ژنژیواستوماتیت: التهاب لثه و مخاط دهان در کودکان
ژنژیواستوماتیت یا التهاب لثه و مخاط دهان چیست و چه علائمی دارد؟ در این مطلب با ژنژیواستوماتیت، علائم و درمان آن در کودک آشنا شوید.
ژنژیواستوماتیت چیست؟
ژنژیواستوماتیت (Gingivostomatitis) اسمی طولانی برای عارضهای است که منجر به دهان بسیار ملتهب و دردناک میشود. این بیماری توسط یک عفونت ویروسی ایجاد میشود و در بچهها شایع است. علائم آن میتواند خفیف یا شدید باشد. اگرچه دیدن زخم در دهان کودک و دانستن اینکه او درد میکشد، میتواند برای والدین نگرانکننده باشد اما معمولاً دلیلی برای نگرانی و ترس وجود ندارد.
بیشتر افراد ویروسهایی را که میتوانند عامل این عارضه باشند در بدن خود دارند. در حقیقت، دورهٔ ژنژیواستوماتیت کودک شما ممکن است اولین آلودگی او به ویروس هرپس سیمپلکس نوع یک (HSV-1) باشد که بیشتر افراد در اوایل کودکی به آن مبتلا میشوند و تا آخر عمر همراه خود دارند. عفونت اولیه معمولاً پنهان میماند اما اگر خود را آشکار کند به شکل ژنژیواستوماتیت خواهد بود. هرپس سیمپلکس نوع یک میتواند باعث ایجاد تبخال نیز بشود. ژنژیواستوماتیت همچنین میتواند توسط ویروس کوکساکی که عامل بیماری دست، پا و دهان و هرپانژین است ایجاد شود.
علائم ژنژیواستوماتیت چیست؟
زخمهای ژنژیواستوماتیت کوچک هستند و حدود یک تا ۵ میلیمتر قطر دارند، در وسط خاکستری یا مایل به زرد و در کنارههای زخم قرمز هستند. شدت و جای آنها بستگی به این دارد که کدام ویروس باعث ایجاد ژنژیواستوماتیت شده باشد.
کودک شما ممکن است زخمها را روی لثههای خود، داخل گونهها، در انتهای دهان یا روی لوزهها، زبان یا نرمکام داشته باشد. لثههای او ممکن است ملتهب باشد و به راحتی خونریزی کند. از آنجا که زخمها میتوانند بسیار دردناک باشند، احتمالاً کودک تحریکپذیر خواهد شد و ممکن است بیش از حد معمول از دهانش آب جاری شود و تمایلی به خوردن یا نوشیدن زیاد نخواهد داشت. همچنین ممکن است بوی بد دهان و تب بالا، یعنی تا ۴۰ درجه داشته باشد و غدد لنفاوی دو طرف گردن او متورم و حساس به لمس باشد. در صورت مشاهدهٔ این علائم در کودک خود، با پزشک خود تماس بگیرید.
در موارد نادر، ژنژیواستوماتیت ایجادشده توسط هرپس میتواند به چشم گسترش یابد و قرنیه را عفونی کند. این نوع عفونت که کراتیت هرپس سیمپلکس نام است، میتواند باعث آسیب دائمی به چشم شود. اگر کودکتان ژنژیواستوماتیت دارد و متوجه شدهاید که چشمان او آب هم دارد و قرمز به نظر میرسد یا به نور حساس هستند، که هر دو علائم اولیهٔ کراتیت هرپس سیمپلکس هستند، فوراً به پزشک مراجعه کنید.
ژنژیواستوماتیت چگونه درمان میشود؟
از آنجا که این یک عفونت ویروسی است، آنتیبیوتیکها در درمانش نقشی ندارند و کمکی نمیکنند. زخمهای دهان کودکتان باید طی یک یا دو هفته از بین برود. کارهایی هست که میتوانید برای بهبود حال کودک و سالم نگه داشتن او انجام دهید به شکل زیر است:
مایعات کافی: اگرچه ممکن است فرزندتان به خاطر بلع دردناک نخواهد چیزی بنوشد، اما این فوقالعاده مهم است که به اندازهٔ کافی مایعات بنوشد. اطمینان حاصل کنید که او شیر مادر یا شیر خشک زیادی دریافت میکند. اگر کودک حداقل چهار ماهه است، میتوانید نوشیدنیهای خنک، غیراسیدی و بدون گاز مانند آب یا آب سیب رقیقشده و خانگی را با اطلاع پزشکش به او بدهید. کمبود آب بدن میتواند به سرعت در کودکان زیر یک سال و کودکان خردسال ایجاد شود و این مهمترین عارضهٔ ثانویهای است که باید در صورت ابتلای کودکتان به ژنژیواستوماتیت، گوش به زنگ آن باشید. اگر کودک بیش از شش ساعت را بدون دفع ادرار یا خوردن مایعات گذرانده است، یا اگر هر گونه علائمی از کمبود آب بدن نشان میدهد، با پزشکش تماس بگیرید.
تغذیهٔ خوب و مناسب: اگر فرزندتان خوردن مواد غذایی کمکی را شروع کرده است، غذاهای کمکی معمول کودکان خوب هستند. غذایی مثل پورهٔ سیبزمینی، ماست، پورهٔ میوهٔ سیب و سایر غذاهای نرم و ساده که نیازی به جویدن ندارند. اما اگر دهانش درد دارد، او را مجبور به خوردن مواد غذایی جامد نکنید.
مسکنها: استامینوفن اطفال میتواند به تسکین درد و کاهش تب کمک کند اما هرگز به کودکتان بدون تجویز پزشکش هیچ دارویی ندهید، به خصوص اگر فرزندتان کوچکتر از سه ماهه است. همچنین هرگز به کودک یا هیچ شخص زیر ۲۰ سالی هم خودسرانه آسپرین ندهید. این دارو میتواند یک بیماری نادر اما خطرناک و کشنده به نام سندرم ری ایجاد کند. اگر درد به اندازهای شدید است که کودک حتی با کمک این داروها هم غذا نمیخورد، پزشک ممکن است داروی مسکن قویتری را تجویز کند.
آیا میتوان از ژنژیواستوماتیت جلوگیری کرد؟
از آنجا که بسیاری از بزرگسالان و کودکان ویروس هرپس را در بدن خود دارند و به دلیل اینکه میتوانند آن را و همچنین ویروس کوکساکی را، حتی بدون داشتن هیچ علائمی به دیگران منتقل کنند، هیچ روش عملیای برای جلوگیری از ژنژیواستوماتیت وجود ندارد. با این وجود میتوانید سعی کنید افرادی که تبخال یا هر گونه زخم دهانی دیگر دارند را از بوسیدن، شریک شدن در غذا یا بازی نزدیک با کودکتان منع کنید که این شامل خود شما هم میشود، اگر تبخال یا زخم دهانی فعالی داشته باشید.
اگر زخمهای کودکتان در اثر ویروس هرپس ایجاد شده باشد، ویروس تا پایان عمر در بدن او باقی خواهد ماند. خبر خوب این است که اولین دورهٔ ژنژیواستوماتیت معمولاً سختترین دورهٔ آن است و لزوماً دفعهٔ بعدی در حد بار اول آزاردهنده نخواهد بود.