چیزهایی که ممکن است در مورد تب کودکان ندانید
تب یک بیماری نیست، بلکه وضعیتی است که میتواند حاکی از یک بیماری باشد یا نباشد. بهطورکلی اگر کودکتان تب کرده، لازم است وضعیت را در هر صورت ابتدا به اطلاع پزشک فرزندتان برسانید. در این مطلب میتوانید با نکات جالبی در رابطه با تب بچهها آشنا شوید.
تب برای کودک زیر سه ماه یک وضعیت اورژانسی است
تب در کودکانی که کمتر از سه ماه دارند باید در اسرع وقت به اطلاع یک پزشک اطفال رسانده شود. همچنین موقع تماس با پزشک، به او یادآوری کنید که کودکتان کمتر از سه ما دارد و تب کرده است. اگر نمیتوانید به پزشک فرزندتان دسترسی پیدا کنید، حتی اگر نیمهشب است، فوراً به یک کلینیک اورژانس یا مرکز اورژانس بروید. برای کاهش تب هم هیچ دارویی به کودک ندهید، مگر اینکه پزشک آن را توصیه کند، زیرا نباید تا قبل از اینکه کودکتان مورد معاینه قرار میگیرد علائم او را از بین ببرید. غیر از این توضیحات دو دلیل اصلیتر برای فوریت تب در کودکان وجود دارد که به شرح زیر است:
لایهٔ محافظ سلولی بین جریان خون و سیستم عصبی مرکزی در کودکان خردسال بسیار نازک است. این بدان معنی است که در عفونتهای باکتریایی، باکتریها میتوانند از لایهٔ محافظ عبور کنند و به سرعت به سیستم عصبی آسیب برساند.
همچنین کودکان خردسال مثل کودکان بزرگتر علائم عفونت شدید را نشان نمیدهند. یک کودک خیلی خردسال میتواند دچار عفونت خون یا سپسیس شود، اما نشانههای معمول آن را نشان ندهد.
اگر تب ویروسی باشد، لازم نیست در مورد احتمال ابتلا به سپسیس نگران شوید. اما مشکل این است که تشخیص بین تب باکتریایی و تب ویروسی تنها از طریق معاینهٔ فیزیکی، غیرممکن است. به همین دلیل، کودک مبتلا به تب ممکن است به آزمایش خون، آزمایش ادرار، عکسبرداری با اشعهٔ ایکس یا آزمایش مدفوع نیاز داشته باشد تا مشخص شود که عفونت باکتریایی است یا خیر. نوع دقیق آزمایشات تجویزشده نیز به سن و علائم کودکتان ارتباط دارد.
همچنین ممکن است کودک مبتلا به تب برای بررسی احتمال مننژیت به یک پونکسیون نخاعی نیاز داشته باشد، چون مننژیت یک عفونت نادر اما جدی است که موجب التهاب غشاهای محافظ مغز و نخاع میشود.
حتماً مطلب تب و علائم تب در کودک را ببینید و آن را نادیده نگیرید.
به جای درجهٔ تب، نشانهها را دنبال و درمان کنید
بسیاری از والدین فکر میکنند که هرچه تب بیشتر باشد، کودک بیمارتر است اما همیشه اینطور نیست. کودکی با درجه حرارت ۳۹/۴ درجهٔ سانتیگراد ممکن است کاملاً راحت و آسوده به نظر برسد و با رضایت درحال بازی روی تشک خود باشد، درحالیکه، کودکی با دمای ۳۸/۳ درجهٔ سانتیگراد ممکن است بهانهگیر و خسته باشد و باید مدام در آغوش گرفته شود! طبق نظر آکادمیهای طب اطفال برتر دنیا، با اینکه همچنان بهتر است ابتدا به پزشک اطلاع دهید ولی بعد از مطمئن شدن از اینکه مشکلی وجود ندارد، شاید بهتر باشد ناراحتی کودک را برطرف کنید، نه تب را!
به یاد داشته باشید که تب واقعاً به بدن کمک میکند که با عفونت مبارزه کند. تب باعث میشود که محیط بدن برای میکروبها کمتر مطلوب باشد و مکانیسمهای دفاعی سیستم ایمنی بدن مانند گلبولهای سفید را که با ویروسها و باکتریهای مهاجم مبارزه میکنند تحریک خواهد کرد.
برای فهمیدن اینکه کودکتان چقدر بیمار است به علائم و رفتار او توجه کنید و از پزشک خود بر اساس آن علائم، مشاورهٔ درمانی بخواهید. تأکید میشود که بسیار مهمتر است که به علائم کودک توجه کنید. برای مثال، بیحالی و خستگی، در مقایسه با درجه حرارت بدن، شاخصهای بهتری از بروز بیماری هستند.
تب سلامتبخش است
برخلاف چیزی که ممکن است شنیده باشید، تب به مغز کودک شما آسیبی نخواهد زد. تب به خودی خود باعث هیچ آسیبی نمیشود و حتی تشنجهای ناشی از تب که برخی کودکان در پاسخ به افزایش ناگهانی دمای بدن دارند تقریباً همیشه بیضرر هستند. اما در موارد نادر نیز، این امکان وجود دارد که کودکی در طول تشنج کردن، بزاق یا استفراغ خود را استنشاق کنند و دچار سینهپهلوی استنشاقی شوند یا با سقوط کردن یا برخورد به سطوح سخت به خود آسیب برسانند. همچنین داروهای تببر میتواند به کاهش تب کمک کند، اما از بروز تشنج ناشی از تب جلوگیری نمیکند.
