اختلال صدابیزاری یا میسوفونیا چیست و چطور به وجود می‌آید؟
دنیا پر از سروصداست. این صداها برای برخی از افراد خوشایند، برای عده‌ای آزاردهنده و برای برخی به شدت اعصاب‌خردکن است. شاید شما هم با شنیدن برخی از صداهای روزمره واکنش احساسی اغراق‌آمیزی در خودتان دیده باشید، اما به نظر نمی‌رسد همان صداها دیگران را آزار دهد. این وضعیتی است که در صدابیزاری اتفاق می‌افتد، یعنی بیزاری یا نفرت شدید از صداهای خاص! اما بیایید به شکل دقیق‌تر ببینیم چه اتفاقی می‌افتد و فرد چه علائم و احساساتی را مشاهده می‌کند.
صدابیزاری یا میسوفونیا
صدابیزاری یا میسوفونیا (Misophonia) نوعی اختلال است که در آن برخی صداها باعث واکنش‌های احساسی یا فیزیولوژیکی می‌شوند که از نظر دیگران واکنش‌های غیرمعقولی تلقی می‌شوند. کسانی که دچار صدابیزاری هستند ممکن است آن را به عنوان «وقتی صدایی تو را به مرز جنون می‌رساند» توصیف کنند. واکنش‌های آنها می‌تواند از عصبانیت و اذیت شدن گرفته تا وحشت و نیاز به فرار متغیر باشد. این اختلال را گاهی سندرم حساسیت صدای گزینشی می‌نامند.
افراد مبتلا به صدابیزاری غالباً گزارش می‌کنند که با صداهای دهانی، یعنی سروصدایی که شخص هنگام غذا خوردن، نفس کشیدن یا حتی جویدن ایجاد می‌کند تحریک می‌شوند. صداهای نامطلوب دیگر شامل صدای برخورد انگشت به صفحه کلید یا ضربه زدن به چیزی با انگشت‌ها، یا صدای حرکت برف پاک‌کن خودروست. گاهی اوقات یک حرکت تکراری کوچک علت تحریک شخص می‌شود، مثلاً کسی که اصطلاحاً وول می‌خورد، به شما تنه می‌زند یا پایش را می‌جنباند.
همچنین، افراد مبتلا به صدابیزاری می‌گویند آنها اغلب به محرکهای بصری همراه صداها واکنش نشان می‌دهند و همچنین ممکن است به حرکات تکراری واکنش‌های شدیدی داشته باشند. محققان بر این باورند که مغز مبتلایان به صدابیزاری ممکن است در زمینه‌ٔ فیلتر کردن صدا مشکل داشته باشد و اینکه ممکن است یکی از ویژگی‌های «صداهای میسفونیک» یا صداهای آزاردهنده برای مبتلایان به صدابیزاری، تکراری بودن آنها باشد. سپس، این تکرار دیگر مشکلات پردازش شنوایی را در آنها تشدید می‌کند.
احساسات یا علائم صدابیزاری
به نظر می‌رسد این اختلال طیفی از خفیف تا شدید را در بر می‌گیرد. افراد طیفی از پاسخ‌های فیزیولوژیکی و احساسی را به همراه برخی ادراک‌ها گزارش می‌کنند. اگر شخص واکنش خفیفی داشته باشد، ممکن است احساسات زیر را تجربه کند:
- پریشانی و تشویش
- احساس ناراحتی
- میل شدید به فرار
- انزجار یا چندش
اگر پاسخ شدیدتر باشد، ممکن است صدای مورد نظر باعث احساسات زیر شود:
- خشم شدید
- عصبانیت
- نفرت
- وحشت
- ترس
- پریشانی عاطفی
این اختلال می‌تواند در زندگی اجتماعی شخص محدودیت و اختلال ایجاد کند. برخی از افراد مبتلا به صدابیزاری هنگام رفتن به موقعیت‌هایی که ممکن است صداهای محرک در آنها وجود داشته باشد، پیشاپیش دچار اضطراب می‌شوند، موردی که اضطراب پیش‌نگرانه نامیده می‌شود. مثلاً شخص ممکن است از رستوران رفتن خودداری کند یا جدا از همسر، خانواده و دوستانش غذا بخورد.
