بلوغ زودرس در دختران
بلوغ زودرس در کودکان دختر چیست و چه عللی باعث ایجاد آن میشود؟ در این مطلب با همه چیز در مورد بلوغ زودرس دختران آشنا شوید.
بلوغ زودرس چیست؟
به طور متوسط، دختران بین ۹ تا ۱۳ سالگی پا به بلوغ میگذارند، اما در برخی از آنها جوانه زدن سینهها و رشد موی اندام تناسلی یا داشتن بوی بدن قبل از هشت سال و نیم شروع میشود. اصطلاح تخصصی برای این وضعیت بلوغ زودرس است و دختران بیشتر از پسران احتمال بلوغ زودرس دارند.
شاهد این اتفاق زیبا بودن که دخترتان کمکم به یک زن تبدیل میشود در شرایط طبیعی میتواند احساسات متناقضی از شادی و هیجان تا اندوه و ناامیدی در والدین، به ویژه مادرها ایجاد کند، اما بلوغ وقتی زود شروع میشود، میتواند واقعاً برای والدین اضطرابآور باشد.
اما اغلب اوقات هیچ مشکل جدی در مورد دخترتان وجود ندارد و احتمالاً او فقط جزء طیف سریعتر از نرمال است، هرچند ممکن است برای مدتی از لحاظ اجتماعی یا فیزیکی احساس شرمساری داشته باشد، اما دیگر همکلاسیهایش نیز خیلی از او عقب نخواهند ماند. به احتمال زیاد شروع زودرس بلوغ هیچ تأثیر فیزیکی درازمدتی روی کودک ندارد، غیر از یک مورد و آن اینکه، در ابتدا فرزند شما ممکن است بلندتر از همسالان خود باشد، اما جهش رشد زودهنگام میتواند باعث شود در بزرگسالی کوتاهتر از حد متوسط باشد.
دربارهٔ صحبت با بچهها در مورد پریود بدانید.
آیا بلوغ زودرس امروزه بیشتر از گذشته اتفاق میافتد؟
گاهی خانوادهها این سؤال را میپرسند که آیا در مقایسه با گذشته دختران بلوغ را زودتر شروع میکنند؟ مطالعات اخیر نشان میدهد که رشد سینهها و موهای اندام تناسلی دختران ممکن است زودتر شروع شود، اما سن اولین دورهٔ قاعدگی از نیم قرن پیش تاکنون تغییر واقعیای نکرده است.
گزارش سال ۲۰۱۵ یک آکادمی طب اطفال معتبر در دنیا میگوید علائمی مانند بوی بدن یا موی اندام تناسلی قبل از هشت سالگی یا مقدار کمی رشد سینهها قبل از دو سالگی لزوماً به این معنی نیست که کودک به زودی از نظر جنسی بالغ میشود. این علائم ممکن است فقط نوساناتی در محدودهٔ نرمال بلوغ، برای مثال، شروعی زودهنگام با پیشروی بسیار آهسته باشد و احتمالاً نیازی به آزمایش یا درمان خاصی ندارند.
قومیت و وزن نیز موارد تأثیرگذاری هستند. برای اینکه بتوانیم هر گونه نتیجهگیری تازهای در مورد زمانبندی بلوغ انجام دهیم، باید تحقیقات بیشتری انجام شود. در این فاصله، دستورالعملهای ایمن را دنبال کنید و صرفنظر از اینکه دخترتان کی اولین نشانههای بلوغ را نشان میدهد، او را برای ملاقاتهای پزشکی منظم پیش پزشکش ببرید.
چگونه میتوان فهمید که کودک دچار بلوغ زودرس شده است؟
رشد اولیه و اصطلاحاً جوانه زدن سینهها معمولاً اولین نشانهی بلوغ در دختران است. ابتدا ممکن است متوجه تودههای کوچکی در ناحیهٔ نوک سینهاش شوید. ممکن است یک سینه زودتر از دیگری شروع به رشد کند و همچنین حساس به لمس باشد.
به دنبال رشد سینهها، اغلب رشد موهای اندام تناسلی، بوی بدن ناشی از فعالتر شدن غدد عرق و آکنهٔ ناشی از فعالتر شدن غدد چربی اتفاق میافتد و احتمالاً دخترتان چندین سانت رشد قدی نیز خواهد داشت و در طول بلوغ لگنش نیز پهنتر و کمرش باریکتر میشود.
او ممکن است کجخلق و تحریکپذیر شود. احتمالاً ترشحات مخاطی سفید یا زردی از واژن خواهد داشت و از یک سال و نیم تا سه سال پس از شروع رشد سینهها، دورهٔ قاعدگی خواهد داشت. موهای زیر بغل نیز معمولاً در اواخر بلوغ ظاهر میشوند. کل فرایند بلوغ معمولاً حدود دو و نیم تا سه سال طول میکشد، اما میتواند تا پنج سال هم طول بکشد و اگر این تغییرات در زیر هشت سال و نیم شروع شوند، بلوغ زودرس محسوب میشود.
