اهمیت کاهش مصرف نمک در سلامت کودکان: کودک روزانه چقدر نمک نیاز دارد؟
کودکان به چقدر نمک در روز احتیاج دارند؟ کاهش مصرف نمک در سلامت کودکان چه نقشی دارد و چطور باید آن را مدیریت کرد؟ در این مطلب با این موارد آشنا شوید.
عادت‌های غذایی کودک
عادت‌های غذایی در دوران کودکی و به ویژه بین سن دو تا پنج سالگی شکل می‌گیرد و چون سلیقه‌های غذایی در این دوران پایه‌ریزی خواهد شد و تا سال‌ها پایدار می‌ماند، بنابراین از دوران کودکی باید به ایجاد عادت‌های غذایی سالم در کودکان فکر کرد.
تغذیهٔ صحیح در دوران کودکی می‌تواند در پیشگیری از بسیاری بیماری‌های دوران بزرگسالی مانند فشار خون بالا، چاقی، پوکی استخوان، بالا بودن کلسترول خون، بیماری‌های قلبی عروقی و سرطان نقش داشته باشد.
یکی از راه‌های کنترل و پیشگیری از فشار خون بالا در بزرگسالی، کاهش مصرف نمک دریافتی از دوران کودکی است. نمک از راه‌های مختلف مانند مراحل تهیه و پخت غذا، مصرف انواع سوپ‌های آماده، انواع شورها، ترشی‌ها، کنسروها، مصرف سوسیس، کالباس و همبرگر و پیتزا، تنقلات شور مانند چیپس، پفک و چوب شور دریافت می‌شود. بنابراین می‌توان با کاهش مصرف نمک در مراحل پخت و مصرف غذا، کاهش مصرف مواد غذایی و غذاهای شور مانند انواع شورها و فست‌فودها، انتخاب میان‌وعده‌هایغذایی سالم و کم‌نمک و استفاده نکردن از نمکدان در هنگام صرف غذا مصرف نمک را کاهش داد.
ذائقه‌سازی در کودکان
یکی از مهم‌ترین علل مصرف زیاد نمک، عادت به طعم شور است. با کم کردن مقدار نمک مصرفی کودک از راه‌های مختلف می‌توان او را به طعم کم نمک عادت داد. با کاهش مصرف نمک، ذائقهٔ کودک به غذای کم‌نمک عادت می‌کند و در بزرگسالی شانس ابتلا به فشار خون بالا در او کاهش می‌یابد.
اما غیر از محیط خانواده، تقلید از رفتار خواهر و برادر بزرگ‌تر، عادت‌ها و رفتار غذایی والدین، محیط صرف غذا، مسائل اجتماعی، اشتغال مادران، استفاده از غذاهای آماده و پیام‌های تبلیغاتی رسانه‌ها، به ویژه تبلیغات تلویزیونی، مواردی مثل محیط مهدکودک، الگوپذیری کودکان از یکدیگر و از بزرگسالان، صرف حداقل یک وعده غذا یا بیشتر در مهدکودک یا مدرسه نیز نقش مهمی در دریافت و عادت‌های غذایی کودکان دارند. پس غیر از اصلاح رژیم غذایی در خانه، به چگونگی تغذیهٔ او در خارج از خانه نیز دقت کنید.
اهمیت مصرف نمک یددار
اگرچه توصیه می‌شود نمک بسیار کم مصرف شود ولی همان مقدار کم هم باید حتماً نمک یددار تصفیه‌شده باشد. ید یکی از مواد مغذی ضروری برای رشد و تکامل کودکان است. کمبود ید موجب کاهش بهرهٔ هوشی و قدرت یادگیری در کودکان و دانش‌آموزان می‌شود. یکی از دلایل اصلی کمبود آن، کمبود ید در خاک و آب یک منطقه است که میزان ید در منابع غذایی حیوانی و گیاهی را کاهش می‌دهد و در نتیجه مردم آن منطقه در معرض کمبود ید قرار می‌گیرند.