پس هنگامی که پزشک کودکتان از نبود مشکل مطمئن است و شما کودک داغ خود را در آغوش دارید ولی کمکم دچار اضطراب شدهاید، سعی کنید به خاطر داشته باشید که تب در واقع نشانهای از این است که سیستم ایمنی بدن کودک به خوبی عمل میکند. درست است که خیلی اهمیت دارد که با پزشک تماس بگیرید اما بیشتر مواقع، کودکانی که تب میکنند از آن به سلامت بیرون میآیند و بهبود مییابند.
همچنین آنطور که متخصصان توضیح میدهند، خواه تب ناشی از عفونت ویروسی یا باکتریایی باشد، خواه یک اثر جانبی ناشی از واکسیناسیون کودک، افزایش دمای بدن پاسخی طبیعی از سوی سیستم ایمنی است، پس خیالتان راحت باشد که سیستم ایمنی بدن کودک شما دقیقاً دارد همان کاری را انجام میدهد که باید انجام دهد.
تشخیص و تفاوت تب باکتریایی یا ویروسی مهم است
تب ویروسی زمانی اتفاق میافتد که بدن کودک در حال مبارزه با یک بیماری ایجادشده توسط ویروس است، خواه این بیماری عفونت روده باشد و خواه آنفلوانزا یا سرماخوردگی. تبهای ویروسی معمولاً طی سه روز از بین میرود. در این موارد خوردن آنتیبیوتیک ضروری نیست، زیرا آنها تأثیری روی ویروسها ندارد.
از طرف دیگر، تبهای باکتریایی توسط یک عفونت باکتریایی مانند عفونت گوش که خود میتواند باکتریایی یا ویروسی باشد، عفونت مجاری ادراری، مننژیت باکتریایی یا سینه پهلوی باکتریایی ایجاد میشود. عفونتهای باکتریایی نسبت به عفونتهای ویروسی کمتر رایج هستند اما نگرانکنندهترند، زیرا اگر درمان نشود، میتواند به بیماری جدی منجر شود و معمولاً برای درمان بیماریهای باکتریایی به آنتیبیوتیک نیاز هست.
اگر کودکتان هر کدام از شرایط زیر را دارد، بلافاصله با پزشکش تماس بگیرید تا مطمئن شوید که کودک مراقبت پزشکی مورد نیاز خود را دریافت میکند:
- کودک کمتر از سه ماه دارد و درجه حرارت ۳۸ درجه سانتیگراد یا بالاتر دارد.
- کودک کمتر از دو سال دارد و تب او بیشتر از ۲۴ ساعت طول کشیده است.
- کودک دو ساله یا بزرگتر است و تب او بیشتر از سه روز طول کشیده است.
- تب کودک صرف نظر از سن او بارها و بارها به بالاتر از ۳۸ درجه سانتیگراد رسیده است.
از داروها فقط با تجویز پزشک استفاده کنید
بدون تأیید پزشک هیچ دارویی به کودکتان ندهید. بعد از تجویز دارو توسط پزشک کودک، داروهایی مانند ایبوپروفن برای کودکانی که حداقل شش ماهه هستند و استامینوفن موقتاً تب را کاهش میدهد و میتواند به کاهش ناراحتی کودک کمک کنند. اما قبل از استفاده از این داروها سعی کنید درجه حرارت بدن کودک را با اسفنج خیس پایین بیاورید. از آب کمی گرم، یعنی ۲۹ تا ۳۲ درجهٔ سانتیگراد برای مرطوب کردن پوست کودکتان، به ویژه پیشانی و زیربغل او استفاده کنید. این درمان خانگی میتواند به شکل شگفتآوری مؤثر باشد.
راه دیگری برای کمک به بهتر شدن حال کودکتان این است که بدن او را هیدراته نگه دارید یعنی از کمآب شدن بدنش پیشگیری کنید، بنابراین مقدار زیادی شیر مادر یا شیر خشک به او بدهید. همچنین ممکن است پوشاندن لباسهای سبک به کودک و خنک نگه داشتن محیط هم در احساس راحتی او مؤثر باشد. به عنوان مثال، اگر اتاق گرم و دمکرده است برای جریان یافتن و حرکت هوا از یک پنکه استفاده کنید.
اگر کودکتان هنوز ناراحت به نظر میرسد، ممکن است داروهای تببر کمک خوبی باشد. اما بدون تأیید پزشک به کودکان، به ویژه کودکان کمتر از سه ماه دارو ندهید و هر زمانی هم که به کودکتان داروی تببر میدهید، این دستورالعملهای ایمنی مهم را دنبال کنید:
- اگر فرزندتان کمتر از دو سال دارد، برای دانستن دز مناسب حتماً از متخصص اطفال سؤال کنید.
- یادتان باشد اگر کودکتان بین سه تا شش ماه دارد، استامینوفن کودک را میتوانید به او بدهید اما ایبوپروفن را نمیتوانید.
- از سن شش ماهگی به بعد، بیشتر کودکان میتوانند هم داروی استامینوفن و هم ایبوپروفن را با دستور پزشک بخورند.
- دز دارو نیز در تناسب با وزن کودک شما و نه سن او تعیین میشود.
- به فرزند خود آسپرین ندهید، زیرا این دارو با سندرم ری؛ یک بیماری نادر اما جدی و بعضی اوقات کشنده، ارتباط داده شده است.
همچنین اگر کودک شما در آرامش خوابیده است، نیازی به بیدار کردن او برای دادن داروی تب نیست. اجازه دهید بخوابد و خودتان هم کمی استراحت کنید.