تب‌سنج مقعدی چیست و چطور از دماسنج مقعدی استفاده کنید
بر اساس گفتهٔ برخی پزشکان، به دلیل احتمال آسیب‌های مقعدی کودکان در سال‌های اخیر، اندازه‌گیری درجه حرارت بدن کودکان از طریق مقعد توسط والدین توصیه نمی‌شود و این کار را یا باید پزشک انجام دهد یا با دیگر انواع تبسنجهای کودک برای اندازه‌گیری دمای بدن کودکان استفاده شود. اما اگر سؤالی در مورد تبسنجهای رکتال دارید، در این مطلب با موارد و نکات مهمی دربارهٔ تب‌سنج مقعدی آشنا شوید.
تب‌سنج مقعدی چیست
تب‌سنج دیجیتال چندمنظوره از جمله ساده‌ترین و ارزان‌تری تب‌سنج‌هاست و نتایج دقیقی هم دارد. تبسنجهای دیجیتال چندمنظوره، دمای بدن را با سنسوری که معمولاً در نوک فلزی کوچکی در انتهای این ابزار وجود دارد می‌خوانند. با این نوع تب‌سنج می‌توان دمای بدن کودک را به صورت زیرزبانی یا دهانی، زیر بغلی یا مقعدی اندازه گرفت ولی همان‌طور که گفته شد، اندازه‌گیری مقعدی باید توسط پزشک انجام شود. همچنین، اندازه گرفتن دمای بدن کودک از طریق مقعد، بیشتر برای کودکان شیرخوار کوچک زیر سه ماه استفاده می‌شود و استفاده از آن به والدین توصیه نمی‌شود.
درست است که تبسنجهای مقعدی یا رکتال نتیجهٔ دقیقی دارد و این در مورد نوزادان مهم است ولی استفاده از این تب‌سنج‌ها ممکن است کمی زمان ببرد که می‌تواند یک کودک بیمار را کج‌خلق کند یا باعث شود برای گرفتن درجه حرارت مجبور به بیدار کردن کودک از خواب باشید. همچنین والدین اغلب هنگام گرفتن دمای مقعدی نگرانند که به فرزندشان آسیبی بزنند، هرچند برخی از انواع تبسنجهای مدرن معمولاً طوری طراحی شده‌اند که وارد کردن بیش از حد آنها به مقعد غیرممکن است ولی همهٔ آنها این ویژگی را ندارند، پس باز هم تأکید می‌کنیم که این نوع اندازه‌گیری تب از طریق مقعد کودک به والدین توصیه نمی‌شود.
این نکات را هنگام خرید و استفاده از تب‌سنج مقعدی جدی بگیرید
تب‌سنج مقعدی برای چه سنی مناسب است؟ آیا این روش تب‌سنجی برای کودک شما مناسب خواهد بود؟ آیا این تب‌سنج‌ها خطری برای کودک دارند؟ توصیه‌های زیر را قبل از خرید تب‌سنج مقعدی و هنگام استفاده جدی بگیرید:
سن کودک را در نظر بگیرید: هرچند تب‌سنج مقعدی و تب‌سنج چندمنظوره‌ای را که به صورت مقعدی استفاده می‌شود، می‌توان برای کودکان در هر سنی استفاده کرد اما آنها قویاً برای نوزادان توصیه می‌شوند، زیرا دقیق‌ترین خوانش دما را دارند. همچنین کودک بزرگ‌تر احتمال بیشتری دارد که به دماسنج مقعدی اعتراض و حرکت کند و به این ترتیب خطر آسیب‌دیدگی یا خوانش نادقیق را افزایش دهد. به ویژه اگر کودک شما نوپاست، به دست آوردن یک خوانش دقیق با تب‌سنج مقعدی خیلی مناسب و راحت هم نباشد. بنابراین سعی کنید یک تب‌سنج شریانی گیجگاهی كه کار با آن فقط شامل حرکت دادن سریع آن در طول پیشانی است، تهیه کنید.
به نوع سر تب‌سنج دقت کنید: از آنجا که تبسنجهای مقعدی می‌توانند برای کودک ایجاد ناراحتی کنند، به دنبال نوعی با نوک انعطاف‌پذیر بگردید. بیشتر آنها دستهٔ پهنی دارند که به شما اجازه نمی‌دهد آن را بیش از ۲/۵ سانتی‌متر وارد مقعد کنید، چون وارد کردن دادن آن به مقدار بیشتر می‌تواند رودهٔ فرزندتان را سوراخ کند و طراحی برخی از تبسنجهای چندمنظوره ممکن است به شکلی نباشد که از وارد شدن بیش از حد جلوگیری کند، بنابراین هنگام استفاده از آنها مراقب باشید. همچنین هرگز از دماسنج شیشه‌ای استفاده نکنید، چون اگر شیشه آسیب‌دیده باشد، جیوهٔ سمی داخل آن می‌تواند به کودک آسیب برساند.
تب‌سنج را در زمان درست اسفاده کنید: نشستن در وان آب گرم می‌تواند دمای بدن را تا یک ساعت بعد بالا ببرد، بنابراین دمای بدن فرزندتان را بلافاصله پس از حمام اندازه نگیرید. همچنین اگر کودکی زیر چهار ماه دارید یا اگر فرزندتان در هر سنی که هست بیمار به نظر می‌رسد، منتظر نمانید که ابتدا دمای بدنش را اندازه بگیرید، بلکه با پزشکش تماس بگیرید یا او را نزد پزشک ببرید.