یکی از مهم‌ترین راه‌های پیشگیری از اختلالات ناشی از کمبود ید، افزودن ید به مواد غذایی مانند یددار کردن نمک، نان و آب است که در کشور ما، ید به نمک خورا کی اضافه می‌شود. هر فرد معمولاً روزانه به مقدار ثابتی از نمک نیاز دارد. یددار کردن نمک باصرفه‌ترین، ساده‌ترین و مطمئن‌ترین راه پیشگیری از اختلالات ناشی از کمبود ید است.
برای مصرف نمک در پخت غذا باید از نمک‌های تصفیه‌شدهٔ یددار که پروانهٔ ساخت از وزارت بهداشت دارند به مقدار کم استفاده شود. نمک یددار تصفیه‌شده ناخالصی‌های نمک معمولی را به دلیل خلوص بالا ندارد و میزان ید را بهتر و به مدت بیشتر حفظ می‌کند. به منظور جلوگیری از کاهش میزان ید نمک باید نمک یددار دور از نور و در ظروف تیره مثل شیشه‌های رنگی، ظروف پلاستیکی، چوبی و فلزی دردار نگهداری شود و برای مدت طولانی، یعنی بیشتر از شش ماه ذخیره نشود.
مصرف نمک در کودکان زیر یک سال
کودکان زیر یک سال زیاد نیازی به نمک ندارند. در صورت تمایل به افزودن چاشنی به غذای کودک می‌توان آب لیموترش تازه یا آب نارنج تازه به مقدار خیلی کم را در آخرین لحظات پخت به غذای کمکی اضافه کرد و از نمک در تهیه، پخت و هنگام دادن غذا به کودک نباید استفاده شود.
مصرف نمک در کودکان بالای یک سال
به‌طورکلی، حداکثر میزان توصیه‌شده برای مصرف نمک در کودکان بزرگ‌تر از یک سال باید کمتر از ۳ گرم در روز و در حدود ۲/۳ میلی‌گرم باشد، یعنی کل نمک مصرفی در تمام خوراکی‌هایی که کودک در یک روز می‌خورد باید کمتر از ۳ گرم که معادل نصف قاشق چای‌خوری است باشد.
راه‌های کاهش مصرف نمک در غذای کودکان
برای کاهش مصرف نمک در غذای کودکتان ابتدا باید عادت‌های غذایی خانواده را اصلاح کنید. تصویه‌‌های زیر را برای کاهش مصرف نمک در برنامهٔ غذایی کودکان بالای یک سال جدی بگیرید:
- کاهش مصرف نمک هنگام پخت یا مصرف غذا
- خودداری از گذاشتن نمکدان سر سفرهٔ غذا
- استفاده از سبزی‌های معطر تازه یا خشک مانند نعنا، مرزه، ترخون، ریحان یا سیر، پیاز، لیموترش تازه و آب نارنج برای بهبود طعم غذا و کاهش مصرف نمک
- اصلاح عادت‌های غذایی والدین مثل استفاده از غذاهای کم‌نمک
- کاهش مصرف فست‌فودها، پیتزا، همبرگر، سوسیس و کالباس
- کاهش مصرف سوپ‌های آماده
- کاهش مصرف سس‌ها مثل سس مایونز، سس سالاد و سس کچاپ
- کاهش مصرف غذاهای کنسروشده
- کاهش مصرف انواع شورها و ترشی‌ها
- خودداری از مصرف تنقلات شور مثل پفک، چیپس، چوب شور و سایر تنقلات کم‌ارزش غذایی و شور
- استفاده از ذرت و حبوبات بودادهٔ خانگی کم‌نمک مانند عدس برشته‌شده کم‌نمک، مغزها مانند پسته، گردو، فندق و بادام خام یا کم‌نمک به عنوان میان‌وعده
- استفاده از غلات کم‌نمک مانند نان کم‌نمکی مثل سنگک
- استفاده از لقمه‌های خانگی نان کم‌نمک و پنیر کم‌نمک، نان و تخم‌مرغ و گوجه‌فرنگی به عنوان میان‌وعده در برنامهٔ غذایی روزانه
- استفاده از پنیر کم‌نمک و دوغ کم‌نمک در برنامهٔ غذایی روزانه
