند با استفاده از فلوروسکوپی به مشاهدهٔ آناتومی رحم و بررسی عملکرد آن بپردازد و قادر به دیدن این مورد هست که آیا در لولههای فالوپ یا سایر بخشهای ساختاری رحم اختلالالی وجود دارد یا خیر. اما یادتان باشد که جواب و گزارش این تصویربرداری را لازم است خود شخص پزشک زنان و زایمان شما بررسی و ارزیابی کند.