درجه حرارت مقعدی از دمای مرکزی بدن بالاتر است: اگر دمای بدن را با دماسنج مقعدی دیجیتال می‌گیرید که درجهٔ ۳۷/۷ درجه سانتی‌گراد را نشان می‌دهد. این را بدانید از لحاظ تکنیکی، این درجه حرارت اصلاً تب به حساب نمی‌آید. درجه حرارت مقعدی کمتر از ۳۸ درجه، حتی در کوچک‌ترین کودکان طبیعی به حساب می‌آید. درجه حرارت بدن کودکان مانند دمای بدن بزرگسالان می‌تواند به دلایل مختلفی، از فعالیت فیزیکی پرفشار گرفته تا حمام گرم یا حتی پوشیدن لباس بیش از حد، افزایش یابد. حتی ساعت روز هم ممکن است در این مورد تأثیر داشته باشد، زیرا دمای بدن در اواخر بعدازظهر بالا می‌رود و اوایل صبح پایین می‌آید. بنابراین، غیر از مواردی که دماسنج مقعدی عدد ۳۸ درجهٔ سانتی‌گراد یا بالاتر را نشان دهد، میتوانید کودک خود را بدون تب در نظر بگیرید. همچنین گاهی اوقات گرمازدگی با تب اشتباه گرفته می‌شود. گرمازدگی زمانی اتفاق می‌افتد که درجه حرارت بدن به سطح خطرناکی برسد. برای مثال، به علت پوشاندن لباس بیش از حد به کودک در هوای گرم و مرطوب. وقتی هوا خیلی گرم است، به کودک خود لباس‌های سبک و آزاد بپوشانید و هرگز حتی برای یک دقیقه او را در یک ماشین با در بسته و شیشه‌های پایین کشیده‌شده تنها نگذارید.
درجه حرارت مقعدی دقیق است: هرچند استفاده از دماسنج مقعدی دیجیتال برای اندازه‌گیری دمای بدن کودک توسط خود والدین پیشنهاد نمی‌شود، اما این بهترین راه برای فهمیدن دمای دقیق بدن کودکان کوچک‌تر از سه ماه توسط پزشک اطفال است. به گفتهٔ برخی پزشکان، فقط دماسنج مقعدی می‌تواند عدد واقعی دمای مرکزی بدن را نشان دهد و دمای زیر بغل، دماسنج پیشانی و حتی دماسنج گوش هم به اندازهٔ دماسنج مقعدی دقیق نیست، چون این دماسنج‌ها می‌تواند عددی خیلی کمتر یا خیلی بالاتر از دمای واقعی بدن را نشان دهند، بنابراین گاهی می‌تواند باعث شود که شما تبی را نادیده بگذارید یا مضطرب شوید که به مراجعهٔ غیرضروری به مرکز اورژانس بینجامد. اما به گفتهٔ دیگر پزشکان، درجه حرارت مقعدی به دلیل آسیب‌های احتمالی مقعدی در سال‌های اخیر به نوعی حذف شده است، به ویژه توسط والدین! در هر صورت شما به پزشک کودکتان اعتماد کنید، چون در هر صورت او این کار را و اندازه گرفتن درجه حرارت بدن کودکتان را به هر شکل دیگری بلد است.
چگونه از یک دماسنج مقعدی استفاده کنید
همان‌طور که گفته شد، به دلیل احتمال آسیب‌های مقعدی کودکان در سال‌های اخیر، اندازه‌گیری درجه حرارت بدن کودکان از طریق مقعد توسط والدین توصیه نمی‌شود و این کار را یا باید پزشک انجام دهد یا با دیگر انواع تبسنجهای کودک برای اندازه‌گیری دمای بدن کودکان استفاده شود. اما اگر با تمام صحبت‌های گفته‌شده، بعد از تأیید پزشک کودکتان می‌خواهید با کمک خود پزشک دمای مقعدی کودک زیر سه ماه خود را اندازه بگیرید، به شکل زیر عمل کنید:
- برای آماده کردن دماسنج، انتهای آن را با مالیدن الکل یا کمی صابون و آب گرم تمیز کنید و بعد حتماً با آب سرد خوب آبکشی کنید.
- برای ورود راحت‌تر، میتوانید کمی وازلین روی انتهای آن بزنید.
- کودک خود را روی تخت یا روی میز تعویض پوشک به پشت بخوابانید و پاهایش را به سمت سینه‌اش خم کنید، مثل وقتی که می‌خواهید پوشکش را بردارید. کودکتان احتمالاً در این حالت راحت باشد، زیرا برای تعویض پوشک به آن وضعیت عادت دارد.
- دکمه‌ٔ دماسنج را فشار دهید تا روشن شود. حباب آن را به آرامی به اندازهٔ حدوداً ۲ تا ۲/۵ سانتی‌متر یا تا جایی که نوک دماسنج ناپدید شود وارد مقعدش کنید. وارد کردن دادن آن به مقدار بیشتر می‌تواند رودهٔ فرزندتان را سوراخ کند.
- باسن کودک را محکم نگه دارید. با نگه داشتن دو طرف آن با کف دست و انگشتان دستی که دماسنج را نگه داشته است. دماسنج را رها نکنید، زیرا اگر کودکتان شروع به تکان خوردن کند، ممکن است دماسنج سر جایش نماند. همان‌طور که می‌بینید کار راحتی نیست.
- وقتی دماسنج بوق زد، آن را بیرون بیاورید و دمای بدن کودک خود را بخوانید.
- وارد کردن هر چیزی در مقعد کودکتان می‌تواند روده‌های او را تحریک کند، بنابراین تعجب نکنید اگر هنگامی که دماسنج را خارج می‌کنید، کودک مدفوع کند.
- سپس دماسنج را با آب و صابون یا مالیدن الکل تمیز، آبکشی و خشک کنید و در جای مخصوص خودش در جعبهٔ کمک‌های اولیه بگذارید.
