هموروئید یا بواسیر بعد از زایمان
هموروئید یا بواسیر نوعی از واریس سیاهرگ و تورم غیرعادی رگهای خونی در ناحیۀ مقعد است. گاهی سیاهرگهای متورم این ناحیه از مقعد بیرون میزند یا آویزان میماند و وقتی چنین اتفاقی میافتد، یک تودۀ نرم و متورم را در ناحیۀ مقعد حس میکنید که ممکن است صرفاً در حد یک خارش یا در مواقعی نیز دردناک باشد و گاهی به خصوص هنگام مدفوع کردن، حتی باعث خونریزی مقعدی شود. اندازۀ هموروئید معمولاً از یک کشمش تا یک حبه انگور متغیر است. هموروئید در دوران بارداری و پس از بارداری نسبتاً شایع است و اگر پیش از بارداری نیز دچار این مشکل بودهاید، احتمال عود کردن آن پس از زایمان وجود دارد. در این مطلب میتوانید با دلایل هموروئید، روشهای تسکین درد ناشی از آن، پیشگیری و بهبود از بواسیر و موارد نیازمند مراجعه به پزشک آشنا شوید.
دلایل بروز بواسیر
بارداری به دلایل مختلف، مادران را در برابر بواسیر و همچنین واریس سیاهرگهای پا و گاهی حتی ناحیۀ تناسلی آسیبپذیرتر میکند، زیرا رحمتان که در حال بزرگ شدن است به سیاهرگهای لگن و بزرگ سیاهرگ زیرین فشار میآورد. سیاهرگ زیرین، سیاهرگ بزرگی در سمت راست بدن است که خون، از اندامهای پایینی درون آن برمیگردد. این فشار، بازگشت خون از نیمتنۀ پایین به بالا را کند و باقی ماندن فشار خون روی سیاهرگهای پایین رحم را بیشتر میکند و باعث بزرگ شدنشان میشود.
به علاوه، در دوران بارداری ترشح هورمون پروژسترون افزایش پیدا میکند که در نتیجۀ آن، جدارههای سیاهرگها شل میشود و این باعث راحتتر متورم شدن آنها خواهد شد. پروژسترون همچنین با کند کردن دستگاه گوارش باعث یبوست بارداری میشود. یبوست نیز اغلب باعث فشار میشود که منجر به بواسیر خواهد شد یا آن را تشدید میکند. بواسیر همچنین ممکن است موقع زور زدن در زمان زایمان برای تولد نوزاد به وجود بیاید.
راهکارهایی برای تسکین درد
بواسیر معمولاً مدت کوتاهی بعد از زایمان خودبهخود رفع میشود. شما میتوانید با انجام کارهای مفیدی به بهبود این مشکل کمک کنید. برخی از این راهکارهای خانگی شامل موارد زیر است:
کمپرس سرد: چند بار در روز یک کیسۀ یخی با پوششی نرم و نخی را روی ناحیۀ دردناک بگذارید. یخ میتواند به کاهش ورم و ناراحتی کمک کند. برخی افراد با کمپرس سرد و بعضی با کمپرس گرم آرام میشوند، شما میتوانید هر دو را امتحان کنید تا ببینید با کدام تسکین مییابید.
کمپرس گرم: میتوانید توی یک لگن پلاستیکی بسیار تمیز که تا نیمه از آب گرم رو به ولرم پر شده است، بنشینید. لگن مخصوص این کار را نیز میتوانید از داروخانهها نیز تهیه کنید. بهتر است چند بار در روز و هر بار به مدت پنج دقیقه از آن استفاده کنید. شاید بد نباشد اگر سعی کنید به صورت یکی در میان از کمپرس گرم و بعد از کیسۀ یخ استفاده کنید.
