اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده در کودکان
چهار اختلال با نام‌های اتیسم، اختلال آسپرگر، اختلال از هم گسیختگی کودکی و اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده، امروزه فقط با یک عنوان به نام اختلال طیف اتیسم با سه سطح شدت تشخیص داده می‌شوند. در این مطلب می‌توانید با اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده یا PDD-NOS آشنا شوید.
اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده
اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده عبارتی است که گاهی برای توصیف شکل خفیف‌تری از اختلال طیف اتیسم استفاده می‌شود. اختلال طیف اتیسم بر شیوهٔ عملکرد مغز و نحوهٔ تعامل اجتماعی کودک تأثیر می‌گذارد. اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده، افرادی را توصیف می‌کند که برخی علائم اتیسم یا سندرم آسپرگر را دارند اما این علائم برای تشخیص اتیسم کافی نیستند. این اختلال را همچنین با نام‌های اتیسم غیرمعمول، اختلال طیف اتیسم یا اتیسم نیز می‌شناسند.
همچنین هیچ آمار معتبری در مورد افرادی که در دهه‌های گذشته مبتلا به اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده تشخیص داده شده‌اند وجود ندارد اما یک مرکز معتبر کنترل و پیشگیری از بیماری در دنیا گزارش کرده است که اختلال طیف اتیسم در پسرها چهار تا پنج برابر شایع‌تر از دخترهاست.
علائم اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده
کودک مبتلا به اختلال طیف اتیسم، مهارت‌های اجتماعی ضعیف، مهارت‌های ارتباطی محدود و علایق، فعالیت‌ها یا رفتارهای تکراری دارد. کودک مبتلا به اتیسم معمولاً علائم این عارضه را در فاصلهٔ ۱۲ تا ۲۴ ماهگی نشان می‌دهد اما در شکل خفیف‌تر اتیسم مثل اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده ممکن است علائم تا بزرگ‌تر شدن کودک ظاهر نشود. علائم هشداردهنده محتمل برای اتیسم می‌تواند شامل موارد زیر است:
- پاسخ متقابل ندادن به صداها، لبخند یا دیگر حالات چهره تا ۹ ماهگی
- قات و قوت نکردن تا ۱۲ ماهگی
- پاسخ متقابل ندادن به حرکات بدنی مثل تکان دادن دست به عنوان خداحافظی در حدود ۱۲ ماهگی
- از دست دادن توانایی قات و قوت کردن، صحبت کردن یا کسب مهارت‌های اجتماعی در هر سنی
- مشکل در استفاده یا فهم رفتارهای غیرکلامی مثل حالات صورت، حالت قرارگیری بدن و حرکات بدن
- پرهیز از ارتباط چشمی با دیگران
- ناتوانی از ایجاد رابطه با دیگر کودکان
- ناتوانی از به اشتراک گذاشتن علایق یا دستاوردها با دیگران مثلاً خودداری از با دست اشاره کردن به چیزی
- ناتوانی از تعامل با دیگران یا بیان احساسات
- تأخیر زبانی یا ناتوانی از صحبت کردن
- ناتوانی از شروع یا ادامه دادن یک گفت‌وگو
- استفادهٔ تکراری یا عجیب و غریب از زبان
- عدم انجام بازی‌های ساختگی و وانمودی یا بازی‌هایی با تقلید از تعاملات اجتماعی
- علایق وسواسی
- ناراحتی از تغییرات جزئی
- پایبندی وسواس‌گونه به برنامه‌ها یا تشریفات روتین
- حرکات تکراری مثل بالا و پایین بردن دست‌ها یا انگشتان؛ شبیه بال زدن یا به هم پیچاندن، تاب دادن یا چرخاندن آنها
- نقص مهارت‌های حرکتی درشت یا ظریف مثل دشواری در دویدن یا نگه داشتن یک مداد در دست
- توجه شدید به اجزای اشیا
- واکنش‌های غیرعادی به مزه، شکل، بو یا جنس چیزها و اشیا
عوامل مؤثر در ایجاد اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده
هیچ‌کس نمی‌داند دقیقاً چه عاملی باعث اختلال طیف اتیسم و موارد خفیف‌تر آن می‌شود. برخی کارشناسان فکر می‌کنند اختلال طیف اتیسم یک عارضهٔ ژنتیکی است که در اوایل بارداری ایجاد می‌شود و علل متعددی دارد. علاوه بر ژن‌ها، فاکتورهایی مثل بالا بودن سن والدین، پسر بودن و قرار گرفتن در معرض سموم محیطی نیز ممکن است در آن نقش داشته باشند.
برخی والدین نیز نگرانند که واکسن‌های رایج کودکان مثل واکسن MMR؛ ام‌ام‌آر، که شامل واکسن‌های سرخک، اوریون وسرخجه است می‌تواند باعث اتیسم شود اما بسیاری از پژوهش‌های وسیع ارتباطی بین اتیسم و واکسن‌ها نیافته‌اند و طبق اعلام آکادمی ملی پزشکی، آکادمی طب اطفال و مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌های امریکا، هیچ شواهدی مبنی بر اینکه واکسن‌ها باعث اتیسم شوند وجود ندارد.
تشخیص اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده
روش تشخیص اتیسم توسط روان‌شناسان اخیراً تغییر کرده است و پزشکان و درمانگران دیگر از عبارت اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده استفاده نمی‌کنند، بلکه همهٔ کودکان مبتلا به اتیسم از جمله آنهایی که انواع خفیف‌تر اتیسم مثل اختلال فراگیر رشد را دارند، اکنون با عنوان اختلال طیف اتیسم تشخیص داده می‌شوند.
آکادمی طب اطفال امریکا توصیه می‌کند که همهٔ کودکان در چک‌آپ‌های ۱۸ و ۲۴ ماهگی برای اتیسم غربالگری شوند اما متأسفانه این غربالگری هنوز در ایران انجام نمی‌شود. بنابراین والدین می‌توانند در صورت مشکوک بودن به احتمال ابتلای فرزندشان از پزشک کودک درخواست کنند تا کودکشان برای این مورد ارزیابی شود.
پزشکان و روان‌شناسان از تست‌های رفتاری برای تشخیص استفاده می‌کنند. پزشکان همچنین از والدین می‌خواهند رفتارهای غیرعادی که در کودکشان مشاهده کرده‌اند، از جمله لبخند نزدن یا قات و قوت نکردن، عدم برقراری ارتباط چشمی یا پاسخ ندادن به اسم خود را به شکل کامل شرح دهند، پس لازم است به این موارد دقت کنید.
درمان اختلال فراگیر رشد طبقه‌بندی نشده
اگرچه هیچ درمانی برای اتیسم وجود ندارد اما هرچه زودتر رسیدگی به آن شروع شود نتیجه بهتر خواهد بود. روش‌های مداخله و درمان متغیر است و به این بستگی دارد که عارضه چه تأثیراتی روی کودک داشته است.
تیمی از افراد ممکن است به کودک و خانواده‌اش کمک کنند از جمله پزشک کودک، معلم، روان‌شناس و درمانگر گفتاری یا کاردرمانگر. درمان ممکن است شامل رفتاردرمانی، آموزش مهارت‌های اجتماعی، کاردرمانی، فیزیوتراپی یا گفتاردرمانی باشد.
همچنین اگرچه هیچ دارویی برای درمان اتیسم وجود ندارد اما برخی کودکان مبتلا به اختلال طیف اتیسم عارضه‌های دیگری دارند که وقتی با دارو درمان می‌شوند به تخفیف برخی از علائم اتیسم کمک می‌کنند.