همچنین شخص مبتلا به صدابیزاری به مرور زمان ممکن است به محرکهای بصری نیز واکنش نشان دهند. دیدن چیزی که شخص می‌داند ممکن است صدای آزاردهنده‌ای ایجاد کند، می‌تواند یک واکنش به دنبال داشته باشد.
سن شروع و روند ایجاد صدابیزاری
سن شروع این اختلال مادام‌العمر مشخص نیست اما برخی افراد علائم را بین ۹ تا ۱۳ سالگی گزارش می‌کنند. صدابیزاری در دختران شایع‌تر است و به سرعت بروز می‌کند، اما به نظر نمی‌رسد که فقط به یک رویداد مربوط باشد.
پزشکان مطمئن نیستند که چه عواملی باعث ایجاد صدابیزاری می‌شود، اما مشکل در گوش شخص نیست. پزشکان فکر می‌کنند این مشکلی بخشی روانی و بخشی فیزیکی است. اختلال صدابیزاری می‌تواند به چگونگی تأثیر صدا روی مغز و ایجاد پاسخ‌های خودکار در بدن ارتباط داشته باشد.
از آنجا که گوش‌های شخص مبتلا و شنوایی او طبیعی است، تشخیص آن می‌تواند برای پزشک مشکل باشد. صدابیزاری گاهی اوقات با اضطراب یا اختلال دوقطبی یا وسواس فکری-عملی اشتباه گرفته می‌شود. برخی از پزشکان فکر می‌کنند این مشکل باید به عنوان یک اختلال جدید طبقه‌بندی شود.
غالباً پزشکان چیزی درباره‌ٔ این اختلال نمی‌دانند و در مورد طبقه‌بندی آن هیچ اتفاق نظری وجود ندارد. به نظر می‌رسد صدابیزاری هم به تنهایی و هم به همراه با سایر مشکلات سلامت، رشدی و روان‌پزشکی بروز می‌کند.
اخیراً پژوهشی مهم نشان داد که اختلال صدابیزاری ریشه در مغز دارد. محققان، اختلالی در اتصال قسمت‌هایی از مغز را نشان دادند که هم تحریک صدا و هم پاسخ ستیز یا گریز را پردازش می‌کند. این مشکل همچنین شامل قسمت‌هایی از مغز است که اهمیت صداها را رمزگذاری می‌کند.
درمان اختلال صدابیزاری
این اختلال زندگی روزمره را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما شما می‌توانید یاد بگیرید که آن را مدیریت کنید. درمان اغلب شامل رویکرد چندوجهی است که در آن ترکیبی از صدادرمانی توسط شنوایی‌شناسان و مشاوره‌ٔ حمایتی که روی راهبردهای مقابله‌ای تأکید می‌کند، به کار گرفته می‌شود.
شما می‌توانید دستگاهی شبیه سمعک را امتحان کنید که صدایی شبیه به آبشار در گوش شما ایجاد می‌کند. این صدا ذهن شما را از صداهای محرک منحرف کرده و واکنش‌ها را کاهش می‌دهد. گفتاردرمانی نیز از دیگر درمان‌های استفاده‌شده برای این اختلال است.
سبک زندگی شما نیز در مدیریت مشکل نقش دارد. به طور منظم ورزش کنید، خواب کافی داشته باشید و استرس خود را کنترل کنید. همچینین برای پوشاندن صداهای بیرون می‌توانید از گوش‌گیر و هدست نیز استفاده کنید. در خانه نیز بخش‌های ساکت یا امنی ایجاد کنید که در آنها هیچ‌کس صداهای آزاردهنده برای شما را ایجاد نمی‌کند.