به گفتهٔ پزشکان، بچههایی که بلوغ را در هفت یا هشت سالگی شروع میکنند معمولاً از لحاظ وزنی و قدی در انتهای بالای نمودار رشد هستند. اگر آنها از جهات دیگر سالم باشند، کمی موی زاید و بافت سینه هیچ جایی برای نگرانی ندارد.
علت بلوغ زودرس دختران چیست؟
دلایل و علل بلوغ زودرس هنوز به طور کامل شناختهشده نیست، اما دو علت و دو نوع بلوغ زودرس در دختران شامل موارد زیر است:
بلوغ زودرس مرکزی یا CPP
اصطلاح پزشکی برای اکثر موارد بلوغ زودرس، بلوغ زودرس مرکزی یا CPP است که در آن هیپوتالاموس و غدهٔ هیپوفیز زودتر از معمول فعال میشود و شروع به تولید هورمونها میکند. معمولاً علت پزشکی زمینهای برای این فعال شدن وجود ندارد و در واقع، بلوغ صرفاً به دلایلی که دانشمندان هنوز به طور کامل نمیدانند، زودتر شروع میشود.
برخی کارشناسان بر این باورند که ژنتیک ممکن است در بلوغ زودرس مرکزی نقش داشته باشد. دختران مادرانی که اولین پریود خود را در ۱۰ سالگی یا زودتر داشتند، احتمال بیشتری برای بلوغ زودرس مرکزی دارند. دیگر کارشناسان حدس میزنند که مواد شیمیایی موجود در محیط برای مثال، فتالاتها میتوانند باعث بلوغ زودرس مرکزی شوند، اما هیچ شواهد محکمی برای تأیید این نظریه وجود ندارد. حدود ۱۰ تا ۲۰ درصد از موارد بلوغ زودرس مرکزی ناشی از عارضههای پزشکی از جمله موارد زیر هستند:
- ضایعات مغزی یا نخاع
- مشکل ساختاری در مغز
- پرتودهی به دستگاه عصبی مرکزی برای درمان سرطان
- ناهنجاری ژنتیکی
- کمکاری تیروئید
بلوغ زودرس محیطی یا PPP
نوعی دیگر از بلوغ زودرس، هرچند بسیار نادرتر از بلوغ زودرس مرکزی است، بلوغ زودرس محیطی یا PPP نامیده میشود. در این وضعیت، تخمدانها یا غدد آدرنال زودتر از معمول شروع به ساخت هورمون میکنند. علل احتمالی بلوغ زودرس محیطی شامل موارد زیر است:
- کیست یا تومور تخمدان
- تومور غدهٔ آدرنال
- کمکاری غدهٔ تیروئید
- ناهنجاری ژنتیکی
- قرار گرفتن در معرض داروها، کرمها یا ژلهای هورمونی
چه زمانی برای بلوغ زودرس دختران باید با پزشک تماس گرفت؟
اگر دخترتان هفت ساله یا کوچکتر است و علائم بلوغ را نشان میدهد، حتماً موضوع را با پزشک کودک خود در میان بگذارید. جوانه زدن سینهها یا موی اندام تناسلی به تنهایی، الزاماً به این معنا نیست که بلوغ کامل آغاز شده و ممکن است چندین سال طول بکشد تا تمام هورمونهای ضروری برای بلوغ شروع به عمل کنند، اما اگر دیدید که سینههای دخترتان به سرعت طی دورهای چهار تا شش ماهه رشد کردند و او ناگهان بسیار بلندقدتر شده، مهم است که این موارد فوراً توسط پزشک بررسی شود.
علاوه بر معاینهٔ کودک و تصمیمگیری در مورد نیاز او به آزمایش یا درمان، این معاینه و ملاقات زمان مناسبی برای ارزیابی سلامت جسمی و روانی دخترتان توسط پزشک است. این ملاقات همچنین فرصتی به دخترتان میدهد که از کسی در حرفهٔ پزشکی و نه فقط مامان یا بابا در مورد بدنش سؤال کند و از آن خجالت نکشد. وقتی ما بدنمان را بشناسیم، دیگر از چیزی در مورد واقعیت فیزیولوژیک آن خجالت نخواهیم کشید و این نکتهای است که ما باید به دخترانمان یاد بدهیم.
بلوغ زودرس چگونه تشخیص داده و و درمان میشود؟
پزشک در ابتدا سابقهٔ پزشکی فرزندتان را بررسی میکند و از شما و سایر اعضای خانوادهتان در مورد زمان آغاز بلوغتان سؤال میکند. او سپس با دقت سینه و ناحیهٔ تناسلی دخترتان را معاینه میکند. گاهی اوقات چیزی که به نظر میرسد جوانهٔ سینهها باشد، در واقع کمی چربی اضافهٔ بدن است.
پزشک بر اساس این ارزیابی اولیه، در مورد نیاز کودک به معاینهٔ بیشتر و انجام آزمایشات خون و ادرار برای اندازهگیری سطح هورمونهای مختلف، عکسبرداری با اشعهٔ ایکس از دست یا مچ دست، تا معلوم شود که آیا رشد استخوانها سریعتر از معمول است یا خیر یا انجام MRI از مغز برای اطمینان از نبود تومور یا مشکلات ساختاری، برای درمان کودک تصمیمگیری خواهد کرد.
