استفاده از زبان اشاره و برقراری ارتباط با کودکان قبل از حرف زدن
حرف زدن به زبان اشاره با کودکان شیرخوار غیر از آنکه بسیار سرگرم‌کننده و خلاقانه است، مزیت‌های علمی و کاربردی زیادی نیز دارد که در این مطلب می‌توانید با برخی از این مزیت‌ها، نحوهٔ برقراری ارتباط با کودک با استفاده از زبان اشاره و برخی علامت‌ها برای حرف زدن به زبان اشاره با کودک آشنا شوید.
زبان اشارهٔ کودک
فکر و ایدهٔ آموزش واژگان زبان اشاره به کودکان اولین بار توسط یک کارشناس رشد کودک پیشنهاد شد. این کارشناس متوجه شد که کودکان شنوای والدین ناشنوا چقدر راحت زبان اشاره را یاد می‌گیرند و همچنین متوجه شد که این کودکان زحمت کمتری از کودکانی که زبان اشاره را نمی‌دانستند داشتند، زیرا ساده‌تر می‌توانستند نیازها و افکار خود را بیان کنند. هرچند زبان اشارهٔ کودک تمام گریه‌ها یا اوقات تلخی‌های کودک را قطع نمی‌کند، اما اگر کودکی بتواند به جای جیغ زدن چیزی که می‌خواهد را با زبان اشاره به والدین بفهماند، همهٔ اعضای خانواده آسوده‌تر خواهند بود.
پس کودکان می‌توانند زبان اشاره را یاد بگیرند، زیرا فهم کودکان از زبان و مهارت‌های حرکتی‌شان بسیار سریع‌تر از توانایی آنها برای صحبت کردن رشد می‌کند و البته آنها عاشق تقلید کردن هستند. برای مثال، بیشتر کودکان دست تکان دادن به عنوان خداحافظی را خیلی قبل از اینکه بتوانند بگویند «خداحافظ» یاد می‌گیرند.
مزایای آموزش زبان اشاره به کودکان
حتی به کودکان شش ماهه هم می‌توان زبان اشاره را با موفقیت آموزش داد و در برخی کشورها هم کلاس‌هایی برای آموزش زبان اشاره به کودکان نیز وجود دارد، پس چرا شما برای سرگرمی هم که باشد، این زبان شیرین را به کودک خود قبل از شروع به حرف زدنش یاد ندهید. برخی از مزایای آموزش زبان اشاره به کودکان شامل موارد زیر است:
کلافگی کمتر: آموزش زبان اشاره به کودک سخت نیست اما صبر می‌خواهد. چند علامت ساده مثل نوشیدن را می‌توان مثلاً با بردن انگشت شست به سمت دهانتان به کودک یاد بدهید. در ابتدا ممکن است فکر کنید که او توجهی نمی‌کند، اما چند روز یا یک هفته بعد از شروع آموزش، ممکن است ناگهان شروع به استفاده از زبان اشاره کند و وقتی علامت‌های اشارهٔ بیشتری را یاد گرفت میزان کلافه شدنش از ناتوانی در حرف زدنش در سنی که دارد به شدت پایین خواهد آمد.
پیوند عاطفی نزدیک‌تر: استفاده از زبان اشاره، فرصت ایجاد پیوند عاطفی ویژه‌تری را با کودک فراهم می‌کند. این موضوع که به کودکتان دقت کنید و کم‌کم از حالت‌هایش بدانید درون مغز او چه می‌گذرد و به چه چیزی نیاز دارد، برای هر دوی شما جذاب است. با دست یافتن به این پیوند می‌توانید وقتی در فاصلهٔ دورتری از او هستید که صدایتان را نمی‌شنود هم با او صحبت کنید. به عنوان مثال وقتی در جمع بچه‌ها مشغول بازی است و ناگهان سرش را بلند می‌کند و دنبال شما می‌گردد یا شاید با کمی وحشت‌زدگی یا نگرانی به شما نگاه می‌کند، می‌توانید با زبان اشاره‌ای که به معنی «دوستت دارم» یا هر حرکت آرامش‌بخشی است که کودکتان به آن عادت دارد او را آرام کنید.
ارتباط برقرار کردن بهتر: والدین ممکن است نگران باشند که آموزش زبان اشاره به کودک در رشد طبیعی و نرمال زبان گفتاری او اختلال ایجاد کند، اما برخی پژوهش‌ها نشان داده است که در واقع عکس این فکر واقعیت دارد و زبان اشاره ممکن است واقعاً مهارت‌های زبانی و واژگانی را بهبود دهد. حداقل فایدهٔ زبان اشاره این است که به کودک شما کمک می‌کند خیلی قبل از اینکه بتواند کلمات را به هم بچسباند بتواند ارتباط برقرار کند.