بیحسکنندۀ موضعی یا شیاف: اگر پارگی ناحیۀ مقعد یا بخیه ندارید، پزشک میتواند بیحسکنندۀ بیخطر موضعی یا شیاف مسکن برایتان تجویز کند. محصولات زیادی برای تسکین درد بواسیر موجود است، اما قبل از استفادۀ آنها حتماً با پزشکتان مشورت کنید. بیشتر این محصولات فقط باید برای مدت کوتاهی مثل یک هفته یا کمتر استفاده شود، زیرا استفادۀ مداوم ممکن است باعث التهاب بیشتر شود. اگر اپیزیوتومی داشتهاید یا پارگی شما تا مقعد ادامه پیدا کرده است، اهمیت زیادی دارد که هیچ چیز از جمله شیاف را تا زمانی که پزشک اجازۀ این کار را به شما بدهد، وارد مقعدتان نکنید.
جلوگیری از فشار روی وریدهای مقعدی: سعی کنید مدت طولانی ننشینید یا نایستید. هر وقت میتوانید مثلاً موقع شیر دادن، مطالعه یا تماشای تلویریون دراز بکشید. این کار باعث میشود فشار را از روی سیاهرگهای ناحیۀ مقعد بردارید تا دردتان تسکین پیدا کند.
مسکنها: برای تکسین موقت میتوانید استامینوفن معمولی یا ایبوپروفن بخورید، حتی اگر شیر میدهید. اما بیشتر از مقدار تجویزشده مصرف نکنید و اگر درد ادامه داشت با ماما یا پزشکتان صحبت کنید. همچنین گاهی استامینوفن کدئین میتواند باعث یبوست شود. همینطور یادتان باشد در صورت شیردهی، از آسپرین یا محصولات حاوی آسپرین استفاده نکنید.
پیشگیری و بهبود سریعتر از بواسیر
با رعایت نکاتی ساده میتوانید از بواسیر جلوگیری و به بهبود سریعتر آن نیز کمک کنید. عادتهای سالم زیر باعث تسریع درمان و پیشگیری از ابتلا به بواسیر در آینده میشود:
از یبوست جلوگیری کنید: رژیم غذایی مناسب حاوی مقدار زیاد فیبر داشته باشید. مقدار زیادی میوه، سبزیجات، غلات کامل و لوبیا بخورید و آب زیاد بنوشید. مرتب ورزش کنید، حتی اگر فقط به اندازۀ یک پیادهروی سریع و کوتاه وقت دارید. همینطور میتوانید از پزشکتان مکمل فیبر یا ملین بگیرید.
مدفوع خود را نگه ندارید: وقتی احساس میکنید که باید دفع مدفوع داشته باشید، حتی یک لحظه هم منتظر نمانید. نگه داشتن مدفوع باعث خشک و سخت شدن دفع یا یبوست میشود. به علاوه، برای جلوگیری از فشار آوردن به آن ناحیه سعی کنید هنگام دفع مدفوع، خودتان را منقبض نکنید و زیاد در دستشویی نمانید.
هر روز تمرین کگل انجام دهید: تمرینات کگل باعث افزایش گردش خون در ناحیۀ مقعد و تقویت عضلات مقعد میشود و اینها احتمال بروز بواسیر را کمتر میکند. همینطور باعث تقویت عضلات اطراف واژن و مجاری ادرار میشود و این به بهبودتان بعد از زایمان کمک میکند.
موارد نیازمند تماس با پزشک
اگر تلاشهای خودتان برای تسکین درد فایدهای نداشت یا متوجه خونریزی از مقعد شدهاید با پزشکتان مشورت کنید. پزشک نیز لازم است هر گونه خونریزی مقعد را بررسی کند. در اکثر موارد، هموروئیدی که در طول بارداری به وجود آمده است، خودبهخود رفع میشود، به خصوص اگر مراقب باشید و از یبوست پیشگیری کنید. در بیشتر موارد برای کوچک کردن هموروئید باید به متخصص مراجعه کنید. گاهی و در برخی موارد نیز ممکن است پزشکتان تشخیص دهد که برای رفع این مشکل به یک جراحی کوچکی نیاز داشته باشد.