همچنین پزشک ممکن است برای کمک به آزمایشات و تشخیص، با یک متخصص غدد درونریز و متابولیسم مشورت کند یا شما را به این متخصص ارجاع دهد. اگر یافتهها غیرطبیعی باشد یا مصرف دارو در نظر گرفته شود، احتمالاً به یک متخصص غدد درونریز و متابولیسم یعنی پزشک متخصص در غدد ترشحکنندهٔ هورمون ها ارجاع داده میشوید.
درمان با یافتههای پزشک ارتباط دارد. متخصص غدد میتواند به والدین در تصمیمگیری بر اساس وضعیت فردی کودک و نتایج آزمایشات، برای مثال، سن کودک، سرعت بلوغ، قد حال حاضر او و برآورد قد آیندهاش و وجود یا عدم وجود اختلالات زمینهای کمک کند.
اگر فرزند شما دچار بلوغ زودرس مرکزی تشخیص داده شود، ممکن است بتوان با کمک هورمونها بلوغ را به طور موقت به تأخیر انداخت. این کار معمولاً با دارویی به نام آنالوگ هورمون آزادکنندهٔ گنادوتروپین یا GnRH انجام میشود که یا هر ماه یا هر سه ماه یک بار توسط متخصص غدد تزریق میشود یا با استفاده از ایمپلنتی که دارو را به طور تدریجی در طول یک سال در بدن آزاد میکند، به بدن کودک وارد میشود.
بچههایی که با هورمون آزادکنندهٔ گنادوتروپین تحت درمان قرار میگیرند، ممکن است در طی شش هفتهٔ اول درمان یا بیشتر، علائم بیشتری از بلوغ مثل تغییرات خلقی، آکنه و حتی یک دوره پریود را نشان دهند، اما اینها به تدریج متوقف خواهند شد. عوارض جانبی دارو حداقل است و به محض اینکه کودک مصرف دارو را متوقف کند بلوغ دوباره شروع میشود. در این فاصله، مهم است که به طور منظم به پزشک مراجعه کنید تا سطح رشد کودک و سطح هورمونها کنترل شود.
چطور از دخترتان در دوران بلوغ زودرس حمایت کنید؟
برای بیشتر بچهها، متفاوت بودن رنجآور است و تفاوتهای فیزیکی میتواند به ویژه برای دختران مایهٔ شرم یا خجالت باشد. به عهدهٔ شماست که در طول دشواریهای روزمرهٔ دخترتان به او قوت قلب بدهید، دلداریاش دهید و از او پشتیبانی کنید. اما اگر به کمک عاطفی برای خود یا فرزندتان نیاز دارید، در کمک گرفتن از مشاور و متخصص تردید نکنید. چند نکتهٔ مهم علمی برای کمک به کودکتان میتواند شامل موارد زیر باشد:
واقعیت را به کودک بگوییم: به دختر خود حقیقت را؛ البته با توجه به سنش و خیلی آرام و با مهربانی، در مورد چیزی که درون بدنش در حال وقوع است بگویید. مطمئن شوید که او میداند این تغییرات طبیعی هستند و فقط کمی زودتر برای او اتفاق افتادهاند و دوستانش نیز به زودی همین تغییرات را تجربه میکنند.
با مدرسه و معلمها در تماس باشید: نشانههای زودرس بلوغ میتواند باعث شود دیگر دوستانش گاهی او را مسخره کنند. با معلمان فرزندتان در تماس باشید و او را برای نشانههای کنارهگیری یا افسردگی زیر نظر بگیرید. تلاش کنید فرزندتان به شرکت در فعالیتهای معمول بچهها، از جمله ورزش و مهمانی رفتن با دوستانش ادامه دهد.
واقعبین باشید: با وجود رشد فیزیکی و شرایط کودک، دختر شما هنوز یک بچه است، پس انتظار نداشته باشید که چون به بلوغ رسیده است مثل یک بزرگسال رفتار کند.
تحقیق و مطالعه کنید: کتابهای زیادی دربارهٔ بلوغ وجود دارد که میتوانید وقت بگذارید و آنها را با هم بخوانید و در موردشان صحبت کنید. شما میتوانید این را به فرصتی برای باز کردن درها تبدیل کنید. فرزندتان در حال حاضر با شما احساس راحتی میکند. از این مقطع زمانی برای نزدیکتر شدن به کودکتان استفاده کنید تا بتوانید شروع به صحبت در مورد جنسیت در حال ظهور کودک خود کنید.
یک همراه و دوست واقعی باشید: همچنین احتمالاً باید به دختر خود برای سازگاری با بدن جدیدش کمک کنید. برای این کار وقتی کمکم لازم شد او را به خرید سوتین، اسپری و مام و محصولات مراقبت از پوست ببرید. سعی کنید خیلی نگران نباشید، جون بلوغ چیزی است که همهٔ ما، دیر یا زود موفق میشویم از آن جان سالم به در ببریم. با لبخند موفق باشید!
مطالب بخش پریود و قاعدگی را ببینید.