استفاده از زبان اشاره برای بهبود زبان است و نه جایگزین کردن آن و لازم است در کنار زبان گفتاری معمولی استفاده شود تا کودک بتواند بین آن اشاره و کلمهٔ مربوطه ارتباط برقرار کند و از آنجا که لازم است حتماً مطمئن شوید که کودک به شما نگاه می‌کند، او هم به چیزی که می‌گویید و هم به علامتی که نشان می‌دهید با دقت توجه می‌کند. در نتیجه وقتی کودکتان هم بتواند از زبان اشاره استفاده کند، ارتباط شما یک تعامل دوسویه خواهد بود. برای مثال، اگر او با زبان اشاره بگوید که صدای یک کلاغ را می‌شنود، شما می‌توانید پاسخ دهید که «صدای کلاغ شنیدی؟ آره دارم می‌بینمش، اونجاست. صداش خیلی بلنده، نه؟» و به همین شکل گفت‌وگو را ادامه دهید. با این روش شما احتمالاً زمان بیشتری را صرف گفت‌وگو با کودکتان خواهید کرد که یکی از بهترین راه‌ها برای کمک به رشد زبان است.
نحوهٔ برقراری ارتباط با کودک با استفاده از زبان اشاره
برای یادگیری کودک و آموزش زبان اشاره به او راهکارهایی وجود دارد که بهتر است آنها را بدانید تا عملکرد مناسب و بهتری داشته باشید. برخی از این راهکارها می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
با سرعت رشد کودک پیش بروید: درست مثل هر مهارت جدید دیگری، مهم است که با سرعت کودک پیش بروید. بهترین زمان برای شروع آموزش وقتی است که کودک علاقه‌ای واقعی به برقراری ارتباط پیدا می‌کند. این اتفاق معمولاً در حدود هشت یا ۹ ماهگی رخ می‌دهد که شما متوجه می‌شوید کودکتان اجتماعی‌تر شده است، شروع به غان و غون کرده و از سروصدا و حالات چهره برای جلب توجه شما استفاده می‌کند.
به علایق کودک توجه کنید: با علامت اشاره برای چیزی شروع کنید که کودک به آن علاقه دارد. بسیاری از کودکان علامت اشاره برای چیزهایی که دوست دارند را زودتر و بهتر یاد می‌گیرند، پس هر بار که از آن کلمه استفاده می‌کنید علامتش را هم به کودک نشان دهید.
تکرار را فراموش نکنید: همیشه از یک علامت اشاره برای یک کلمه استفاده کنید و بارها آن را تکرار کنید. برای تکرار می‌توانید کلمهٔ مورد نظر را در جمله‌های متفاوتی به کار ببرید. با این کار، شما همراه علامت اشاره‌ای که برای یک کلمه در نظر گرفته‌اید، روی کلمهٔ انتخابی هم تأکید می‌کنید تا کودکتان بتواند ارتباط بین آنها را ببیند و بشنود.
آموزش را شیرین و جذاب کنید: تا جایی که می‌توانید این آموزش را سرگرم‌کننده کنید. کودکان وقتی از انجام چیزی لذت می‌برند احتمال خیلی بیشتری وجود دارد که آن را یاد بگیرند، فقط مراقب باشید که فرزند خود را خسته و کلافه نکنید.
صبور باشید: کودک شما ممکن است خیلی زود پس از چند روز آموزش، استفاده از زبان اشاره را امتحان کند یا ممکن است چند هفته طول بکشد تا آن را به کار ببرد، پس صبور باشید تا نتیجهٔ بهتری دریافت کنید.
برخی علائم حرف زدن به زبان اشاره با کودک
کارشناسان علامت‌های مختلفی را پیشنهاد می‌کنند. برخی از آنها علامت‌های زبان اشارهٔ ناشنوایان را پیشنهاد می‌کنند و برخی هم علامت‌های ساده برای زبان اشارهٔ کودکان را مناسب‌تر می‌دانند. هر دو رویکرد هم به نتیجه می‌رسند اما هیچ دلیلی وجود ندارد که علامت‌های اشاره را از خودتان اختراع نکنید. مطمئن باشید هر علامتی که به وضوح معنای کلمه‌ای را برساند نتیجه خواهد داد. به عنوان مثال می‌توانید از پیشنهادهای زیر شروع کنید تا به اختراعات شخصی خودتان برسید:
- غذا؛ نوک انگشتانتان را روی لب‌هایتان بگذارید.
- داغ؛ دستتان را جلویتان بگیرید و فوراً پس بکشید.
- کجا؟؛ شانه‌هایتان را بالا بیندازید و کف دست‌هایتان را رو به بالا بگیرید.
- خرگوش؛ دماغتان را به بالا چین بدهید یا دو انگشت را بالا بگیرد.
- ماشین؛ یک تایر خیالی را بچرخانید.
- کتاب؛ دست‌هایتان را کنار هم صاف بگیرید، طوری که کف دست‌ها رو به سقف باشد.
- تمام شد؛ دست‌هایتان را جلو بگیرید طوری که کف دست به سمت سقف باشد و پشت و رویش را نشان بدهید.
