جدول زمانی رشد قلب جنین: از چه هفتهای صدای قلب جنین را میشنوید؟
وقتی متوجه میشوید باردارید، شنیدن ضربان قلب کودکتان احتمالاً یکی از آن لحظههایی است که انتظارش را میکشید و خوشبختانه زیاد هم لازم نیست منتظر بمانید. در این مطلب با زمان شنیدن صدای قلب جنین، رشد هفته به هفتهٔ قلب جنین و کارهایی که میتوانید برای سلامت قلب کودک انجام دهید آشنا شوید.
مراحل رشد قلب جنین
رشد اولیهٔ قلب جنین
طی هفتههای اول بارداری، رویان یا جنین ابتدایی و فسقلی داخل رحم شما شبیه یک دیسک صاف است. در پنج هفتگی، دو لوله که به قلب تبدیل خواهند شد تشکیل شدهاند. این دو لوله به هم جوش میخورند و با شروع تپیدن این قلبِ لولهای، خون شروع به جریان یافتن در آن میکند.
بین هفتهٔ ششم تا هفتم بارداری، لولهٔ قلب پیچ میخورد و به شکل حرف S خم میشود. پایین لوله به سمت بالا و به سمت پشت حرکت میکند و دو حفرهٔ فوقانی قلب، یعنی دهلیز را تشکیل میدهد. قسمت بالای لوله دو حفرهٔ تحتانی قلب، یعنی بطنها و همچنین عروق بزرگ منتقلکنندهٔ خون از قلب را تشکیل میدهد و تا ۹ هفتگی، چهار حفرهٔ قلب تشکیل شده است.
ایجاد خون و عروق خونی قلب جنین
در اوایل هفتهٔ چهار بارداری، خون در ساختارهای کوچکی به نام «جزایر» خون که به زودی سلولهای خونی و رگهای خونی از جمله آئورت را به وجود میآورند تشکیل میشود. آئورت رگ بزرگی است که خون اکسیژنه، یعنی خون حاوی اکسیژن را از قلب کودک شما به اندامهای در حال رشد میرساند.
خون اکسیژنه از جفت و از طریق رگهای موجود در بند ناف به قلب جنین میرسد و خون دیاکسیژنه، یعنی فاقد اکسیژن از طریق شریانهای ناف به جفت برمیگردد.
سپس کبد شروع به تولید سلولهای خونی میکند و به دنبال آن اندامهای دیگری مانند طحال نیز همین کار را میکنند. هنگامی که استخوانهای کودک شما به اندازهٔ کافی رشد کند، سلولهای خونی عمدتاَ در مغز استخوان تولید میشوند و مغز استخوان به محل اصلی تولید خون برای بقیهٔ زندگی تبدیل میشود.
دور زدن ریهها تا زمان تولد
قبل از تولد، کودک شما سوراخ کوچکی در دیوارهٔ بین دو دهلیز قلب خود دارد تا خون از دهلیز راست به چپ جریان داشته باشد و یک دریچهٔ فلپمانند مانع جریان یافتن خون از سمت مقابل میشود. این دهانه به خون اجازه میدهد ریههای کودک را دور بزند، چون ریهها تا زمان تولد کودک ضروری نیستند، زیرا خون فعلاَ اکسیژن خود را از جفت تأمین میکند.
این سوراخ به طور معمول پس از تولد کودک و اولین تنفس بسته میشود. در بیشتر نوزادان، سوراخ قلب طی چند ماه کاملاً پلمپ میشود.
اولین صدای قلب جنین
قلب جنین خیلی زود شروع به کار میکند، زیرا برای رساندن خون اکسیژنه یا اکسیژندار و مواد مغذی به اندامهای در حال رشد مورد نیاز است. اگر در حدود هشت هفتگی، سونوگرافی سه ماههٔ اول را انجام دهید، ممکن است بتوانید ضربان قلب را بشنوید و ببینید. در غیر این صورت، آن را اولین بار هنگامی خواهید شنید که پزشکتان شما را در یکی از ویزیتهای مراقبتهای بارداری با داپلر جنینی بررسی میکند.
داپلر یک ابزار دستی کوچک است که به شکم شما فشار داده میشود. ممکن است این کار زودهنگام و در هفتهٔ ۱۰ بارداری انجام شود، اما در ۱۲ هفتگی رایجتر و معمولتر است. به شکل دقیقتر اما، این که از چه زمانی بتوان ضربان قلب جنین را پیدا کرد با وضعیت جنینتان در رحم، وزن شما و دقیق بودن موعد زایمان شما ارتباط دارد.
این را هم بدانید که اگر انتظار دارید صدای آشنا و ثابت «لاب-داب» ضربان قلب طبیعی یک بزرگسال را بشنوید، کاملاً غافلگیر خواهید شد. بسیاری از مادران، صدای ضربان قلب جنین خود را شبیه صدای تاخت چهارنعل اسبها توصیف میکنند. دلیلش این است که قلب جنین تقریباً دو برابر سریعتر از قلب شما میزند و در سه ماههٔ دوم بارداری، میانگین آن حدود ۱۴۰ بار در دقیقه است.
برای سلامت قلب جنین در دوران بارداری چه کاری میتوانید انجام دهید؟
ورزش منظم در دوران بارداری برای قلب شما بسیار مفید است و شواهد فزایندهای نشان میدهد که برای قلب کودکتان نیز مفید است. در مطالعهای روی زنانی که در دوران بارداری به طور منظم، ۳۰ دقیقه و سه بار در هفته ورزش میکردند، جنین داخل شکم آنها در مقایسه با جنین زنانی که اصلاً ورزش نکردهاند، مقدار ضربان قلب کمتری داشت و تغییرپذیری ضربان قلب (HRV) در آنها بیشتر است که هر دو، نشانههای عملکرد قلب سالم هستند. این مزایا بعد از تولد نوزادان مورد مطالعه نیز ادامه یافت و نتیجه نشاندهندهٔ عملکرد خوب قلبی سالم بود.
نقاط عطف کلیدی رشد قلب جنین در هفتههای بارداری
نقاط عطف کلیدی رشد قلب جنین طی هفتههای بارداری به شکل زیر است:
هفتهٔ پنج: دو لولهٔ قلب در جنین تشکیل شده است. دو لوله به هم جوش میخورند و با شروع تپیدن قلب، خون از طریق این قلبِ لولهای جریان مییابد.
هفتهٔ شش تا هفت: دیوارههایی شروع به شکلگیری میکنند که قلب را به چهار حفره تقسیم میکنند.
هفتهٔ هشت: در معاینهٔ سونوگرافی ممکن است بتوانید ضربان قلب کودک خود را ببینید و بشنوید.
هفتهٔ ۹: چهار حفرهٔ قلب تشکیل شده است.
هفتهٔ ۱۰ تا ۱۲: شاید بتوانید ضربان قلب کودک خود را با دستگاه داپلر بشنوید.
تولد: دهانهٔ بین دهلیزها که در رحم به خون اجازه میدهد ریهها را دور بزند، بسته میشود.